Nga hôm 1/10 đã bác bỏ việc Liên Hợp Quốc khôi phục các lệnh trừng phạt Iran, cho biết Moscow không công nhận "cơ chế snapback" mà các cường quốc phương Tây đã kích hoạt vào cuối tuần qua.
"Cơ chế snapback" là cơ chế đảo ngược cho phép tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran.
"Chúng tôi không công nhận cơ chế snapback đã có hiệu lực", Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Vasily Nebenzya phát biểu tại cuộc họp báo hôm 1/10 đánh dấu sự khởi đầu nhiệm kỳ Chủ tịch luân phiên Hội đồng Bảo an của Moscow trong tháng 10.
Ông Nebenzya nhấn mạnh rằng Nga sẽ tiếp tục hoạt động trong một "thực tế song song", nơi các lệnh trừng phạt không tồn tại đối với Moscow, trong khi các nước phương Tây coi chúng đã được kích hoạt.
Theo Đại sứ Nga, các cường quốc phương Tây đã vi phạm Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an – văn kiện phê chuẩn Thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 (JCPOA) – bằng cách theo đuổi "một thủ tục bất hợp pháp".
Khói bốc lên từ vụ nổ ở Tehran do cuộc không kích của Israel gây ra, tháng 6/2025. Ảnh: NY Times
Các biện pháp trừng phạt này lẽ ra đã hết hiệu lực vào năm 2023, và Nga cùng Trung Quốc đã đề xuất gia hạn nghị quyết để mở đường cho các cuộc đàm phán thêm. Tuy nhiên, các đề xuất này đã bị Mỹ và các đồng minh của Washington phớt lờ.
Tuần trước, Hội đồng Bảo an đã bác bỏ nỗ lực vào phút chót do Nga và Trung Quốc hậu thuẫn nhằm trì hoãn việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt theo "cơ chế snapback" đối với Iran trong 6 tháng.
Cuộc bỏ phiếu về dự thảo nghị quyết này đã không đạt được số phiếu tối thiểu là 9 phiếu cần thiết tại Hội đồng Bảo an gồm 15 thành viên.
"Các đồng nghiệp phương Tây của chúng tôi liên tục nói rằng họ cởi mở với các giải pháp ngoại giao, mặc dù về cơ bản họ đã giết chết ngoại giao bằng cách kích hoạt snapback", ông Nebenzya nói.
Vị Đại sứ cho biết thêm rằng, Nga và Trung Quốc, cùng với Iran, đã gửi thư cho Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, kêu gọi ông không khôi phục ủy ban trừng phạt hoặc thực thi các biện pháp mà Moscow khẳng định không còn hiệu lực.
Trong khi đó, nhằm kiềm chế chương trình hạt nhân của Tehran, bộ ba cường quốc châu Âu (E3) – gồm Anh, Pháp và Đức – đã kích hoạt "cơ chế snapback" trong vòng 30 ngày vào tháng 8, cáo buộc quốc gia Trung Đông vi phạm thỏa thuận hạt nhân năm 2015.
Nhóm E3 lập luận rằng Iran đã đẩy mạnh các hoạt động làm giàu uranium vượt xa mức cần thiết cho mục đích dân sự, làm xói mòn thỏa thuận quan trọng này.
Những bình luận này nhấn mạnh sự chia rẽ sâu sắc trong Hội đồng Bảo an về Iran, với việc các quốc gia phương Tây thúc đẩy khôi phục các lệnh trừng phạt quốc tế trong khi Nga và Trung Quốc lập luận rằng không có cơ sở pháp lý nào cho việc khôi phục các lệnh trừng phạt này.
Trong khi ông Nebenzya đang phát biểu với các phóng viên tại New York hôm 1/10, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio thông báo trên mạng xã hội rằng Washington đã bắt đầu áp dụng các biện pháp trừng phạt theo cơ chế snapback đối với Iran.
Ông Rubio cho biết các biện pháp này bao gồm các lệnh trừng phạt mới và kiểm soát xuất khẩu nhắm vào 44 cá nhân và tổ chức có liên quan đến các chương trình hạt nhân, tên lửa và quân sự của Tehran.
"Như @POTUS (Tổng thống Mỹ Donald Trump) đã nói rõ, chúng tôi sẽ từ chối mọi con đường dẫn đến vũ khí hạt nhân của Iran", ông Rubio viết.
Với việc các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc được khôi phục, Iran một lần nữa phải đối mặt với lệnh cấm vận vũ khí, lệnh cấm làm giàu và tái chế uranium, và các hạn chế đối với các hoạt động liên quan đến tên lửa đạn đạo có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.
Các biện pháp này cũng khôi phục lệnh cấm đi lại và đóng băng tài sản đối với hàng chục cá nhân và tổ chức Iran, cùng với lệnh cấm cung cấp các vật liệu có thể hỗ trợ chương trình hạt nhân của nước này.
Việc chấm dứt thỏa thuận hạt nhân kéo dài một thập kỷ – ban đầu được Iran, Anh, Đức, Pháp, Mỹ, Nga và Trung Quốc nhất trí – có thể làm gia tăng căng thẳng ở Trung Đông, chỉ vài tháng sau khi Israel và Mỹ ném bom các địa điểm hạt nhân của Iran.
Minh Đức (Theo National News, Reuters)
