Dự án vào giai đoạn nước rút nhưng…thiếu đá
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, sau 11 tháng triển khai kế hoạch đầu tư công, tổng vốn giải ngân mới đạt hơn 528.870 tỷ đồng, tương đương gần 60% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Phân tích cho thấy, bên cạnh vướng mắc kéo dài trong công tác giải phóng mặt bằng, tiến độ nhiều dự án đầu tư công hiện nay còn đang bị kìm hãm bởi một “nút thắt” khác mang tính trực tiếp và cấp bách: sự thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung vật liệu xây dựng (VLXD).
Đáng chú ý, đá xây dựng là loại vật liệu đầu vào thiết yếu của hầu hết các công trình hạ tầng – đang rơi vào tình trạng khan hiếm trên diện rộng.
Nhiều dự án đầu tư công không thể cán đích do thiếu nguồn cung VLXD, khiến tiến độ giải ngân thấp, chậm.
Ghi nhận thực tế của phóng viên Người Đưa Tin tại tỉnh Đồng Nai, hàng loạt dự án đầu tư công đang bước vào giai đoạn thi công nước rút, buộc phải hoàn thành và giải ngân trước ngày 31/12/2025 theo kế hoạch.
Chủ đầu tư và các nhà thầu đều tăng tốc, dồn lực triển khai trên công trường. Tuy nhiên, tình trạng thiếu VLXD, đặc biệt là đá 0.4 và vật liệu đắp nền, khiến nhiều hạng mục không thể triển khai đồng loạt, phải thi công cầm chừng, chờ vật liệu.
Theo phản ánh từ các nhà thầu, nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự khan hiếm này là do nhiều mỏ vật liệu đã hết hạn khai thác nhưng chưa được gia hạn hoặc cấp phép kịp thời. Việc chậm trễ trong công tác cấp phép, gia hạn mỏ đã làm đứt gãy chuỗi cung ứng VLXD, trong khi nhu cầu vật liệu cho các dự án đầu tư công lại tăng đột biến trong cùng một thời điểm.
Nhiều doanh nghiệp cho hay phải “xếp hàng” tìm nguồn mua đá, chấp nhận đặt cọc trước nhưng vẫn không có vật liệu để thi công.
Thậm chí, có trường hợp nhà thầu đã chuyển tiền cho chủ mỏ nhưng buộc phải nhận lại do mỏ hết hạn khai thác hoặc đơn vị khai thác không sản xuất đúng chủng loại đá theo yêu cầu kỹ thuật của dự án.
Tình trạng có tiền cũng không thể mua “đá” là một áp lực rất lớn đối với doanh nghiệp trong việc đảm bảo tiến độ và hoàn thiện dự án tại thời điểm này.
Trao đổi với PV, ông Từ Trọng Kỳ, Phó Giám đốc Công ty TNHH Nhật Tân - doanh nghiệp đang triển khai gói thầu nâng cấp, mở rộng đường Lê Duẩn, phường Chơn Thành cho biết, gói thầu có chiều dài hơn 4.113m, tổng mức đầu tư trên 100 tỷ đồng, tiến độ hiện đạt khoảng 85% và phải bàn giao trước ngày 31/12/2025.
"Dự án cần hơn 10.000m³ đá 0.4 để hoàn thiện, nhưng hiện nay dù có tiền, chúng tôi cũng không thể mua được đá. Điều này gây áp lực rất lớn cho doanh nghiệp", ông Kỳ chia sẻ.
Cũng theo ông Kỳ, Doanh nghiệp đã nhiều lần có văn bản kiến nghị gửi chủ đầu tư và các cơ quan chức năng tỉnh Đồng Nai, đề nghị hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp ngày càng phát triển để giải quyết khâu thiếu nguồn vật liệu này.
Tương tự, Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Trường Sơn cho biết doanh nghiệp đang thi công dự án nâng cấp, mở rộng đường Phùng Hưng, phường Chơn Thành (Đồng Nai). Dự án có tổng chiều dài 1.628m, tổng mức đầu tư hơn 50 tỷ đồng, thời hạn hoàn thành trước ngày 31/12/2025.
"Hiện tiến độ công trình đạt khoảng 60%, nhưng từ nay đến cuối năm, chúng tôi còn thiếu khoảng 4.000m³ đá 0.4 và đất sỏi đỏ để đắp nền. Nhà thầu đã liên hệ nhiều mỏ đá nhưng không mua được", ông Hùng cho biết.
Theo ông Hùng, hợp đồng là trọn gói nên nhà thầu phải chủ động nguồn VLXD. Tuy nhiên, nếu mua vật liệu không rõ nguồn gốc, doanh nghiệp sẽ không đủ điều kiện chứng minh đầu vào, không thể thanh quyết toán thuế, đồng nghĩa với việc phải tự gánh lỗ.
"Nếu không có giải pháp tháo gỡ từ các cơ quan chức năng, nhà thầu sẽ rất khó hoàn thành dự án đúng tiến độ", ông Hùng nói.
Ông Thái Văn Quế, Giám đốc Nhà máy bê tông Hùng Vương – Bình Phước (tỉnh Đồng Nai).
Ông Thái Văn Quế, Giám đốc Nhà máy bê tông Hùng Vương – Bình Phước (tỉnh Đồng Nai) cho biết, giá vật liệu xây dựng tăng cao, trong khi nguồn cung ngày càng khan hiếm đã khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đáng chú ý, khó khăn lớn nhất hiện nay là việc tìm nguồn cung vật liệu có đầy đủ hóa đơn, chứng từ theo đúng quy định của Nhà nước.
Theo ông Quế, doanh nghiệp luôn tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật. Các khách hàng mà đơn vị cung ứng, đặc biệt là sản phẩm bê tông tươi, đều yêu cầu hồ sơ pháp lý, hóa đơn, chứng từ hợp lệ nhằm bảo đảm tính minh bạch và đúng quy định trong quá trình thanh toán, quyết toán.
Chủ đầu tư cũng "kẹt" vì thiếu vật liệu
Trao đổi với PV, ông Lý Duy Thanh, Giám đốc Ban Quản lý dự án khu vực Chơn Thành – thừa nhận tình trạng thiếu VLXD phục vụ các dự án đầu tư công và đang gây áp lực rất lớn cho chủ đầu tư.
Ông Lý Duy Thanh, Giám đốc Ban quản lý dự án khu vực Chơn Thành (Đồng Nai).
Theo ông Thanh, trên địa bàn hiện có cụm mỏ đá Núi Gió với 4 doanh nghiệp khai thác. Tuy nhiên, hiện có 3 mỏ đã hết hạn khai thác và đang làm thủ tục xin gia hạn. Chỉ còn một mỏ thuộc Chi nhánh Công ty Cổ phần Hóa An đang hoạt động, nhưng thời gian gần đây không bán đá 0.4.
"Các dự án do Ban Quản lý làm chủ đầu tư từ nay đến cuối năm 2025 cần khoảng 50.000m³ đá 0.4. Sang năm 2026, nhu cầu có thể lên tới hơn 100.000m³. Nếu không sớm tháo gỡ, nguy cơ chậm tiến độ và chậm giải ngân là rất lớn", ông Thanh nói.
Cùng chung khó khăn, ông Đào Thanh Lam, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý dự án khu vực Hớn Quản cho biết, từ nay đến cuối năm 2025, các dự án trên địa bàn cần khoảng 10.000m³ đá 0.4, nhưng hiện gần như không có nguồn cung. Dự kiến năm 2026, nhu cầu VLXD sẽ tăng mạnh, tạo thêm áp lực cho các dự án đầu tư công.
Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Tùng, Giám đốc Ban Quản lý dự án khu vực Bình Long thông tin, các dự án tại địa phương đang bước vào giai đoạn hoàn thiện, cần hơn 10.000m³ đá và đất cấp phối. Tuy nhiên, phần lớn các mỏ đá trên địa bàn đã hết hạn khai thác, chỉ còn một mỏ còn trữ lượng nhưng không cung cấp loại đá dự án cần.
Ông Nguyễn Thanh Tùng, Giám đốc Ban quản lý dự án khu vực Bình Long.
Thực tiễn triển khai cho thấy, tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng không chỉ đẩy doanh nghiệp thi công vào thế bị động, mà còn tác động trực tiếp tới tiến độ giải ngân vốn đầu tư công – một trong những động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Dẫn chứng cụ thể, ông Tùng cho biết, mỏ đá của Chi nhánh Công ty Cổ phần Hóa An nằm trên địa bàn Bình Long, cách dự án chỉ khoảng 4km.
Tuy nhiên, hiện doanh nghiệp này không cung ứng đá 0.4 – loại vật liệu thiết yếu cho thi công nền móng, mà chủ yếu bán đá 1.2 và một số chủng loại khác, sau đó vận chuyển đi tiêu thụ tại các địa bàn ngoài khu vực. Thực trạng này khiến các nhà thầu gặp rất nhiều khó khăn trong việc bảo đảm nguồn vật liệu tại chỗ.
“Ban Quản lý dự án đã có văn bản đề nghị Chi nhánh Công ty cổ phần Hóa An tạo điều kiện cung cấp nguồn đá phục vụ các công trình trên địa bàn, song đến nay vẫn chưa nhận được bất kỳ phản hồi chính thức nào từ phía doanh nghiệp”, ông Tùng chia sẻ.
