Chuyên gia pháp lý hướng dẫn người dân tránh phạm luật khi phát hiện "cẩu tặc"

Nhóm "cẩu tặc" manh động và liều lĩnh

Thời gian gần đây, tình trạng trộm chó liên tục tái diễn tại nhiều địa phương, trong đó có tỉnh Tây Ninh, với mức độ ngày càng tinh vi và manh động.

Các đối tượng thường trang bị nhiều hung khí nguy hiểm như kích điện, chỉa, bình xịt hơi cay, ớt bột… và sẵn sàng sử dụng để tấn công, uy hiếp khi bị người dân phát hiện.

Mới đây, tối 5/12 tổ công tác Công an xã Phước Lý (Tây Ninh) tuần tra trên tuyến đường bờ sông thuộc ấp Phú Thành phát hiện Lê Công Vàng (36 tuổi, trú xã Gò Công Đông, Đồng Tháp) và Nguyễn Hữu Tấn (28 tuổi, trú Tp.HCM) đi xe máy chở theo bao tải có biểu hiện nghi vấn. Khi được yêu cầu dừng xe kiểm tra, cả hai lập tức tăng ga bỏ chạy.

Lực lượng công an nhanh chóng truy đuổi và khống chế, đưa các đối tượng về trụ sở làm việc. Kiểm tra tại chỗ, công an phát hiện trong bao tải có 5 con chó và 1 con mèo, tổng trọng lượng hơn 60kg. Tang vật thu giữ thêm gồm một khẩu súng điện tự chế công cụ dùng để gây tê vật nuôi cùng chiếc xe máy sử dụng để thực hiện hành vi trộm cắp.

Tại cơ quan công an, cả hai khai nhận đã thực hiện nhiều vụ trộm chó, mèo tại địa bàn xã Phước Lý và các khu vực lân cận, lợi dụng đêm tối và những tuyến đường vắng người qua lại để ra tay.

Không chỉ hoạt động nhỏ lẻ, một số nhóm trộm chó còn tổ chức theo hình thức chuyên nghiệp, sử dụng phương tiện, công cụ hỗ trợ nguy hiểm và di chuyển liên tỉnh để gây án.

Ngày 28/11, Công an xã Thuận Mỹ phối hợp Đội 3 Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Tây Ninh làm việc với Nguyễn Quốc Khánh (33 tuổi, ngụ ấp Mỹ Trung, xã Hậu Mỹ, tỉnh Đồng Tháp) để điều tra hành vi dùng súng điện bắn trộm chó tại nhiều địa bàn.

Khánh khai tham gia cùng Nguyễn Minh Trung (41 tuổi, tỉnh Đồng Tháp, hiện chưa xác định nơi ở) và một người tên Tài, thực hiện hàng loạt vụ trộm theo phương thức hết sức táo tợn.

Theo lời khai, Trung là người chuẩn bị súng điện và thuê ô tô tại Đồng Tháp, sau đó gắn biển số giả để tránh bị phát hiện.

Khi thấy "con mồi", Trung hạ kính, dùng súng điện bắn gục rồi xuống xe bắt đưa lên ô tô. Chỉ trong một đêm, nhóm đã trộm tổng cộng 13 con chó tại các khu vực Thuận Mỹ, Tầm Vu, An Lục Long, Chợ Gạo và Bến Lức.

Đến rạng sáng 25/11, cả nhóm chở số chó trộm được nặng hơn 300kg đến một điểm thu mua tại phường Long An để tiêu thụ, thu hơn 12 triệu đồng, chia nhau mỗi người hơn 4 triệu.

Một vụ việc khác xảy ra lúc 6h15 ngày 21/9 tại xã Hòa Khánh (Tây Ninh) tiếp tục cho thấy mức độ manh động của tội phạm trộm chó.

Khi bị người dân phát hiện, 2 đối tượng liền bỏ chạy. Một người dân dùng ô tô chặn lại nhằm hỗ trợ vây bắt, nhưng các đối tượng không những không dừng lại mà còn dùng hung khí đập vào xe, sau đó bỏ lại tang vật và công cụ gây án để chạy thoát.

Trên đường tẩu thoát, chúng tiếp tục dùng dao uy hiếp, cướp xe máy của người đi đường và chỉ chịu bỏ phương tiện sau khi chạy được khoảng 5km.

Trước thực trạng nêu trên, Công an tỉnh Tây Ninh khuyến cáo người dân nâng cao ý thức cảnh giác, không thả rông chó đặc biệt vào ban đêm và chủ động phối hợp với lực lượng chức năng.

Khi phát hiện đối tượng có dấu hiệu trộm chó, cần báo ngay cho công an nơi gần nhất, tuyệt đối không tự ý truy đuổi hay đối đầu với các đối tượng, bởi chúng thường mang theo hung khí và sẵn sàng chống trả.

Người dân tuyệt đối không tự truy đuổi

Thông tin với PV Người Đưa Tin, luật sư Phan Văn Hải (Công ty Luật TNHH Hùng Tín, Đoàn Luật sư Tp.Hà Nội) nhận định tình trạng trộm chó hiện nay đang diễn biến phức tạp, nhiều đối tượng ngày càng manh động và sẵn sàng chống trả khi bị phát hiện.

Dưới góc độ pháp lý, hành vi trộm chó được xác định là hành vi trộm cắp tài sản; tùy giá trị tài sản, tính chất và mức độ nguy hiểm, người vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo quy định, trường hợp giá trị tài sản trộm cắp từ 2 triệu đồng trở lên hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng người vi phạm đã từng bị xử phạt về hành vi chiếm đoạt tài sản, hoặc thuộc các tình tiết tăng nặng khác, sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Trộm cắp tài sản.

Trong trường hợp người phạm tội dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực đối với người dân để chiếm đoạt hoặc tẩu thoát, hành vi có thể cấu thành tội Cướp tài sản.

Ngoài ra, những hành vi uy hiếp tinh thần nhằm chiếm đoạt tài sản có thể bị xem xét về tội Cưỡng đoạt tài sản. Ngay cả khi chưa thực hiện được hành vi trộm nhưng đã chuẩn bị công cụ, phương tiện, đối tượng vẫn có thể bị xử lý về hành vi chuẩn bị phạm tội.

Trường hợp chưa đủ dấu hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính theo Điều 15 Nghị định 144/2001/NĐ-CP (áp dụng giai đoạn 01/01/2022 – trước 15/12/2025), với mức phạt từ 2–3 triệu đồng đối với cá nhân (tổ chức bị phạt gấp đôi), kèm biện pháp khắc phục hậu quả.

Về phía người dân, luật sư Hải nhấn mạnh pháp luật cho phép thực hiện phòng vệ chính đáng nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản. Tuy nhiên, hành vi chống trả phải tương xứng với mức độ nguy hiểm thực tế.

Theo Điều 22 Bộ luật Hình sự, phòng vệ chính đáng được hiểu là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Hành vi phòng vệ chính đáng không bị coi là tội phạm.

Ngược lại, nếu hành vi chống trả "quá mức cần thiết", không tương xứng với mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại, thì được xem là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, và người thực hiện có thể bị xử lý hình sự.

Hành vi chống trả phải tương xứng với mức nguy hiểm thực tế, ví dụ: Ngăn chặn, bắt giữ, khống chế đối tượng… chỉ trong phạm vi bảo vệ an toàn cho bản thân và người xung quanh, không sử dụng bạo lực quá mức cần thiết.

Luật cũng quy định tại Điều 111 Bộ luật Tố tụng Hình sự, người dân (bất kỳ ai) phát hiện trường hợp phạm tội quả tang đều có quyền bắt giữ, nhưng phải giải ngay người bị bắt đến cơ quan Công an, Viện kiểm sát hoặc UBND gần nhất.

Nếu trong quá trình khống chế mà người dân tự ý đánh đập, tra tấn, gây thương tích, giữ người trái pháp luật hoặc không giao nộp kịp thời cho cơ quan chức năng, có thể bị xem xét trách nhiệm pháp lý tương ứng.

Luật sư Hải khuyến cáo người dân luôn đặt an toàn lên hàng đầu. Khi phát hiện đối tượng trộm chó có hung khí hoặc có dấu hiệu manh động, tuyệt đối không truy đuổi hoặc đối đầu trực tiếp.

Người dân không được tự xét xử, đánh đập hoặc hành hung đối tượng ngoài phạm vi phòng vệ chính đáng; không tụ tập đông người gây rối trật tự công cộng, bởi bản thân người tham gia cũng có thể bị xử lý theo pháp luật.

Trong mọi trường hợp, người dân nên bình tĩnh, lưu lại bằng chứng (ảnh, video, camera), đồng thời báo ngay cho lực lượng chức năng và phối hợp cung cấp thông tin để phục vụ điều tra. Nếu buộc phải tự vệ, chỉ được sử dụng mức độ cần thiết để ngăn chặn nguy hiểm tức thời, không truy đuổi hay tấn công khi đối tượng đã không còn khả năng chống trả.

Luật sư nhấn mạnh, người dân luôn được pháp luật bảo vệ khi tố giác, ngăn chặn tội phạm; tuy nhiên, mọi hành vi vượt quá giới hạn đều có thể dẫn đến trách nhiệm hình sự hoặc hành chính.