Chiều 1/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.
Một trong những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội tham gia thảo luận là cơ chế thu hồi đất với phần diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và nhận được sự đồng thuận của trên 75% số lượng người sử dụng đất trong phạm vi thực hiện dự án.
Góp ý nội dung này, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đánh giá đây là điểm mở quan trọng nhưng cũng nhạy cảm nhất, tác động trực tiếp đến quyền tài sản của công dân được Hiến pháp bảo hộ.
"Nếu quy định chưa chặt, nguy cơ có thể khiếu kiện kéo dài, mất đồng thuận, thậm chí tạo điểm nóng xã hội là hoàn toàn có thể xảy ra", ông Đồng nói.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Quốc hội cần cân nhắc kỹ hoặc nâng tỉ lệ này lên 80 - 85% để tăng độ an toàn pháp lý và sức thuyết phục xã hội; hoặc chỉ áp dụng đối với các dự án trọng điểm quốc gia, dự án hạ tầng chiến lược, dự án đã bồi thường kéo dài nhiều năm nhưng không xong, thay vì áp dụng đại trà.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Ảnh: Media Quốc hội).
Đại biểu Đồng nói rằng, điều quan trọng không nằm riêng ở tỉ lệ mà nằm ở cơ chế xác định giá bồi thường, cơ chế đối thoại, cơ chế tái định cư, cơ chế giám sát độc lập. Ông đề nghị luật hóa rõ yêu cầu phải có hội đồng thương lượng độc lập, mời tổ chức định giá đất uy tín, công khai minh bạch toàn bộ hồ sơ để người dân thấy chính sách không phải ép buộc mà là cùng thỏa thuận, sự công bằng.
"Một chính sách đất đai sẽ chỉ có giá trị khi người dân thấy mình được tôn trọng, quyền lợi của họ được bảo đảm trước khi Nhà nước thu hồi đất cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội", ông Đồng nói.
Cũng góp ý vào nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (đoàn Gia Lai) đề nghị ban soạn thảo cần làm rõ căn cứ vì sao xác định là 75% và quy định dự án như thế nào để áp dụng theo quy định này, bởi bản chất các dự án sẽ khác nhau về quy mô, diện tích khác nhau.
Bà Thủy yêu cầu quy định rõ điều khoản này, qua đó sẽ đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, khả thi và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chính đáng của người sử dụng đất theo quy định của Hiến pháp. Việc này nhằm đảm bảo sự ổn định về mặt xã hội, an ninh trật tự tại địa phương, nhất là sự đồng thuận của người dân tại địa phương đối với sự phát triển chung.
"Thực tiễn sau thu hồi đất, điều chúng ta quan tâm không phải là 75% đồng thuận, mà đó là 25% tỉ lệ không đồng thuận - tỉ lệ tiềm ẩn những vấn đề dễ gây bất ổn về mặt xã hội, về mặt an ninh trật tự tại địa phương, tỉ lệ khiếu nại, khiếu kiện hành chính các quyết định hành vi hành chính liên quan đến đất đai", bà Thủy nói thêm.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (Ảnh: Media Quốc hội).
Nữ đại biểu đoàn Gia Lai cho rằng, việc tham vấn, đánh giá tác động đối với phần không đồng thuận có các ý nghĩa quan trọng, giúp hiểu rõ vấn đề thực tiễn, nhận diện các tác động kinh tế - xã hội sau khi đất bị thu hồi.
"Những người không đồng thuận được tham vấn sẽ hiểu rõ hơn về mục tiêu và nội dung chính sách, dễ đồng thuận, giảm phản ứng xã hội", bà Thủy nêu ý kiến.
Bên cạnh đó, sẽ giúp lường trước khó khăn trong quá trình triển khai để điều chỉnh sớm, giảm sai sót, chồng chéo, mâu thuẫn trong văn bản pháp luật..., qua đó tăng mức độ tin cậy của người dân đối với chính quyền địa phương, người dân sẽ đồng hành cùng địa phương phát triển, doanh nghiệp phát triển ổn định.
Đại biểu Trần Văn Tiến (Ảnh: Media Quốc hội).
Cùng băn khoăn, đại biểu Trần Văn Tiến (đoàn Phú Thọ) cho rằng, quy định trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư là rất khó khả thi.
"Tại sao lại là tỉ lệ 75%? Ban soạn thảo đã khảo sát, đánh giá tất cả các dự án thuộc diện thỏa thuận là bao nhiêu dự án đạt được cả 2 điều kiện là thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số người sử dụng đất và bao nhiêu dự án đáp ứng một trong 2 điều kiện nêu trên?", ông Tiến đặt câu hỏi.
Cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng tác động về mọi mặt
Giải trình nội dung này, ông Trần Đức Thắng - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định, đây trường hợp đặc biệt cần phải được cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng, thận trọng trên các khía cạnh về kinh tế, xã hội, an ninh, trật tự an toàn xã hội và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.
Tại dự thảo Nghị quyết, đã giao cho HĐND cấp tỉnh là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân xem xét quyết định thông qua việc có hay không thu hồi phần diện tích đất còn lại khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và trên 75% số lượng người sử dụng đất.
Đồng thời, khoản 7 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết đã đưa ra 2 phương án. Phương án 1: Việc bồi thường hỗ trợ tái định cư đối với diện tích đất còn lại áp dụng như trường hợp Nhà nước thu hồi đất.
Phương án 2 là trường hợp mà tổng số tiền bồi thường hỗ trợ theo phương án bồi thường hỗ trợ tính trên một đơn vị diện tích thấp hơn trung bình giá đất đã thỏa thuận thì người có đất bị thu hồi sẽ được nhận thêm số tiền còn thiếu so với mức trung bình đó. Nhà đầu tư có trách nhiệm chi trả số tiền chênh lệch này cho người có đất bị thu hồi và được tính vào chi phí đầu tư của dự án.
"Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ phối hợp với cả cơ quan thẩm tra, nghiên cứu lựa chọn phương án báo cáo với Quốc hội", ông Thắng nói.
