Trên thực tế, theo Ngân hàng Bank of America, đồng rúp là đồng tiền có hiệu suất tốt nhất thế giới tính đến thời điểm này trong năm, với mức tăng hơn 40%. Đợt tăng giá ngoạn mục của đồng rúp trong năm 2025 đánh dấu sự đảo chiều mạnh mẽ so với hai năm trước, khi đồng tiền này từng sụt giá nghiêm trọng.
Điều gì đang thúc đẩy đồng tiền Nga tăng giá?
Các chuyên gia thị trường chia sẻ với CNBC, sức mạnh của đồng rúp không đến từ sự gia tăng đột ngột trong niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài, mà chủ yếu nhờ các biện pháp kiểm soát vốn và chính sách thắt chặt tiền tệ. Việc đồng đô la Mỹ yếu đi cũng góp phần tạo lợi thế.
Brendan McKenna, chuyên gia kinh tế quốc tế kiêm chiến lược gia ngoại hối tại ngân hàng Wells Fargo, đưa ra ba lý do cho đà tăng của đồng rúp: "Ngân hàng trung ương đã chọn giữ lãi suất ở mức tương đối cao, các biện pháp kiểm soát vốn và hạn chế giao dịch ngoại tệ được siết chặt hơn, và có một số tiến triển – hoặc ít nhất là nỗ lực hướng tới tiến triển – trong việc tìm kiếm hòa bình giữa Nga và Ukraine".
Ngân hàng trung ương Nga duy trì lập trường chính sách thắt chặt để kiềm chế lạm phát cao, giữ lãi suất trong nước ở mức cao 20% và hạn chế tín dụng. Chi phí vay đắt đỏ khiến doanh nghiệp trong nước không còn mặn mà với việc nhập khẩu hàng hóa, từ đó làm giảm nhu cầu ngoại tệ từ các doanh nghiệp và người tiêu dùng Nga, theo nhận định của các chuyên gia trong ngành.
Andrei Melaschenko, chuyên gia kinh tế tại Renaissance Capital, cho biết: "Nhu cầu ngoại tệ từ các nhà nhập khẩu trong nước đã giảm do tiêu dùng yếu". Sự sụt giảm này đã hỗ trợ đồng rúp vì các ngân hàng không còn cần bán rúp để mua đô la hay nhân dân tệ.
Trong quý I năm 2025, đã xảy ra tình trạng "tồn kho quá mức" các mặt hàng điện tử tiêu dùng, ô tô và xe tải - những mặt hàng được nhập khẩu ồ ạt từ nửa cuối năm ngoái nhằm đón đầu việc tăng thuế nhập khẩu, theo một chuyên gia kinh tế tại Moscow. Hoạt động tiêu dùng giảm chủ yếu ở nhóm hàng hóa bền, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong nhập khẩu của Nga, Melaschenko nói.
Ngoài ra, các nhà xuất khẩu Nga cần quy đổi khoản thanh toán bằng đô la sang đồng rúp, qua đó làm tăng nhu cầu đối với đồng tiền này. Trong khi đó, các nhà nhập khẩu lại cắt giảm mua hàng ngoại, do đó không cần bán rúp để thanh toán bằng đô la.
Chính phủ Nga yêu cầu các nhà xuất khẩu lớn phải đưa một phần thu nhập ngoại tệ về nước và quy đổi sang đồng rúp trên thị trường nội địa. Đặc biệt, ngành dầu mỏ đã tích cực chuyển đổi thu nhập ngoại tệ thành rúp, theo các nhà phân tích.
Đồng rúp là đồng tiền có hiệu suất tốt nhất thế giới. (Ảnh: Donat Sorokin/TASS qua The Moscowtimes)
Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 4, tổng lượng bán ngoại tệ của các nhà xuất khẩu lớn tại Nga đạt 42,5 tỷ USD, theo dữ liệu từ Ngân hàng Trung ương Nga. Con số này tăng gần 6% so với bốn tháng trước đó.
Việc Ngân hàng trung ương Nga thu hẹp cung tiền cũng đang góp phần hỗ trợ đồng rúp, theo giáo sư kinh tế ứng dụng Steve Hanke của Đại học Johns Hopkins.
Ông cho biết, vào tháng 8/2023, tốc độ tăng trưởng của lượng tiền do Ngân hàng trung ương Nga tạo ra lên đến 23,9% mỗi năm. Nhưng từ tháng 1/2025 đến nay, con số này đã chuyển sang âm, hiện đang giảm với tốc độ -1,19% mỗi năm.
Ngoài ra, hy vọng về một thỏa thuận hòa bình giữa Ukraine và Nga sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử cũng đã thắp lên sự lạc quan, theo McKenna của Wells Fargo. Kỳ vọng về việc Nga hội nhập trở lại nền kinh tế toàn cầu đã thúc đẩy một phần dòng vốn quay trở lại các tài sản định giá bằng rúp, bất chấp các biện pháp kiểm soát vốn, góp phần hỗ trợ sức mạnh của đồng tiền này.
Đà tăng của đồng rúp có bền vững không?
Dù đồng rúp đang mạnh, các nhà phân tích cảnh báo rằng điều này có thể không bền vững. Giá dầu - trụ cột chính của nền kinh tế xuất khẩu Nga - đã giảm mạnh trong năm nay, điều này có thể khiến nguồn thu ngoại tệ giảm theo.
"Chúng tôi tin rằng đồng rúp đã tiệm cận mức tối đa và có thể bắt đầu suy yếu trong thời gian tới", Melaschenko nói. "Giá dầu đã giảm mạnh, điều này sẽ phản ánh vào việc giảm doanh thu xuất khẩu và lượng ngoại tệ được bán ra", ông nói thêm.
Trong khi các cuộc đàm phán hòa bình gần đây giữa Nga và Ukraine chưa đạt được tiến triển cụ thể, McKenna cũng lưu ý rằng nếu một thỏa thuận hòa bình thực sự đạt được, điều này có thể làm suy yếu đồng rúp vì các biện pháp kiểm soát như hạn chế giao dịch ngoại hối - vốn là yếu tố hỗ trợ đồng tiền - sẽ bị gỡ bỏ.
"Đồng rúp có thể bị bán tháo nhanh chóng trong thời gian tới, đặc biệt nếu một thỏa thuận hòa bình hoặc ngừng bắn được thiết lập", ông nói.
"Trong kịch bản đó, các biện pháp kiểm soát vốn có thể sẽ được dỡ bỏ hoàn toàn và ngân hàng trung ương có thể cắt giảm lãi suất rất nhanh chóng", ông nói thêm.
Lê Anh (Theo CNBC, The Moscowtimes)
