Việt Nam đang chứng kiến số tài khoản giao dịch mới mở cao kỷ lục.
Cơn sốt chứng khoán ở Việt Nam
Thị trường chứng khoán Việt Nam đã chứng kiến sự lao dốc vào tháng 3/2020, sau khi các sàn chứng khoán thế giới giảm điểm vì sự bùng phát dịch bệnh. Nhưng thay vì lo lắng nhìn cổ phiếu rớt giá ngày này qua ngày khác, Đinh Thành Công lại quyết định mở một tài khoản giao dịch.
Bạn bè nói với anh rằng cổ phiếu giá rẻ là cơ hội để mua vào, vì vậy Công đã trở thành một trong gần 400.000 nhà đầu tư cổ phiếu mới ở Việt Nam vào năm ngoái.
Sự gia tăng kỷ lục của các nhà đầu tư nghiệp dư đánh dấu một bước ngoặt đối với Việt Nam, nơi người dân thường có thói quen đổ tiền vào bất động sản và gửi tiết kiệm thay vì chơi cổ phiếu, theo Nikkei Asia.
Một số tìm kiếm nguồn lợi nhuận cao, một số khác đầu tư bằng tiền của người thân hoặc chỉ đơn giản là trở thành người đam mê chứng khoán trong thời gian phong tỏa vì Covid-19, các nhà phân tích cho biết.
Như ở Mỹ, nơi ứng dụng đầu tư Robinhood chứng kiến lưu lượng sử dụng tăng vọt trong thời gian phong tỏa, người Việt Nam cũng sử dụng ứng dụng trên điện thoại thông minh để giao dịch từ xa.
“Trong thời gian Covid, tôi từng có thời điểm làm việc ở nhà, vì vậy tôi có thời gian để làm những việc khác”, Công, người là một kỹ sư, cho biết. Anh đã tải xuống ứng dụng giao dịch SSI để theo dõi các khoản đầu tư và thường kiểm tra ứng dụng bốn lần một ngày.
Các nhà giao dịch chứng khoán chuyên nghiệp cho biết làn sóng nhà đầu tư mới đang tràn ngập thị trường chứng khoán Việt Nam vì ba lý do. Thứ nhất, lãi suất giảm, thúc đẩy người gửi tiền tìm kiếm lợi nhuận ở nơi khác.
Thứ hai, người Việt Nam có nhiều tiền mặt hơn để đầu tư, từ những doanh nhân phải đóng cửa doanh nghiệp trong thời kỳ dịch bệnh đến thế hệ người trẻ giàu có nhờ tài sản thừa kế.
Và lý do thứ ba, giãn cách xã hội trong năm qua khiến mọi người ở nhà nhiều hơn và có cơ hội tìm hiểu thị trường chứng khoán.
Năm 2020, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam thống kê được 2,7 triệu tài khoản cá nhân trong nước, tăng kỷ lục 16,8% so với năm 2019. Xu hướng này tiếp tục diễn ra trong năm nay, với 86.000 tài khoản giao dịch được mở chỉ trong tháng 1, cao hơn bất kỳ tháng nào trong năm 2020.
“Chúng tôi chưa từng thấy cảnh mọi người mở tài khoản ào ạt như vậy trước đây”, Lim Shiu Beng, Phó tổng giám đốc công ty môi giới chứng khoán SBBS, nói với Nikkei Asia.
Ngay cả khi một số người lo ngại cổ phiếu đang có nguy cơ “bong bóng”, Lim nhận định các nhà đầu tư nhỏ đang ngày càng nắm rõ nhiều thông tin hơn và dự đoán rằng những thay đổi của thị trường sẽ là lời giải thích cho việc tăng gấp đôi hoặc gấp ba khối lượng giao dịch trong vài năm tới.
“Những con gà” chứng khoán
Nguồn cung bất động sản bó hẹp khiến nhiều người chuyển hướng sang chứng khoán.
Chính phủ đặt mục tiêu đưa Việt Nam nâng hạng từ thị trường cận biên lên vị thế thị trường mới nổi dựa trên chỉ số của MSCI và FTSE. Tuy nhiên, điều đó sẽ yêu cầu nới lỏng các hạn chế, chẳng hạn như cho phép sở hữu nước ngoài lớn hơn và giao dịch trong ngày.
Trong quá khứ, người Việt Nam gọi các nhà đầu tư tân binh là "gà" – đối tượng xác định là sẽ bị làm thịt. Gần đây, biệt danh "F0" đã được sử dụng thay thế, một thuật ngữ lấy cảm hứng từ cuộc chiến chống dịch bệnh.
Ông Huỳnh Minh Tuấn, Giám đốc môi giới tại Mirae Asset Securities, cho biết đối với thị trường chứng khoán non trẻ của Việt Nam, sự gia tăng các nhà đầu tư đã chứng tỏ việc sở hữu cổ phiếu giờ đây là một tiêu chuẩn cơ bản.
"Tư duy của người Việt Nam đã thay đổi, họ thường có cái nhìn đơn thuần về tài sản", ông Tuấn nói trong một cuộc phỏng vấn. "Bây giờ họ suy nghĩ mình phải có nhiều loại tài sản”.
Năm 2019, lãi tiền gửi ngân hàng vượt 8%. Tuy nhiên, để đối phó với dịch bệnh, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ba lần cắt giảm lãi suất trong năm ngoái. Các ngân hàng bán lẻ cũng làm theo, tạo sự khuyến khích mọi người đổ tiền vào cổ phiếu.
Lãi suất có thể tăng nếu kinh tế thế giới phục hồi trong năm nay, nhưng có các điều kiện khác đang đẩy người dân vào thị trường chứng khoán, bao gồm cả nguồn cung bất động sản hạn hẹp hơn, lĩnh vực từng là nơi đổ tiền mặt trước đây.
Theo Cushman & Wakefield, một công ty tư vấn bất động sản, doanh số bán căn hộ tại Thành phố Hồ Chí Minh đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi doanh số bán ở khu vực ven Hà Nội giảm 52%.
Ông Tuấn cho biết có một lý do khác khiến dòng tiền đổ vào cổ phiếu, đó là sự trỗi dậy của một thế hệ trẻ giàu có được thừa kế tài sản. Thời kỳ mở cửa vào những năm 80 đã chứng kiến làn sóng doanh nghiệp tư nhân phát triển mạnh mẽ. Ba thập kỷ sau, con cái họ đã đến tuổi trưởng thành. Những người trẻ này đi du học, về tiếp quản công ty của cha mẹ và đầu tư vào cổ phiếu hoặc các tài sản khác.
Sự kết hợp này cũng làm cho các nhà đầu tư ngày càng trở nên am hiểu hơn, ông Tuấn nói, bao gồm thế hệ doanh nhân tiếp theo và những công dân giàu có. “Những người mới tham gia thị trường chứng khoán sẽ được học nhiều hơn, tự nghiên cứu nhiều hơn”, Lim nói. "Thị trường sẽ thay máu”.
Nguy cơ “bong bóng”
Có nhiều dự đoán về "bong bóng" chứng khoán ở Việt Nam.
Người Việt Nam muốn nhìn thấy một “kỳ lân” cây nhà lá vườn giống như Tokopedia, trang thương mại điện tử Indonesia, hay Grab, ứng dụng gọi xe được thành lập tại Malaysia. Tuy nhiên, không có nhiều công ty lớn niêm yết cổ phiếu tại Việt Nam kể từ năm 2018.
Việt Nam có hai sàn là Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội. Giá trị vốn hóa thị trường 211 tỷ USD kết hợp của cả hai là mức nhỏ nhất trong số sáu nền kinh tế lớn của Đông Nam Á. Mức vốn hóa thị trường tiếp theo là thị trường chứng khoán Philippines, ở mức 315 tỷ USD, sau đó là Malaysia với 436 tỷ USD.
Nhưng khi “những con bò tót lao vào”, ông Ngô Văn Khải - nhà phân bổ tài sản tại quỹ đầu tư Timensit - đã thấy trước viễn cảnh “bong bóng” ở Việt Nam. Ông Khải cho biết có quá nhiều nhà đầu tư nghiệp dư đang đầu cơ trên thị trường. "Họ không quan tâm đến rủi ro, họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận", ông nói với Nikkei Asia. "Một số người trong nhóm này luôn được định sẵn là sẽ mất tiền".
Các nhà đầu tư F0 tiến vào cuộc chơi từ các nhà máy, từ công nhân cho đến sinh viên. Một số nhà phân tích cho biết, người Việt Nam chuyển sang chứng khoán để kiếm tiền vì các lý do như mất việc làm hoặc không thể đầu tư vào doanh nghiệp của mình. Năm ngoái, 101.700 công ty đã đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động, tăng 13,9% so với năm 2019, theo Tổng cục Thống kê.
Tình trạng khan hiếm các đợt chào bán IPO có thể sớm kết thúc. Mobifone, Agribank và Vinafood là một vài doanh nghiệp nhà nước mà ông Tuấn dự kiến sẽ niêm yết cổ phiếu vào năm 2021.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư có thể phải chờ đợi lâu hơn đối với các cổ phiếu công nghệ nóng, biểu tượng cho Việt Nam hiện đại. Đợt IPO của Ví điện tử MoMo có thể đến muộn nhất là vào năm 2025, trong khi VNG - một công ty game nổi tiếng từng cho biết vào năm 2017 rằng họ sẽ niêm yết trên sàn Nasdaq của Mỹ - vẫn án binh bất động.
