Cần hành lang pháp lý minh bạch để bứt phá tăng trưởng thị trường tài sản mã hóa
Ngày 8/10, UBND thành phố Đà Nẵng phối hợp Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam (VBA) tổ chức Diễn đàn Đối thoại chính sách tài sản mã hóa: Từ quản lý rủi ro đến kiến tạo thị trường.
Sự kiện có đại diện Ủy ban Kinh tế và Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), các sở, ngành và tổ chức trong nước, quốc tế như Tether, MB, Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Công nghệ Thế hệ Mới… tham dự, thể hiện sự quan tâm ngày càng rõ nét đối với việc hình thành, vận hành thị trường tài sản mã hóa minh bạch, an toàn.
Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán (UBCKNN), phát biểu về hành lang pháp lý và cơ chế giám sát thị trường tài sản mã hóa.
Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán (UBCKNN), nhận định thị trường tài sản mã hóa là cơ hội để Việt Nam bứt phá tăng trưởng. Tuy nhiên, từ quản lý rủi ro đến kiến tạo thị trường là một hành trình dài, đòi hỏi nền tảng pháp lý và cơ chế giám sát rõ ràng.
Theo ông Hòa, doanh nghiệp được cấp phép làm thành viên trong Trung tâm Tài chính quốc tế chỉ phục vụ người nước ngoài theo Nghị quyết 222, còn các sàn giao dịch phục vụ nhà đầu tư trong nước phải được Bộ Tài chính cấp phép theo Nghị quyết 05. Sau 6 tháng kể từ khi đơn vị đầu tiên được cấp phép, nhà đầu tư Việt Nam giao dịch tài sản mã hóa không qua sàn được cấp phép sẽ bị xử lý tùy mức độ vi phạm.
Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước), trình bày các yêu cầu quốc tế về kiểm soát dòng tiền và phòng chống rửa tiền trong lĩnh vực tài sản số.
Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước), phân tích, Việt Nam hiện nằm trong danh sách xám của FATF (Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế) do chưa hoàn thiện khung pháp lý phòng chống rửa tiền trong lĩnh vực tài sản số. Việc ban hành Luật Công nghiệp và Công nghệ số cùng Nghị quyết 05 là bước đi quan trọng để đáp ứng các cam kết quốc tế và chứng minh năng lực quản lý, giám sát thị trường.
Bà Thơ cho biết, hành động số 6 trong 17 cam kết của Việt Nam với FATF liên quan trực tiếp đến thị trường tài sản mã hóa, yêu cầu nước ta phải xây dựng và vận hành hiệu quả cơ chế pháp lý về nhận diện, giám sát, phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố trong các giao dịch tài sản số.
Theo đó, các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa (VASP) phải tuân thủ quy định tương tự tổ chức tài chính truyền thống: nhận biết khách hàng (KYC), phân loại rủi ro, giám sát giao dịch đáng ngờ và lưu trữ hồ sơ tối thiểu 10 năm. Ngân hàng Nhà nước sẽ phối hợp Bộ Tài chính, Bộ Công an để giám sát hoạt động của các VASP, đồng thời hướng dẫn chi tiết về quy trình cấp phép, chia sẻ dữ liệu và phân tích giao dịch nghi ngờ.
Truy vết giao dịch là chìa khóa bảo vệ thị trường tài sản số
Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam (VBA), cho rằng, thị trường tài sản mã hóa toàn cầu đang phát triển mạnh, với quy mô vốn hóa hơn 4.200 tỷ USD, dự kiến đạt 10.000 tỷ USD vào năm 2030. Việt Nam, trong đó có Đà Nẵng, có thể trở thành "phòng thí nghiệm" chính sách và đổi mới sáng tạo nếu biết tận dụng cơ hội từ Nghị quyết 05 và 222.
Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam, chia sẻ về vai trò của công nghệ trong minh bạch hóa thị trường tài chính số.
Theo ông Trung, một trong những điểm ưu việt của blockchain là khả năng truy xuất toàn bộ lịch sử giao dịch một cách công khai, minh bạch, không thể chỉnh sửa. Mỗi giao dịch đều được lưu vết trên mạng lưới, cho phép các cơ quan quản lý và tổ chức giám sát theo dõi dòng tiền trong thời gian thực, thay vì chỉ dựa vào báo cáo sau giao dịch như trong mô hình tài chính truyền thống.
Trên blockchain, không có giao dịch nào thực sự vô danh. Dưới góc độ công nghệ, mọi hành vi rửa tiền, lừa đảo, thao túng đều có thể bị lần theo dấu vết nếu có công cụ và kỹ năng phân tích phù hợp, ông Trung nói.
Ông cho biết, hiện nay các cơ quan công an và tổ chức tuân thủ quốc tế đã ứng dụng công cụ phân tích on-chain như Chainalysis hay TRM Labs để giải mã các ví tiền điện tử, xác định chủ thể thực hiện hành vi phạm tội, qua đó phối hợp truy bắt tội phạm xuyên biên giới. "Khi Việt Nam tham gia thị trường tài sản số, việc kết nối với các nền tảng phân tích quốc tế là điều bắt buộc, giúp minh bạch hóa dữ liệu và tăng khả năng giám sát rủi ro.
Diễn đàn quy tụ đại diện các cơ quan quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ, cùng hướng tới mục tiêu xây dựng thị trường tài sản số minh bạch, an toàn và bền vững.
Cùng với truy vết giao dịch, ông Trung cho rằng định danh khách hàng (KYC) là "cửa ngõ an toàn" của mọi sàn giao dịch tài sản số. Mỗi người tham gia thị trường cần được xác thực danh tính, nguồn tiền và hành vi giao dịch để giảm nguy cơ bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp.
Nếu hệ thống tài chính truyền thống yêu cầu ngân hàng xác minh danh tính khi mở tài khoản, thì với sàn giao dịch tài sản mã hóa, KYC còn quan trọng hơn gấp nhiều lần.
Ông đề xuất xây dựng hạ tầng định danh số thống nhất, liên thông giữa Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công an, nhằm tạo cơ sở dữ liệu xác thực, giúp việc giám sát giao dịch tài sản mã hóa trở nên chủ động và chuẩn xác hơn.
"Chúng ta hoàn toàn có thể kết hợp định danh công dân qua VNeID, xác thực tài khoản ví điện tử và tài sản blockchain. Khi người dùng được định danh rõ ràng, mọi hành vi gian lận đều có thể bị phát hiện nhanh chóng," ông nói.
Theo Chủ tịch VBA, trong bối cảnh FATF yêu cầu Việt Nam tăng cường giám sát thị trường tài sản số, việc phân tích dữ liệu on-chain trở thành công cụ trọng yếu giúp phát hiện sớm giao dịch đáng ngờ.
"Khác với hệ thống tài chính truyền thống, dữ liệu on-chain cho phép chúng ta theo dõi từng giao dịch từ 0,1 USD. Nghĩa là, dù tội phạm có chia nhỏ dòng tiền đến mức tối đa, hệ thống vẫn có thể nhận diện và truy ngược," ông Trung lý giải.
Hiệp hội Blockchain Việt Nam đang phối hợp với các chuyên gia trong nước và quốc tế để xây dựng bộ chỉ số đánh giá rủi ro giao dịch tài sản mã hóa, phục vụ công tác tuân thủ, phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố. "Chúng tôi mong muốn cơ quan quản lý xem blockchain như một đồng minh của pháp luật, không chỉ là thị trường tài chính mới," ông nhấn mạnh.
Diễn đàn thu hút đông đảo lãnh đạo bộ, ngành, chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ tài chính trong nước, quốc tế.
Ông Trung cũng cho rằng, Đà Nẵng hội tụ đầy đủ điều kiện để trở thành trung tâm tiên phong, nơi thử nghiệm các mô hình fintech, sandbox tài chính và ứng dụng blockchain trong du lịch, thương mại, thanh toán, ông Trung nói.
Ông đề xuất thành phố sớm ban hành cơ chế riêng để thúc đẩy thử nghiệm công nghệ tài chính trong khu thương mại tự do và khu vực du lịch trọng điểm, tạo bước đột phá trong thu hút đầu tư.
Khi thị trường tài sản số được quản lý bài bản, Việt Nam không chỉ thu hút dòng vốn quốc tế mà còn tạo nền tảng cho nền kinh tế số minh bạch, hiệu quả và an toàn, một trong những mục tiêu trọng tâm mà Đà Nẵng đang theo đuổi đến năm 2030, ông Trung nhận định.
