Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ vừa công bố tuyên bố chung được mong đợi từ lâu, chính thức hóa thỏa thuận thương mại đạt được vào tháng trước tại Scotland giữa Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Thỏa thuận khung này đánh dấu một bước quan trọng trong việc giảm căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, mang lại sự ổn định và phần nào chắc chắn cho các doanh nghiệp ở cả hai bờ Đại Tây Dương.
Tuy nhiên, theo Politico, tài liệu này – chỉ dài 4 trang – đã bỏ qua một số vấn đề. Thứ nhất, nó không đề cập đến việc Mỹ kêu gọi EU nới lỏng quy định đối với các công ty công nghệ lớn (Big Tech). Nó cũng không đề cập đến lời kêu gọi của Brussels về việc miễn thuế cơ sở 15% cho rượu vang và rượu mạnh của châu Âu, có hiệu lực trong tháng này.
Do đó, đây là những điểm mà Ủy viên Thương mại EU Maroš Šefcovič vẫn hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận. Ông nói: "Đây không phải là kết thúc; mà là sự khởi đầu. Thỏa thuận khung này chỉ là bước đầu tiên".
Bên cạnh những điểm bị bỏ qua kể trên, tuyên bố này, giống như thỏa thuận mà EU và Mỹ đạt được vào ngày 27/7 tại Scotland, không mang tính ràng buộc pháp lý, đặt ra mức thuế 15% đối với hầu hết hàng hóa xuất khẩu từ EU sang Mỹ, bao gồm ô tô, chất bán dẫn và dược phẩm.
Mức thuế mới thấp hơn mức 27,5% hiện đang áp dụng cho ô tô và phụ tùng ô tô của EU, nhưng chỉ có hiệu lực sau khi EU bắt đầu các quy trình lập pháp để giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ.
Ông Šefčovič cho biết trên Euronews rằng Ủy ban châu Âu có ý định công bố đề xuất lập pháp trước cuối tháng 8, với mức thuế 15% sẽ được áp dụng hồi tố từ ngày 1/8 nếu các thủ tục được hoàn tất kịp thời.
Quang cảnh tại cảng container Altenwerder ở Hamburg, Đức. Ảnh: Bloomberg
Về dược phẩm, chất bán dẫn, thép – Những ngành công nghiệp này là trọng tâm trong nỗ lực của Washington nhằm khuyến khích chuyển sản xuất trở về Mỹ và nằm trong phạm vi điều chỉnh của các cuộc điều tra thương mại riêng biệt, được gọi là Mục 232, cho phép Tổng thống Mỹ hạn chế nhập khẩu để bảo vệ an ninh quốc gia.
Theo thỏa thuận, Mỹ sẽ áp dụng mức thuế suất trần 15% đối với dược phẩm, gỗ xẻ và chất bán dẫn của châu Âu bất kể kết quả của các cuộc điều tra đang diễn ra.
Tuy nhiên, mức trần 15% không áp dụng cho thép và nhôm nhập khẩu, vốn sẽ tiếp tục phải chịu mức thuế 50% cho đến khi EU và Mỹ tìm hiểu khả năng hợp tác để giải quyết tình trạng dư thừa công suất từ nơi khác tràn vào thị trường của họ, và khả năng thiết lập hạn ngạch thuế quan.
Mặc dù chưa rõ chính xác EU sẽ thực hiện các cam kết của mình như thế nào, nhưng khối này "dự định" mua 750 tỷ USD giá trị sản phẩm năng lượng của Mỹ, bao gồm khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), dầu mỏ và nhiên liệu hạt nhân, đến năm 2028.
EU cũng sẽ mua "ít nhất" 40 tỷ USD chip trí tuệ nhân tạo của Mỹ. Châu Âu hiện đang phụ thuộc rất nhiều vào các nhà cung cấp chip AI có trụ sở tại Mỹ như Nvidia, vì họ không có năng lực sản xuất riêng trong lĩnh vực này.
Ngoài ra, các công ty châu Âu dự kiến sẽ đầu tư thêm 600 tỷ USD vào các lĩnh vực chiến lược tại Mỹ cho đến năm 2028, và tăng cường mua sắm thiết bị quân sự và quốc phòng của Mỹ, mặc dù không có cam kết cụ thể về số tiền chi tiêu cho lĩnh vực này.
Thỏa thuận được bà Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa hoan nghênh vì mang lại "sự ổn định và tính có thể dự đoán" cho các doanh nghiệp.
Các đại sứ EU, được thông báo về nội dung tuyên bố chung trong một cuộc họp hôm 21/8, phần lớn đã có phản ứng tích cực, một nhà ngoại giao EU nói với Euronews.
Tuy nhiên, một cựu quan chức EU gọi thỏa thuận này là "tồi tệ", chỉ trích việc thiếu sự tương hỗ khi EU loại bỏ thuế đối với hàng công nghiệp Mỹ, trong khi Mỹ áp thuế 15% lên hàng EU.
Ông Niclas Poitiers, nhà nghiên cứu tại viện Bruegel, cho rằng thỏa thuận này "có nhiều khiếm khuyết" và làm suy yếu mối quan hệ thương mại so với năm trước, đồng thời dễ bị ảnh hưởng bởi những thay đổi chính sách của chính quyền Trump do không có tính ràng buộc pháp lý.
Dù thế nào chăng nữa, thỏa thuận này được xem là bước đầu tiên để tăng cường quan hệ kinh tế xuyên Đại Tây Dương, đặc biệt trong bối cảnh địa chính trị phức tạp.
Ông Šefčovič nhấn mạnh rằng đây là "thỏa thuận thương mại ưu đãi nhất mà Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đưa ra cho bất kỳ đối tác nào", nhưng những chi tiết kỹ thuật và việc thực thi vẫn cần được đàm phán thêm.
Minh Đức (Theo Politico, Euronews)
