Chuyện về những người “thổi hồn” vào di sản văn hóa của Đại thi hào Nguyễn Du

Trong những ngày mưa rét giữa tháng 12/2025, vẫn có hàng nghìn đoàn khách thập phương từ mọi miền của Tổ quốc cùng nhau về khu lưu niệm tại xã Tiên Điền, tỉnh Hà Tĩnh, trong dịp kỷ niệm 260 năm ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1765 - 2025).

Khu di tích Nguyễn Du nằm trong tổng thể cảnh quan gần 300ha, giữ nguyên cấu trúc không gian của làng cổ Tiên Điền. Vì vậy, các nếp nhà gỗ, đền miếu, mộ phần và bảo tàng được bố trí theo trục truyền thống, hòa quyện cùng hệ thống vườn cây, sân gạch, giếng sen và những khoảng xanh cổ thụ đặc trưng của vùng Bắc Trung Bộ vào cuối thế kỷ XVIII.

Trong quần thể di tích, nhà trưng bày hai tầng với gần 2.000 tư liệu, hiện vật, bản thảo và tư liệu về cuộc đời và tác phẩm của Nguyễn Du, từ Truyện Kiều, Văn tế thập loại chúng sinh, đến các ghi chép lữ hành... được lưu giữ.

Không gian trưng bày được thiết kế theo hướng mở, dễ tiếp cận, tạo điều kiện cho du khách, đặc biệt là học sinh và sinh viên, hiểu sâu hơn về nhân cách và sự nghiệp văn học của ông.

"Là một khu di tích quốc gia đặc biệt, công việc thuyết minh ở đây không chỉ đòi hỏi kiến thức, sự sáng tạo mà còn phải biết cách tạo ra những dấu ấn riêng để du khách thêm hiểu, yêu, đến và muốn trở lại để tìm hiểu", chị Nguyễn Thị Hồng Lĩnh (SN 1986) chia sẻ.

Chị Lĩnh đã làm việc ở đây hơn 10 năm, vậy nên vô cùng thân thuộc với những tư liệu, hiện vật quý trong phòng trưng bày. Bởi vậy, qua lời kể của thuyết minh viên, dường như đã thổi hồn vào trong từng câu chuyện đầy cuốn hút, sống động và chứa đựng trong đó cả tình cảm, sự trân trọng của chị dành cho vị danh nhân văn hóa thế giới.

Đối với chị Nguyễn Thị Hồng Lĩnh, được làm việc tại Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du cũng là một cái duyên và cũng là niềm tự hào. "Vì thế, chúng tôi luôn cố gắng chuyển tải những giá trị bất hủ của Truyện Kiều để giới thiệu được những nét đẹp, tinh hoa văn hóa của quê hương Hà Tĩnh đến với bạn bè trong nước và quốc tế", chị nói.

Chị cho biết thêm, thuyết minh viên giống như những đại sứ văn hóa, du lịch, có vai trò quan trọng trong việc lan tỏa hình ảnh quê hương, là người kết nối quá khứ và hiện tại. 

Bởi vậy, thông qua các tài liệu, hiện vật, các thuyết minh viên không chỉ chuyển tải những bài học lịch sử ý nghĩa, những giá trị văn hóa sâu sắc mà còn góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, nhân lên niềm tự hào dân tộc cho các thế hệ để chúng ta biết trân trọng những giá trị của hòa bình, biết gìn giữ, phát huy di sản quý báu của cha ông.

Một năm có rất nhiều đoàn người về thăm khu di tích Nguyễn Du. Đặc biệt vào dịp kỷ niệm 260 năm ngày sinh Đại thi hào, thì du khách càng muốn nghe các chị kể lại nhiều hơn. Công việc lại bận rộn và thêm phần áp lực, thế nhưng trên môi người thuyết minh viên này luôn nở nụ cười.

Do công việc đặc biệt này đòi hỏi không được phép sai sót dù là nhỏ nhất, vì vậy không chỉ riêng chị Lĩnh, mà các thuyết minh viên khác vẫn luôn có gắng học tập và trau dồi kiến thức những lúc rảnh rỗi.

Bà Trần Thị Vinh, phụ trách Ban Quản lý di tích Nguyễn Du chia sẻ, nhiều năm qua, ban quản lý đã đổi mới phương thức bảo tồn và giới thiệu di sản, trong đó yếu tố con người đóng vai trò quan trọng. Đội ngũ thuyết minh viên là "cầu nối sống" giữa di sản và công chúng.

Sự kiện kỷ niệm 260 năm ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du đã thu thút đông đảo người dân, du khách tham quan, nghiên cứu, đặc biệt là học sinh trong vùng. Vì vậy, đối với các em thì phương pháp truyền đạt chú trọng "vừa học vừa trải nghiệm", giúp thế hệ trẻ cảm nhận sâu sắc hơn giá trị giáo dục nhân văn và chuẩn mực đạo đức từ cuộc đời và tác phẩm của Đại thi hào Nguyễn Du.

"Chúng tôi có hệ thống bài thuyết minh chuẩn nhưng không áp dụng một cách máy móc. Mỗi nhóm khách, từ du khách phổ thông, học sinh đến những người nghiên cứu văn hóa đều cần phương pháp tiếp cận riêng. Với các đoàn từ vùng quê, thuyết minh viên sẽ kết nối câu chuyện địa phương với lịch sử gia đình Nguyễn Du để tạo sự gần gũi và mở rộng hiểu biết", bà Vinh nói.