Là loài cây thân thảo, sống dai
Cây xương sông tên gọi khác là xang sông, hoạt lộc thảo. Tên khoa học là Blumea nyriocephala DC, họ Cúc. Là một cây thân thảo sống dai, thường cao khoảng 1m hoặc hơn. Lá xương sông hình ngọn giáo, phần gốc thuôn dài, phần nhọn, mép lá có răng cưa; cuống lá có khi có tai ngắn. Cụm hoa xương sông có màu vàng nhạt, tập hợp 2-4 cái ở nách các lá. Quả xương sông bé hình trụ, có 5 cạnh. Cây xương sông thường ra hoa vào tháng 1-2, có quả tháng 4-5.
Lá xương sông có thể dùng tươi hoặc phơi khô trong bóng râm. Trong nhiều nghiên cứu, lá xương sông chứa 0,24% tinh dầu, thành phần methylthynol 44,9%, ngoài ra P- cymama (0,12%).
Theo Y học cổ truyền, lá xương sông có vị đắng cay, tính ấm, đi vào kinh vị, phế, đại trường. Công dụng của cây xương sông là trừ tanh hôi, khu phong trừ thấp, chỉ thống, tiêu thũng, thông kinh hoạt lạc, tiêu đàm thấp, kích thích tiêu hóa.
Cây xương sông thường được sử dụng để chữa cảm sốt, ho, viêm họng, mề đay, nôn mửa, đầy bụng,... Ngoài ra lá xương sông còn được sử dụng như loại rau gia vị trong nhiều món ăn của người Việt.
Ảnh minh họa.
Những bài thuốc từ lá xương sông
Chữa thoái hóa kèm thoát vị: Lấy lá xương sông tươi giã nát trộn với dấm. Hoặc lá xương sông và lá cúc tần, hai thứ giã nát đắp dọc sống lưng.
Đắp lá nên nhiều một chút, ngày nào cũng đắp và kết hợp nằm phản cứng như sập gỗ, hoặc giường không có đệm (tránh nằm đệm lún) và ít mang vác vật nặng. Ngoài ra hàng ngày dùng lá xương sông đun uống thay nước nữa.
Chữa thấp khớp: Dùng lá xương sông giã nát, sao nóng, chườm lên vùng đau nhức hoặc viêm tấy, có thể bó lá tại chỗ, để qua đêm càng tốt. Số lượng lá xương sông tùy thuộc vào vùng tổn thương.
Bài thuốc trị thấp khớp từ cây xương sông chỉ có tác dụng giảm đau khi còn ấm. Do đó, trong quá trình sử dụng, nếu thuốc nguội, nên xào nóng lại hoặc thay đợt thuốc khác.
Bên cạnh đó, nên kiểm tra độ nóng của thuốc trước khi đắp lên nơi sưng đau, bởi thuốc quá nóng có thể tác động xấu đến da và dây thần kinh cảm giác dưới da.
Lá xương sông chữa các bệnh về xương khớp rất tốt.
Người bệnh đau xương khớp có thể vừa đắp lá xương sông vừa massage nhẹ vùng đau để các dưỡng chất từ thuốc thấm sâu qua da. Bổ sung chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để tăng cường sức khỏe cho khớp và giúp hồi phục nhanh chóng.
Chữa viêm họng: Sử dụng từ 5-10 lá xương sông bánh tẻ, rửa sạch để ráo nước, đập nhẹ (để giải phóng tinh dầu) sau đó nhúng vào giấm để ngậm. Làm liên tục từ 5 - 7 ngày bệnh sẽ tiến triển rõ rệt. Bài thuốc này có tác dụng tốt với viêm họng cấp hoặc mạn tính, viêm amidan, viêm thanh quản kể cả trường hợp đã mất tiếng.
Chữa ho có đờm, trẻ em nôn trớ: Dùng từ 2 - 3 lá xương sông bánh tẻ rửa sạch, thái nhỏ, cho vào bát con cùng với khoảng 5 thìa mật ong, đem hấp cách thủy trong khoảng 10 phút rồi lấy ra, chắt nước để uống nhiều lần trong ngày. Người lớn có thể ăn cả lá.
Chữa ho thông thường: Dùng lá xương sông cùng với lá húng chanh, lá hẹ, mỗi thứ 10g, cho tất cả vào hấp với đường phèn hoặc mật ong để ngậm. Bài thuốc này có kết quả tốt trong điều trị chứng ho thông thường do cảm cúm, viêm họng, viêm phế quản.
Chữa đầy bụng, khó tiêu: 30g lá xương sông, 30g tía tô, sinh khương 10g, hậu phác 10g, chỉ xác 10g, trần bì 10g. Sắc với 3 bát nước, sôi trong 10 phút, rót ra bát uống dần.
Chữa dị ứng ngoài da, nổi mề đay: Lá xương sông, lá khế 10 lá, lá chua me đất 5 lá. Rửa sạch nguyên liệu, giã nát lấy nước uống, bã xoa lên vùng da nổi mề đay.
Cải thiện khả năng tình dục: Lấy thịt con trai băm nhỏ, trộn với thịt băm và lấy lá xương sông gói lại, nước chín ăn 10-15 ngày.
Giảm mỡ máu: Thịt bò băm nát (hoặc xay nhuyễn) gói với lá xương sông ăn giảm mỡ máu.
Lá xương sông có tác dụng chữa ho.
Chữa sởi, ho sốt ở trẻ em: Lá xương sông 10g, lá chua me đất 8g, vỏ rễ dâu 10g, địa cốt bì 10g, kinh giới 8g. Sắc uống trong 7-10 ngày, uống ngày 3 lần sáng, trưa, chiều.
Chữa chảy máu cam: Dùng 2-3 lá xương sông rửa sạch, vò nát, nhét vào lỗ mũi đang chảy máu rất công hiệu.
Chữa đau nhức răng: Sử dụng 20g rễ xương sông rửa sạch, phơi khô, hoàng liên 10g, cho vào chai ngâm với rượu khoảng 10 ngày, bôi vào răng lợi, để 2-3 phút rồi súc miệng sạch sẽ.
Lưu ý khi sử dụng lá xương sông:
- Không dùng cho những người cơ địa dị ứng với vị thuốc.
- Bạn có thể sử dụng lá xương sông trồng tại vườn nhà, nếu cần phải mua lá khô để dùng, thì nên chọn cơ sở uy tín, đảm bảo chất lượng thảo dược. Khi sử dụng phải rửa sạch để tránh giun sán, ký sinh trùng.
- Khi đắp lá phải kiểm tra độ nóng, tránh bỏng da.
- Trong quá trình sử dụng, nếu xuất hiện tác dụng phụ như táo bón, đau đầu hoặc bệnh không thuyên giảm hay nặng lên thì cần thông báo cho bác sĩ chuyên khoa hoặc đến các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.
H.Giang (theo vtcnews, suckhoedoisong)
