Khổ nhục kế là kế phải tự chịu đau đớn nhục nhã để đánh lừa đối phương là một cách mà những người trung thành với lý tưởng thường dùng đến để thực hiện một sứ mạng lớn lao.
Trong Ỷ thiên đồ long ký của cố nhà văn Kim Dung, Quang Minh hữu sứ Phạm Dao để điều tra âm mưu thâm độc của Thành Côn đã phải hủy hoại dung nhan để đột nhập Nhữ Dương Vương phủ làm nội gián, còn Tiêu Chiêu thì phải giả trang làm một tỳ nữ xấu xí của Dương Bất Hối nhằm tìm kiếm võ công thất lạc Càn khôn đại na di ở Minh giáo.
Cảnh trong phim Ỷ thiên đồ long ký.
Quang Minh hữu sứ Phạm Dao tự tay hủy đi dung nhan
Phạm Dao là Quang Minh hữu sứ, một trong 2 hộ pháp của Minh giáo cùng với Quang Minh tả sứ Dương Tiêu. Trong Minh giáo, chức danh Quang Minh tả hữu sứ chỉ xếp sau giáo chủ Dương Đỉnh Thiên.
Thời còn trẻ Phạm Dao và Dương Tiêu còn được gọi là "Tiêu Dao nhị tiên" do dung mạo hai người anh tuấn tiêu sái.
Về trung niên, sau khi giáo chủ Dương Đính Thiên qua đời, Phạm Dao vì muốn tìm ra chân nguyên hung thủ muốn phá hoại Minh Giáo. Phạm Dao đã điều tra được âm mưu thâm độc của Thành Côn và biết hắn làm việc cho triều đình nhà Nguyên. Tuy nhiên Phạm Dao lại trúng độc thủ của hắn nhưng may mắn không chết.
Vì từng chạm mặt Thành Côn, rất dễ bại lộ thân phận, Phạm Dao bèn hủy đi dung nhan của mình. Hắn dùng dao rạch cả chục nhát trên mặt, dùng thuốc nhuộm tóc vàng, lại nuốt than để làm méo giọng nói. Ai có thể ngờ đệ nhất mỹ nam giang hồ đã biến thành một tên đầu đà quái tướng xấu xí như vậy.
Phạm Dao lại vượt ngàn dặm sang Hoa Thích Tử Mô giả làm dân bên đó lấy tên là Khổ Đầu Đà. Chờ đợt chiêu mộ nhân sĩ của Nhữ Dương Vương phủ, Phạm Dao trổ tài võ nghệ nên được nhận vào ngay. Hắn ẩn nhẫn cả chục năm đã quen đường đi lối lại trong phủ, còn được làm thầy dạy võ của Triệu Mẫn.
Phạm Dao đã chấp nhận hủy đi dung nhan để làm nội gián.
Phạm Dao sẵn sàng hủy đi khuôn mặt đẹp vì Minh giáo, không coi tính mạng mình vào đâu. Nên việc hắn đánh chết hai vị hương chủ trong giáo để chiếm được lòng tin của Nhữ Dương vương không có gì lạ.
Làm thân tín cho Nhữ Dương Vương và thầy dạy võ cho Triệu Mẫn, qua đó cũng đã nhiều lần ra tay trợ giúp Minh giáo trong việc giữ thanh danh (điển hình là việc quay lưng 18 tượng La hán tại chùa Thiếu Lâm có viết chữ giá họa cho Minh giáo).
Sau khi Trương Vô Kỵ lên làm giáo chủ Minh giáo, Phạm Dao đã bộc lộ thân phận thật của mình là Quang Minh hữu sứ của Minh giáo và về phò tá cho Trương Vô Kỵ. Trong lần cứu Lục đại môn phái bị Triệu Mẫn giam ở bảo tháp, Phạm Dao đã có kế sách tìm được thuốc giải từ tay Huyền Minh nhị lão, cứu các cao thủ bị trúng độc.
Tiểu Chiêu giả trang làm một tỳ nữ xấu xí
Tiểu Chiêu là con gái của Tử Sam Long Vương Đại Ỷ Ty (trong bản dịch cũ, Nguyễn Duy Chính dịch tên là Tiểu Siêu).
Tiểu Chiêu là một cô gái xinh đẹp.
Tiểu Chiêu xuất hiện trong truyện Ỷ thiên đồ long ký là một cô gái mới 15 tuổi, nhưng đã tiềm ẩn nét đẹp của một mỹ nhân, như một bông hoa mới chớm nở, cô cũng có những nét đẹp riêng của con gái Ba Tư (da trắng, mũi cao, mắt xanh biếc) được di truyền từ mẹ. Cô được mẹ là Kim Hoa bà bà cài vào Minh giáo, giả trang làm một tỳ nữ xấu xí của Dương Bất Hối nhằm tìm kiếm võ công thất lạc Càn khôn đại na di. Nhưng do hành động mờ ám của mình nên cô bị Dương tả sứ dùng xiềng xích khóa cả tay và chân.
Trong phim Ỷ thiên đồ long ký 2019 đã có cải biên, theo đó Tiểu Chiêu đột ngột gào khóc trên sa mạc và thu hút sự chú ý của cha con Dương Tiêu - Dương Bất Hối. Sau khi được Dương Bất Hối hỏi han, Tiểu Chiêu mới nói rằng cha mẹ cô vì mắc tội với quan phủ nên đã qua đời, ở thời điểm hiện tại Tiểu Chiêu chỉ còn một mình, không nơi nương tựa. Thấy Tiểu Chiêu quá đáng thương, Dương Bất Hối bèn xin phép Dương Tiêu cho đưa cô gái này về Quang Minh Đỉnh.
Mọi chuyện tưởng như an bình, ngờ đâu Tiểu Chiêu bị bắt gặp đang có ý dò thám Minh Giáo, thế là Dương Tiêu mới cho người nhốt Tiểu Chiêu trong phòng kín, đồng thời xích chân tay cô lại.
Tiểu Chiêu gào khóc trên sa mạc.
Tại đây Tiểu Chiêu đã gặp Trương Vô Kỵ, và cảm động trước sự bảo bọc chân thành của Vô Kỵ, cô đã có cảm tình với chàng. Tình yêu của cô đối với Vô Kỵ lặng lẽ, trong sáng, chân thành, vô tư, không bao giờ ghen tuông hay tỏ ra giận hờn.
Tuy nhiên, số phận của Tiểu Chiêu lại khiến cho người ta cảm thấy bùi ngùi, thương cảm. Là một cô gái còn nhỏ nhưng đã phải lặn lội giang hồ, chịu nhiều khổ cực, vừa có mối tình đầu đời với Trương Vô Kỵ đã phải sớm lìa xa chàng, phải trở về Ba Tư thay mẹ làm Thánh nữ, đến cái nguyện vọng nhỏ nhoi với Trương Vô Kỵ "suốt đời tiểu muội nguyện làm con hầu cho Giáo chủ ca ca" cũng đã không thành.
Quốc Tiệp (t/h)
