Tác phẩm Phong thần diễn nghĩa hay Phong thần bảng là câu chuyện xoay quanh việc suy vong của nhà Thương và sự nổi lên của nhà Chu, cùng với đó là rất nhiều thần thoại, truyền thuyết Trung Hoa, bao gồm các thần, tiên, yêu quái... Trong chừng mực nào đó, Phong thần diễn nghĩa mô tả cuộc sống của người Trung Hoa đương thời, nơi tôn giáo có một vai trò lớn trong cuộc sống hàng ngày.
Trong tiểu thuyết này, Khương Tử Nha là đệ tử của Nguyên Thủy Thiên Tôn có sứ mạng phong các vị thánh thần từ việc giúp nhà Chu lật đổ nhà Thương.
Trong Phong thần diễn nghĩa, Khương Tử Nha trở thành một nhân vật được thần thánh hóa. Tác phẩm này xây dựng hình tượng của ông là một kỳ tài sở hữu nhiều năng lực, thậm chí khiến không ít vị thần tiên phải kính nể. (Tạo hình Khương Tử Nha trên phim).
Bấy giờ, Cơ Xương nuôi chí lật đổ nhà Thương, đi khắp nơi tìm kiếm người hiền tài. Một hôm, lên núi Bàn Khê thấy Khương Tử Nha ngồi câu cá với một lưỡi câu thẳng. Thấy lạ, Cơ Xương mới hỏi: "ông lão, sao câu cá bằng lưỡi câu thẳng thế thì câu sao được?".
Khương Tử Nha mới trả lời: "Lưỡi câu bình thường chỉ câu được cá, lưỡi câu này mới câu được minh chủ".
Thấy vậy Cơ Xương mới đem những chuyện thế cuộc ra hỏi, quả nhiên Khương Tử Nha trả lời thông suốt cho thấy những kiến giải siêu phàm thế là từ đó Khương Tử Nha theo phò Cơ Xương.
Trong cuộc chiến Chu - Thương, nhà Chu còn có sự trợ giúp của các tướng nhà trời khác như: Nhị Lang Thần, cha con Tháp Lý Thiên Vương - Na Tra thái tử... Trong khi đó phía nhà Thương cũng được sự trợ giúp của Cửu Vĩ Hồ, Thân Công Báo...
Cuộc chiến là một câu chuyện truyền thuyết về những cuộc so tài phép thuật và mưu lược sinh động, hấp dẫn mà các nhân vật trong đó còn ảnh hưởng tới cả các truyền thuyết khác.
Khương Tử Nha là một nhân vật có thật trong lịch sử. (Tạo hình Khương Tử Nha trên phim).
Không chỉ nổi tiếng trong thần thoại, tiểu thuyết mà trong lịch sử Trung Hoa, Khương Tử Nha được nhận định là nhà chính trị, nhà quân sự và mưu lược vĩ đại.
Khương Tử Nha tên thật là Khương Thượng, tự Tử Nha, lại có tự Thượng Phụ, là khai quốc công thần nhà Chu thế kỷ 12 trước Công nguyên và là quân chủ khai lập nước Tề tồn tại từ thời Tây Chu đến thời Chiến Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Do là vị quân chủ đầu tiên của nước Tề, nên thông thường còn được gọi là Tề Thái Công.
Hậu thế đánh giá Khương Tử Nha là người thay đổi thế cục thiên hạ, khiến cho giang sơn đổi chủ. Không chỉ có công sáng lập nên triều Chu, ông còn là vị tướng tài vĩ đại và góp phần không nhỏ giúp vương triều này kéo dài khoảng 800 năm.
Dân gian Trung Quốc lưu truyền câu nói rằng: “Khương Thượng trước, Tôn Tẫn sau, năm trăm năm trước Gia Cát Lượng, năm trăm năm sau Lưu Bá Ôn”.
Quốc Tiệp (t/h)
