Ba Lan và Ukraine đang tiến hành một cuộc trao đổi quân sự mang tính lịch sử: Warsaw sẵn sàng chuyển giao toàn bộ số tiêm kích MiG-29 còn lại cho Kiev, với điều kiện đổi lại sẽ được tiếp cận công nghệ máy bay không người lái (UAV/drone) và tên lửa đã được thử nghiệm thực chiến của Kiev.
Đây không còn là viện trợ một chiều, mà là thương vụ đôi bên cùng có lợi, được cả hai bên đánh giá cao.
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Władysław Kosiniak-Kamysz xác nhận các cuộc đàm phán về cuộc trao đổi này đang diễn ra.
Trong một cuộc phỏng vấn với đài phát thanh Radio Trójka ngày 10/12, ông Kosiniak-Kamysz cho biết Ba Lan sẵn sàng “từ bỏ những máy bay chiến đấu MiG còn lại khi đất nước dần hiện đại hóa lực lượng không quân của mình bằng các máy bay chiến đấu hiện đại hơn”.
Đồng thời, ông Kosiniak-Kamysz nhấn mạnh Ukraine đã “thực hiện một bước nhảy vọt lịch sử về năng lực UAV và chống UAV” kể từ khi xung đột với Nga nổ ra, nói rằng Ba Lan rất muốn học hỏi kinh nghiệm đó.
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Władysław Kosiniak-Kamysz. Ảnh: Daily Mare
Cuộc đàm phán trên được khởi xướng bởi một thỏa thuận giữa Ba Lan và Ukraine đạt được vào cuối tháng 9, trong đó bao gồm thành lập một nhóm làm việc về chia sẻ chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực tác chiến bằng UAV.
Đó là thời điểm không phận Ba Lan bị hơn 20 máy bay không người lái mồi nhử nghi là của Nga xâm nhập. Mặc dù các UAV đã bị máy bay chiến đấu bắn hạ, sự cố đó đã phơi bày lỗ hổng phòng không chống drone của Ba Lan và dẫn đến những lời chỉ trích rằng quốc gia sườn Đông NATO này đang tụt hậu trong lĩnh vực tác chiến bằng drone nói chung.
“Việc tặng MiG-29 sẽ là một phần của chính sách đồng minh hỗ trợ Ukraine và duy trì an ninh trên sườn Đông NATO”, Bộ Tổng tham mưu Ba Lan cho biết trong một tuyên bố.
“Đồng thời, liên quan đến việc chuyển giao máy bay, chúng tôi đang đàm phán với phía Ukraine về việc cung cấp cho Ba Lan các công nghệ drone và tên lửa được chọn lọc. Mục tiêu không chỉ bù đắp thiết bị đã mất, mà quan trọng hơn là tiếp nhận và cùng phát triển các năng lực quốc phòng và công nghiệp mới”, tuyên bố bổ sung.
Nếu thỏa thuận được thông qua, Không quân Ukraine sẽ nhận thêm 14-15 chiếc MiG-29 từ thời kỳ 1980 nhưng đã được nâng cấp sâu, cùng loại với 14 chiếc Ba Lan đã tặng trước đây. Đây là nguồn bổ sung quý giá khi Ukraine đang bí mật về số lượng MiG-29 còn hoạt động được.
Những chiếc MiG này sẽ giúp Ukraine lấp đầy khoảng trống trong lúc chờ tiếp nhận nốt vài chục chiếc F-16 cuối cùng trong tổng số 90 chiếc mà các đồng minh cam kết chuyển giao. Kiev cũng đang chờ nhận khoảng chục chiếc Mirage 2000 và sẽ đón Saab Gripen từ Thụy Điển cùng Dassault Rafale từ Pháp, có thể ngay từ năm 2026.
Với việc phi công Ukraine đã quen thuộc hoàn toàn với MiG-29, đây được đánh giá là cách nhanh nhất và hiệu quả nhất để tăng cường ngay lập tức sức mạnh không quân cho Kiev mà không cần đào tạo lại.
Một chiếc máy bay chiến đấu MiG-29 của Ba Lan đang thực hiện các động tác nhào lộn trên không vào năm 2021. Ảnh: Defense Post
Đổi lại, Ba Lan sẽ có thể tiếp cận công nghệ drone và chống drone đã được kiểm nghiệm trong thực chiến, bí quyết phát triển tên lửa mà Ukraine đã tự sản xuất và cải tiến với tốc độ chóng mặt, kinh nghiệm vận hành thực tế từ hàng nghìn cuộc xuất kích drone, và có cơ hội hợp tác phát triển và sản xuất chung các hệ thống vũ khí thế hệ mới với Ukraine.
Đây chính là những loại “vũ khí thay đổi cuộc chơi” mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky luôn muốn chia sẻ với các đồng minh thân cận nhất để xây dựng một liên minh công nghiệp quốc phòng mạnh mẽ.
Trong bối cảnh xung đột vẫn tiếp diễn, thỏa thuận này không chỉ củng cố khả năng phòng thủ của Ukraine mà còn giúp sườn Đông NATO trở nên hiện đại và nguy hiểm hơn bao giờ hết, nhờ chính kinh nghiệm thực chiến của Kiev. Nếu đàm phán thành công, đây sẽ là mô hình hợp tác quốc phòng mới: Không chỉ viện trợ, mà là cùng nhau xây dựng sức mạnh.
Minh Đức (Theo Euromaidan Press, Brussels Signal)
