Hà Nội những ngày đầu tháng 10/2025, một cơn mưa kéo dài vài tiếng cũng đủ để biến nhiều tuyến phố trung tâm thành "biển nước". Từ đường Trường Chinh, Nguyễn Xiển, Phạm Văn Đồng cho tới những khu đô thị mới như Mỹ Đình, Nam Trung Yên, cảnh tượng xe chết máy, người dân bì bõm trong dòng nước ngập gần đến đầu gối không còn xa lạ. Tình trạng ngập nước gần như đã trở thành "đặc sản" bất đắc dĩ của Thủ đô mỗi khi có mưa lớn.
Hàng nghìn tỷ đồng và những công trình "đắp chiếu"
Quy hoạch thoát nước Thủ đô Hà Nội chia thành 3 vùng chính gồm: tả Đáy, hữu Đáy và bắc Hà Nội.
Trong đó, vùng tả Đáy có diện tích khoảng 47.350 ha, gồm sáu lưu vực, nhưng đến nay chỉ có lưu vực sông Tô Lịch với diện tích 7.750 ha, bao gồm khu vực nội đô lịch sử và một phần các quận Tây Hồ, Cầu Giấy, Thanh Xuân, Hoàng Mai (cũ), có hệ thống thoát nước được cải tạo, cơ bản đáp ứng yêu cầu thoát nước khi lượng mưa 310mm/2 ngày.
Tuy nhiên, khi lượng mưa vượt mức 310mm/2 ngày, hoặc 70mm/giờ, tình trạng ngập úng cục bộ vẫn xảy ra. Vùng hữu Đáy có diện tích khoảng 31.310ha và vùng bắc Hà Nội diện tích khoảng 46.740ha về cơ bản chưa được đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước theo quy hoạch, trong khi đây là khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh.
Do đó, tình trạng ngập úng trên địa bàn các quận Nam Từ Liêm, Long Biên (cũ), khu vực ngoại thành Hà Nội xảy ra thường xuyên và nặng nề hơn.
Chỉ một trận mưa vài tiếng cũng đủ để nhiều tuyến phố Hà Nội biến thành “dòng sông” bất đắc dĩ.
Một phần nguyên nhân phải kể đến là biến đổi khí hậu và những diễn biến thời tiết bất thường gây ra những trận mưa lớn kỷ lục. Tuy nhiên, trong hơn một thập kỷ qua, Hà Nội đã chi hàng chục nghìn tỷ đồng để cải tạo, nâng cấp hệ thống thoát nước. Hàng loạt dự án được khởi công với kỳ vọng giải quyết tình trạng úng ngập triền miên, nhưng vẫn còn những dự án đang dở dang, thiếu tính kết nối hoặc không phát huy hiệu quả.
Một trong những dự án trọng điểm là Dự án Thoát nước Hà Nội giai đoạn 2, sử dụng vốn vay ODA của Nhật Bản, có tổng mức đầu tư hơn 8.000 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành từ năm 2015 với mục tiêu của dự án là xử lý úng ngập cho 77,5 km² khu vực trung tâm.
Tuy nhiên, gần một thập kỷ sau, dự án vẫn gặp nhiều khó khăn, chậm trễ trong tiến độ. Trong trận mưa ngày 7/10 vừa qua, các điểm "đen" như Phan Bội Châu, Trường Chinh, Nguyễn Xiển… ngập sâu từ 30-50 cm, giao thông hỗn loạn, sinh hoạt của nhiều hộ dân bị đảo lộn.
Đáng chú ý, Trạm bơm tiêu Yên Nghĩa (Hà Đông), công trình cốt lõi của hệ thống thoát nước phía Tây, dù đã vận hành nhưng chưa đạt công suất thiết kế do một số hạng mục chưa hoàn thiện. Bên cạnh đó, Dự án thoát nước khu vực phía Tây với trị giá hàng nghìn tỷ đồng cũng bị đánh giá chậm tiến độ, vướng giải phóng mặt bằng, khiến tình trạng úng ngập ở Nam Từ Liêm, Cầu Giấy, Hà Đông (cũ) xảy ra liên tục sau mỗi trận mưa.
Tại phường Tây Hồ (cũ), Dự án cải thiện môi trường mương thoát nước Thụy Khuê khởi công từ năm 2012 đến nay vẫn chưa hoàn thành. Mặt đường khu vực lồi lõm, rác thải và vật liệu xây dựng chiếm mặt thoáng, gây ô nhiễm và cản trở thoát nước. Người dân quanh khu vực này phải sống chung với mùi hôi thối và cảnh nước rác tràn vào nhà khi trời mưa.
Công ty Thoát nước Hà Nội giới thiệu mình là đơn vị có vai trò chính trong công tác quản lý vận hành hệ thống thoát nước, từng bước khắc phục hiệu quả tình trạng úng ngập và giảm thiểu ô nhiễm môi trường trên địa bàn Thủ đô.
Bên cạnh đó, Dự án đường vào Trường Đại học Hà Nội khởi công từ cuối năm 2023 đến nay vẫn ngổn ngang với cống thoát nước chưa đấu nối, mặt bằng ngập bùn đất và rác thải, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt của người dân.
Trong khi đó, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội vẫn là đơn vị chính được giao quản lý, duy tu hệ thống thoát nước toàn thành phố.
Đầu năm 2025, công ty cùng các đối tác đã trúng nhiều gói thầu lớn trong giai đoạn 2025-2029. Cụ thể, liên danh Công ty Thoát nước Hà Nội - CTCP Tư vấn đầu tư xây dựng Hà Thành - CTCP Xây dựng Dịch vụ và Thương mại 68 trúng Gói thầu số 1 khu vực tả sông Hồng với giá hơn 893,14 tỷ đồng.
Liên danh Công ty Thoát nước Hà Nội - Công ty Thoát nước Đô thị Tp.HCM trúng Gói thầu số 1 khu vực hữu sông Hồng trị giá hơn 4.973,98 tỷ đồng. Ngoài ra, doanh nghiệp này cũng trúng các gói thầu duy trì hệ thống thoát nước tại Tây Hồ (hơn 86,46 tỷ đồng) và Cầu Giấy (hơn 164,42 tỷ đồng).
Doanh thu hàng trăm tỷ đồng trong nửa đầu năm 2025
Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, trực thuộc UBND Tp.Hà Nội. Đơn vị này quản lý hơn 1.000km cống, mương, hàng chục trạm bơm lớn nhỏ cùng hệ thống hồ điều hòa, có chức năng giảm tải nước mưa cho khu vực nội đô.
Trên website chính thức, Công ty Thoát nước Hà Nội giới thiệu mình là đơn vị "có vai trò chính trong công tác quản lý vận hành hệ thống thoát nước, từng bước khắc phục hiệu quả tình trạng úng ngập và giảm thiểu ô nhiễm môi trường trên địa bàn Thủ đô". Hiện công ty có 14 đơn vị thành viên, bao gồm các xí nghiệp thoát nước số 1 đến số 8 và nhiều đơn vị chuyên trách khác, đảm nhiệm việc duy trì, vận hành hệ thống thoát nước, xử lý úng ngập trên toàn thành phố.
Báo cáo tài chính bán niên năm 2025 cho thấy, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đạt doanh thu hơn 447 tỷ đồng, trong đó phần lớn đến từ hoạt động duy trì hệ thống thoát nước (427 tỷ đồng), còn lại khoảng 20 tỷ đồng đến từ xây lắp và dịch vụ. Trung bình mỗi ngày, công ty thu về khoảng 2,5 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, doanh thu tài chính đạt 2,5 tỷ đồng. Chi phí bán hàng trong kỳ tăng gấp 3 lần lên 165 triệu đồng; chi phí quản lý doanh nghiệp tăng 20% lên 18,3 tỷ đồng. Sau khi trừ các chi phí, công ty báo lãi sau thuế hơn 16 tỷ đồng, tăng gần 12% so với cùng kỳ năm 2024.
Tính đến 30/6/2025, tổng tài sản của công ty đạt hơn 1.407 tỷ đồng, tăng 8,5% so với đầu năm. Công ty có hơn 221,4 tỷ đồng tiền mặt và tương đương tiền, gấp 4 lần so với đầu năm. Nợ phải trả ở mức 954 tỷ đồng, chủ yếu là nghĩa vụ với khách hàng, người lao động và các quỹ phúc lợi nội bộ.
Năm nào cũng vậy, Hà Nội đều công bố danh sách các điểm úng ngập cần xử lý, nhưng qua từng mùa mưa, danh sách ấy ít thay đổi. Nhiều dự án sau nhiều năm đầu tư vẫn "giậm chân tại chỗ", hệ thống thoát nước sau nhiều lần cải tạo vẫn chưa đủ sức chống đỡ khi mưa lớn.
