Sáng 6/11, Diễn đàn Economic Insights lần thứ 11 với chủ đề "Chủ động thích ứng - Tạo đà bứt phá" đã diễn ra trong không khí sôi nổi, thu hút sự tham gia của hàng trăm chuyên gia, nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp. Chủ đề xuyên suốt của diễn đàn năm nay là “Chủ động thích ứng – Tạo đà bứt phá” – một thông điệp mạnh mẽ trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động.
Vốn công kích hoạt vốn tư và các thách thức thực thi
Mở đầu cuộc thảo luận, Tổng Giám đốc MB Phạm Như Ánh nêu vấn đề: “Đầu tư công đang có tác động dẫn dắt cả nền kinh tế và sẽ còn duy trì trong một khoảng thời gian dài nữa, đặc biệt khi Chính phủ đang đặt ra các dự án thay đổi trạng thái rất lớn về hạ tầng vật chất và hạ tầng số.”
Nhận định này của CEO MB Phạm Như Ánh được nhiều diễn giả có mặt đồng thuận. Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Sacha Dray, Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, đã khẳng định vai trò của đầu tư công là trọng tâm của chính sách tài khóa mở rộng, nhấn mạnh rằng các dự án lớn có thể xoay chuyển cuộc chơi và đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế.
Ông Sacha Dray, Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam
Từ góc độ WB, Việt Nam đang có nền tảng tài khóa tích cực, với nợ công chỉ khoảng 34% GDP và thâm hụt ngân sách duy trì ở mức thấp. Ông Dray cho rằng, điều này tạo dư địa lớn cho việc tăng cường đầu tư công, và WB đã tính toán đa hiệu ứng: tăng 1% đầu tư công sẽ có hiệu ứng GDP tăng từ 1% đến 2% trong khoảng 3 đến 5 năm sau đó.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất nằm ở khả năng thực thi. WB chỉ ra rằng, tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công của Việt Nam chỉ đạt khoảng 80% so với cam kết, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình 94,8% của các quốc gia có thu nhập trung bình khác. Hơn nữa, nhu cầu mua trái phiếu Chính phủ đang chủ yếu tập trung ở các ngân hàng.
Do đó, khuyến nghị của WB là Việt Nam cần khẩn trương cải thiện năng lực thực hiện cam kết giải ngân và đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư công. Mô hình “vốn công” đang làm nhiệm vụ kích hoạt “vốn tư” sẽ chỉ hiệu quả khi tốc độ giải ngân được đẩy nhanh, biến tiềm lực thành hành động thực tế.
Các lĩnh vực hưởng lợi từ đầu tư công
Ông Nguyễn Tú Anh - Giám đốc Nghiên cứu, Đại học VinUni, Nguyên Vụ trưởng Vụ Kinh tế Tổng hợp - Ban Kinh tế Trung ương đã đi sâu phân tích các lĩnh vực đang hưởng lợi rõ rệt nhất từ đòn bẩy đầu tư công.
Ông Nguyễn Tú Anh - Giám đốc Nghiên cứu, Đại học VinUni, Nguyên Vụ trưởng Vụ Kinh tế Tổng hợp - Ban Kinh tế TW tại diễn đàn
Theo đó, các lĩnh vực hưởng lợi trực tiếp bao gồm Tài chính – Ngân hàng và Công nghệ số/Hạ tầng IT. Đầu tư công mang tính dẫn dắt, tạo ra nhu cầu vốn lớn, giúp thị trường huy động của ngân hàng dồi dào hơn. Ông Tú Anh nhận định: “Đầu tư công giúp ngân hàng vừa có đầu ra (cho vay các dự án) vừa có đầu vào (huy động vốn) ổn định hơn.” Các dự án hạ tầng cũng đi kèm với nhu cầu hiện đại hóa, tạo cơ hội lớn cho lĩnh vực Công nghệ thông tin.
Đồng thời, các lĩnh vực hưởng lợi gián tiếp là vận tải, logistics và bất động sản. Ngành vận tải và logistics hưởng lợi lớn nhất từ việc cải thiện hệ thống giao thông, đồng thời tái định hình bản đồ thương mại quốc gia. Điển hình là dự án đường sắt Lào Cai - Hải Phòng, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam đến Tây Âu còn khoảng 15 ngày.
Ông Tú Anh nhấn mạnh: “Điều này không chỉ thúc đẩy thương mại đến phía Tây Trung Quốc mà còn mở rộng sang Trung Đông, Tây Âu và cả thị trường Nga”. Bên cạnh đó, các dự án hạ tầng lớn luôn là động lực tạo ra giá trị mới cho thị trường bất động sản xung quanh các tuyến đường và khu vực kết nối.
Để tận dụng hiệu quả động lực từ đầu tư công và thích ứng với môi trường kinh doanh mới, ông Nguyễn Tú Anh cũng đưa ra những khuyến nghị cốt lõi cho cộng đồng doanh nghiệp.
Theo đó, doanh nghiệp cần nhanh chóng thực hiện chuyển đổi số, số hóa và hiện đại hóa để tối ưu hóa quy trình vận hành, giúp ra quyết định nhanh và chính xác hơn. Việc tăng cường minh bạch hóa trong hoạt động kinh doanh là yếu tố then chốt để củng cố niềm tin.
Đồng thời, cần mở rộng quy mô để tăng tính cạnh tranh trong việc tham gia vào các chuỗi cung ứng lớn. Đặc biệt, ông nhấn mạnh các doanh nghiệp cần phải chuyên nghiệp hóa quản trị rủi ro; đối với các lĩnh vực rủi ro cao, việc sử dụng các công cụ quản trị rủi ro, tiêu biểu là bảo hiểm, là điều bắt buộc để bảo vệ tài sản và đảm bảo tính liên tục của dự án.
Chia sẻ tại cuộc thảo luận, TS. Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam đã phân tích về sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tiền tệ (với vai trò "bộ giảm xóc") và tài khóa (đầu tư công), tạo ra sức hút mạnh mẽ với dòng vốn FDI.
Ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam phát biểu tại diễn đàn
Cụ thể, trong 9 tháng đầu năm 2025, FDI đăng ký mới đã đạt 12,4 tỷ USD, ghi nhận mức tăng trưởng 15,2% về vốn đăng ký mới và 8,4% về vốn thực hiện. Sự đồng thuận của nhà đầu tư quốc tế với định hướng phát triển hạ tầng của Việt Nam là rõ ràng.
Bên cạnh đó, ông Thành cũng chỉ ra xu hướng nổi bật: FDI đang dịch chuyển mạnh mẽ vào Sản xuất Công nghiệp (chiếm 68% tổng vốn đăng ký mới năm 2024). Đặc biệt là không chỉ các ngành như điện tử, công nghiệp được chú trọng mà FDI cũng đang dịch chuyển theo các ngành phụ trợ công nghiệp, điện tử.
Như vậy, có thể thấy sự phối hợp giữa đầu tư công (tạo hạ tầng) và chính sách tiền tệ (giảm xóc, ổn định) đã mở ra một “trục phát triển thứ ba” – là khả năng thu hút vốn FDI chất lượng cao và có chọn lọc, vốn là nền tảng cho sự bứt phá của nền kinh tế.
Phương Thảo
