Đề xuất trả tiền cho người dân tự phân loại rác thải

Sáng 12/8, tiếp tục chương trình làm việc tại Phiên họp 47, ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi). Một trong những nội dung được trình xin ý kiến và nhận được nhiều ý kiến thảo luận là về quản lý chất thải rắn sinh hoạt. 

Phải thay đổi thói quen, tập quán lạc hậu

Ghi nhận của Zing.vn, Chủ nhiệm ủy ban KH-CN-MT Phan Xuân Dũng cho biết, vấn đề quản lý chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân từ lúc phát sinh đến việc thu gom, vận chuyển và xử lý là vấn đề bức xúc, cấp thiết đặt ra đối với hầu hết các khu vực đô thị và nông thôn hiện nay. 

Các quy định về phân loại, tính chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại nhằm khuyến khích phân loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân; bảo đảm công bằng trong việc chi trả phí thu gom, vận chuyển, xử lý theo hướng phát sinh nhiều thì trả tiền nhiều, không cào bằng, bình quân theo đầu người như hiện nay.

Kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy sẽ cần một thời gian nhất định để các quy định này được áp dụng và vận hành ổn định. Vì vậy, cần phải có lộ trình thực hiện phù hợp với điều kiện KT-XH của từng địa phương, khu vực.

Trình bày Dự thảo Luật đã chỉnh lý, ông Dũng cho hay rác được chia thành 3 loại: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn sinh hoạt khác. Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường (TNMT) hướng dẫn kỹ thuật về phân loại; giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý theo khối lượng, chủng loại phát sinh.

UBND cấp tỉnh quy định giá dịch vụ sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà. Cùng với đó, cá nhân phải chi trả cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải dựa trên lượng, chủng loại chất thải trước ngày 1/1/2025.

“Đây là nội dung bắt buộc phải làm của một quốc gia tiên tiến, văn minh, để thực hiện quy định này phải thay đổi thói quen, tập quán lạc hậu, cần sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị nên cần có quyết tâm chính trị cao”, ông Phan Xuân Dũng nói.

Đơn vị thu gom có quyền từ chối rác thải sai quy định

Theo VOV, dự thảo quy định đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt có quyền từ chối thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân không phân loại và không sử dụng bao bì đúng quy định và thông báo cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật.

Liên quan đến kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được thực hiện theo nguyên tắc sau: dựa trên lượng chất thải đã được phân loại. Hộ gia đình, cá nhân phát sinh chất thải rắn sinh hoạt có trách nhiệm chi trả một phần kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý, phần kinh phí còn lại được ngân sách nhà nước hỗ trợ theo quy định của Chính phủ.

Dự thảo cũng quy định chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được phân loại theo quy định không phải chi trả kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý. Tuy nhiên, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng cần có phương thức khác nhau với chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp, theo đó đơn vị thu gom phân loại cần trả tiền cho các hộ gia đình thì mới khuyến khích được người dân.

“Bắt người dân trả tiền, họ không trả lại vứt bừa. Còn nếu được trả tiền, dù không đáng bao nhiêu nhưng người dân có ý thức phân loại, gom sạch sẽ. Đơn vị thu gom phải đi mua và nhà máy mua lại của đơn vị thu gom vận chuyển, Nhà nước có thể hỗ trợ cho các sản phẩm được tái chế qua chính sách như thuế” – ông Nguyễn Hạnh Phúc đề xuất liên quan đến chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế.

Đánh giá quy định về quản lý chất thải rắn sinh hoạt trong dự thảo là tiến bộ và các nước tiên tiến quản lý vấn đề này rất chặt, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng cho rằng cần có cơ chế khuyến khích để người dân thu gom, phân loại rác từ nguồn.

“Người dân có thể bán chất thải rắn nhưng anh thải ra nhiều chất thải thì phải trả phí nhiều. Nếu cứ trả tiền tất cả cho hộ gia đình thì vô hình trung lại khuyến khích người ta xả thải nhiều. Anh có thể bán nhưng xả nhiều thì phải trả phí” – ông Uông Chu Lưu nêu ý kiến.

Mỗi nhà nên có một cái thùng 3 ngăn với màu khác nhau

Vietnamnet dẫn lời Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, ủng hộ quan điểm phải quy định phân loại rác thải từ nguồn từng hộ gia đình để tạo nếp chứ không phải đợi tới nhà máy mới phân loại. Tuy nhiên sau này luật thông qua cần có chiến dịch truyền thông rộng rãi để luật đi vào cuộc sống, dần dần thay đổi ý thức hành động của người dân và toàn xã hội.

"Phân loại tại nguồn từng hộ, từng nhà, phải tạo nếp quen này đi. Đâu phải đợi tới nhà máy mới phân loai. Nhưng muốn làm cái này phải có điều kiện, yêu cầu các nhà sản xuất thùng rác làm thùng 3 ngăn, in chữ. Nhà ít thì mua thùng nhỏ, sâu, không chiếm diện tích", Chủ tịch Quốc hội gợi ý.

Bá Di (T/h)