Khẩn cấp ngăn chặn bệnh đậu mùa khỉ
WHO cho biết tính đến ngày 17/6 đã nhận được báo cáo về 2.103 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tại 42 quốc gia ở 5 khu vực do WHO quản lý. Đặc biệt mới đây, hai nước ở châu Á là Singapore và Hàn Quốc phát hiện những ca bệnh đầu liên đậu mùa khỉ. Tình trạng này buộc các quốc gia khẩn cấp có phương án ứng phó và kịp thời ngăn chặn, không để bùng phát dịch.
Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết ông đã quyết định triệu tập ủy ban khẩn cấp vì virus đậu mùa khỉ đã có những biểu hiện "bất thường" gần đây sau khi bùng phát ở các quốc gia ngoài khu vực châu Phi.
PHEIC là mức cảnh báo cao nhất của WHO, là một tuyên bố chính thức của tổ chức này do Ủy ban khẩn ban hành Quy định Y tế Quốc tế về một cuộc khủng hoảng y tế công cộng mang tầm khả năng toàn cầu.
Việc WHO xếp một căn bệnh là PHEIC sẽ khuyến khích các quốc gia hợp tác với nhau để tìm biện pháp đối phó, đồng thời cho phép cơ quan này đề xuất những bước để kiểm soát dịch.
Ông Tedros cho biết cuộc họp của các chuyên gia sẽ giúp nâng cao hiểu biết và kiến thức về virus khi WHO đưa ra hướng dẫn mới về việc tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa khỉ.
Trước tình hình số ca bệnh đậu mùa khỉ tăng "chóng mặt", ngày 22/6, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tổ chức cuộc họp khẩn về bệnh đậu mùa khỉ để đánh giá tình trạng khẩn cấp y tế công cộng quốc tế (PHEIC). Trong khi đó, căn bệnh này cũng vừa ghi nhận tại Singapore và Hàn Quốc.
Thông tin trên Người Lao Động, hiện Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh, song để chủ động ngăn chặn nguy cơ bệnh xâm nhập, Sở Y tế Tp.HCM đã yêu cầu các cửa khẩu trên địa bàn tăng cường giám sát thân nhiệt người nhập cảnh qua máy đo thân nhiệt nhằm phát hiện kịp thời các triệu chứng nghi ngờ.
Bên cạnh những giải pháp do Bộ Y tế đưa ra, Sở Y tế Tp.HCM cũng vừa có công văn hướng dẫn tạm thời giám sát phòng chống bệnh trên địa bàn gửi đến các cơ sở y tế. Theo đó, bệnh đậu mùa khỉ thường xuất hiện các triệu chứng như phát ban có bóng nước cấp tính không rõ nguyên nhân và có một hoặc nhiều dấu hiệu gồm sốt trên 38 độ C, nổi hạch (sưng hạch bạch huyết), đau đầu, đau cơ, đau lưng, suy nhược.
Ngoài ra, còn có những yếu tố dịch tễ mà người bệnh và nhân viên y tế đặc biệt lưu ý gồm: Có tiền sử từng tiếp xúc vật lý với người bệnh thông qua da hoặc tổn thương da (bao gồm cả quan hệ tình dục), tiếp xúc vật dụng bị ô nhiễm như quần áo, giường, đồ dùng cá nhân của người bệnh trong vòng 21 ngày. Ngoài ra, du khách đến các quốc gia có bệnh đậu mùa khỉ trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng, cũng được xem là nguy cơ có thể mắc bệnh.
Chủ động phòng ngừa
Đối với trường hợp đủ yếu tố xác định là "trường hợp có thể" mắc bệnh, bộ phận kiểm dịch y tế hoặc trạm y tế sẽ hướng dẫn đối tượng tuân thủ đeo khẩu trang y tế khi tiếp xúc, tư vấn người bệnh đến Bệnh viện Bệnh nhiệt đới để khám bệnh, theo dõi. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh đậu mùa khỉ, người bệnh phải cách ly y tế, điều trị tại bệnh viện. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Tp.HCM sẽ điều tra các trường hợp có tiếp xúc gần để lập danh sách, theo dõi, giám sát theo quy định.
Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) vừa có công văn về việc tăng cường công tác kiểm dịch y tế biên giới gửi Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế các tỉnh, thành phố; Trung tâm Kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố có hoạt động kiểm dịch y tế.
Cần tăng cường giám sát thân nhiệt người nhập cảnh qua máy đo để phát hiện kịp thời các triệu chứng nghi ngờ bệnh đậu mùa khỉ. Ảnh minh họa.
Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ
Theo WHO, triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm sốt, đau đầu dữ dội, đau cơ, đau lưng, giảm năng lượng, sưng hạch và phát ban hoặc tổn thương da. Ban thường bắt đầu với 1 đến 3 ngày khởi sốt. Tổn thương da có thể phẳng hoặc hơi nổi, chứa dung dịch trong hoặc hơi vàng, và sau đó có thể đóng vảy, khô và rụng vảy.
Số lượng tổn thương da trên một người có thể dao động từ một vài cho đến vài nghìn nốt. Ban có xu hướng tập trung ở mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Các tổn thương này cũng có thể gặp ở miệng, bộ phận sinh dục và mắt. Triệu chứng điển hình thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần và tự biến mất mà không cần điều trị.
Theo định nghĩa của WHO, đậu mùa khỉ là một bệnh do virus đậu mùa khỉ gây ra. Đây là bệnh lây nhiễm từ động vật, có nghĩa là bệnh có thể lây lan từ động vật sang người. Bệnh cũng có thể lây truyền giữa người với người. Thời gian ủ bệnh từ 5 - 21 ngày, thông thường từ 6 - 13 ngày.
Giám sát chặt chẽ người về từ vùng có dịch
Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết hiện các đơn vị vẫn đang giám sát chặt chẽ căn bệnh này để ngăn ngừa dịch bệnh xâm nhập. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với WHO, kịp thời cập nhật các thông tin về căn bệnh và các biện pháp ứng phó.
Để phòng tránh bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế đã có nhiều văn bản hướng dẫn chuyên môn, các biện pháp phòng tránh, triệu chứng lâm sàng của bệnh.
Bộ Y tế đề nghị các đơn vị tăng cường giám sát phát hiện các trường hợp nghi ngờ ngay tại cửa khẩu, đặc biệt là các trường hợp đi về từ các quốc gia đang lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ như Benin, Cameroon, CH Trung Phi, CHDC Congo, Gabon, Ghana, Bờ Biển Ngà, Liberia, Nigeria, CH Congo, Sierra Leone và Nam Sudan. Khi phát hiện, báo cáo ngay sở y tế để phối hợp với các viện vệ sinh dịch tễ, viện Pasteur để chẩn đoán xác định ca bệnh.
Tại Tp.HCM, Sở Y tế TP giao Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP (HCDC) củng cố hệ thống giám sát tại các cửa khẩu của TP để giám sát sớm người mắc bệnh như giám sát qua máy đo thân nhiệt từ xa và quan sát tìm triệu chứng ở người nhập cảnh, đặc biệt là người đến từ các quốc gia đang lưu hành dịch. Đồng thời có kịch bản xử lý khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ.
Đối với các cơ sở khám, chữa bệnh, cần sàng lọc và phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Khi phát hiện trường hợp nghi ngờ, báo ngay về HCDC để xử lý kịp thời.
Tỉ lệ tử vong thấp và không lây như Covid-19 nhưng cần phát hiện sớm
Theo WHO, bệnh đậu mùa khỉ thông thường không được coi là có tính truyền nhiễm cao. Bệnh lây nhiễm qua tiếp xúc vật lý gần gũi với người có nguy cơ làm lây nhiễm để gây lây nhiễm giữa người với người. Nguy cơ đối với toàn cộng đồng là thấp.
Bác sĩ Ngô Thanh Hà, Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương (Hà Nội) chia sẻ trên Tuổi Trẻ, đậu mùa khỉ có hai chủng, một chủng là nguồn gốc từ Congo, tỉ lệ tử vong là 10%. Còn chủng khác lưu hành ở Tây Phi, tỉ lệ tử vong chỉ có 1%. Hiện tại chủng đang lưu hành ở Anh và châu Âu là chủng ở Tây Phi.
Theo nghiên cứu trên thế giới, bệnh đậu mùa khỉ là nhóm virus tương đối đồng nhóm với đậu mùa ở người. Nghiên cứu trên thế giới, vắc xin đậu mùa tương đối có hiệu quả trên đậu mùa khỉ, đồng thời cải thiện trong điều trị.
Cũng theo Bác sĩ Hà, hiện tại bệnh viện đã thành lập các đơn vị tiếp nhận thông tin bệnh này. Nếu người đi từ vùng dịch tễ về, khi liên hệ bệnh viện qua đường dây nóng thì sẽ được cách ly và điều trị sớm cho người bệnh. Tốt nhất, bệnh nhân nghi nhiễm bệnh đậu mùa khỉ cần được phát hiện sớm kịp thời cách ly. Trong trường hợp phát hiện ở giai đoạn muộn cũng nên đến bệnh viện để truy vết, cách ly, điều trị phòng ngừa, hỗ trợ và theo dõi người tiếp xúc gần. Phòng bệnh rất quan trọng với cộng đồng.
Các cơ sở khám chữa bệnh trong nước cũng cần kịp thời phát hiện triệu chứng nghi ngờ của người bệnh vì người mắc bệnh này có biểu hiện bên ngoài "rầm rộ", bệnh nhân không thể điều trị tại nhà nên phải đến bệnh viện chữa trị.
Trúc Chi (t/h)
