Chiều 12/8, tiếp tục phiên họp thứ 48, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND).
Sửa đổi quy định về giám sát chuyên đề của Quốc hội
Báo cáo một số vấn đề lớn về tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, dự thảo Luật được tiếp thu, chỉnh lý trên cơ sở quán triệt đầy đủ quan điểm của Đảng về tăng cường phân cấp, phân quyền.
Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; chú trọng ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong hoạt động giám sát và bảo đảm thống nhất với quy định mới của Hiến pháp, các luật về tổ chức, bộ máy nhà Nước vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9.
Về phạm vi sửa đổi Luật, dự thảo Luật đã được sửa đổi toàn diện, bố cục gồm 5 chương 44 điều, giảm 47 điều so với Luật hiện hành (trong đó, đã bỏ 55 điều, kế thừa và sửa đổi 36 điều của Luật hiện hành và bổ sung 8 điều mới).
Về thẩm quyền giám sát của Quốc hội, HĐND, nhằm thực hiện nghiêm chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng bỏ các nội dung quy định chung, đồng thời quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát.
Cụ thể, Quốc hội, UBTVQH, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở trung ương; HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp tỉnh thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp tỉnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình (Ảnh: Media Quốc hội).
HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp xã giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp xã. Khi cần thiết, Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, HĐND và các cơ quan của HĐND cấp tỉnh tiến hành giám sát hoạt động của các chủ thể khác ở trung ương và địa phương.
Đối với các Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân khu vực, Ủy ban nhân dân đặc khu nơi không tổ chức cấp chính quyền địa phương thì dự thảo Luật quy định giao thẩm quyền giám sát cho HĐND cấp tỉnh.
Cùng với đó, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung một số hoạt động giám sát của Quốc và HĐND. Trong đó, sửa đổi quy định về giám sát chuyên đề của Quốc hội, HĐND theo hướng: Quốc hội, HĐND không trực tiếp tổ chức Đoàn giám sát chuyên đề.
Hằng năm, Quốc hội quyết định lựa chọn chuyên đề giám sát và giao cho UBTVQH hoặc Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội giúp Quốc hội tổ chức thực hiện, báo cáo kết quả giám sát để Quốc hội xem xét, thảo luận tại kỳ họp và ra nghị quyết về giám sát chuyên đề.
HĐND quyết định lựa chọn chuyên đề giám sát và giao cho Thường trực HĐND, Ban của HĐND giúp HĐND tổ chức giám sát và báo cáo kết quả để HĐND xem xét, thảo luận tại kỳ họp và ra nghị quyết giám sát chuyên đề...
Chỉ nên giám sát chuyên đề mỗi năm 1 lần
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, mục tiêu của giám sát là góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật; đảm bảo kỷ luật, kỷ cương; nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước.
Theo Chủ tịch Quốc hội, cần quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát, giữa giám sát của Quốc hội và HĐND; giám sát của HĐND cấp tỉnh và cấp xã; phân công, phân cấp giữa Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc Hội; giữa HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (Ảnh: Media Quốc hội).
Chủ tịch Quốc hội lưu ý phải bảo đảm nguyên tắc: "Giám sát phải chỉ ra những điểm mạnh để phát huy, hạn chế để kịp thời khắc phục; giám sát trên tinh thần không làm khó khăn cho Bộ, ngành, địa phương".
Đồng thời, Luật chỉ nên quy định những chính sách lớn, những nội dung mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội; lược bỏ quy định cụ thể về trình tự, thủ tục tiến hành hoạt động giám sát, cơ chế phân công, tổ chức thực hiện.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, việc giám sát chuyên đề của Quốc hội tới đây chỉ nên một năm 1 lần, tập trung vào nội dung nào nóng, bức xúc nhất. Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan Quốc hội cần tăng cường giám sát, thường xuyên phát hiện, báo cáo cấp thẩm quyền điều chỉnh chính sách, pháp luật.
Theo quy định hiện hành, mỗi năm Quốc hội sẽ chọn 2 chuyên đề để tiến hành giám sát tối cao tại 2 kỳ họp thường kỳ. Cùng với đó, 2 chuyên đề sẽ được giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành giám sát và báo cáo Quốc hội.
Với giám sát chuyên đề của Quốc hội, Quốc hội sẽ thông qua các nghị quyết thành lập đoàn giám sát cũng như kế hoạch giám sát.
Đồng thời, với các chuyên đề giám sát của Quốc hội, sau khi Quốc hội thảo luận sẽ thông qua nghị quyết giám sát của Quốc hội với các kiến nghị cụ thể.
Theo Chủ tịch Quốc hội, hiện với chuyển đổi số, số hóa thì việc giám sát các văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương sẽ thuận tiện hơn vì đều có sẵn trong hệ thống.
"Giám sát không cần phải đi những đoàn dềnh dang, rầm rộ mà phải rất gọn nhẹ; giám sát qua hệ thống văn bản có trong chuyển đổi số, số hóa", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
