Phát huy vai trò "cầu nối" đưa pháp luật môi trường vào cuộc sống
Đây là hoạt động nằm trong Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2025 của Hội, nhằm cập nhật các quy định mới của pháp luật, nâng cao nhận thức và phát huy vai trò của đội ngũ luật gia cơ sở trong công tác bảo vệ môi trường tại cộng đồng dân cư.
Trong bối cảnh Hải Phòng đang phát triển mạnh mẽ theo hướng đô thị – công nghiệp, yêu cầu đặt ra đối với công tác quản lý, giám sát và thực thi pháp luật về môi trường ngày càng cao. Việc tăng cường phổ biến pháp luật môi trường cho đội ngũ luật gia ở cơ sở được xác định là giải pháp quan trọng nhằm đưa pháp luật đi vào đời sống, nâng cao ý thức tuân thủ của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức trên địa bàn.
Hội nghị được tổ chức cho khoảng 150 Luật gia đang sinh hoạt, công tác tại các phường phía Tây Tp.Hải Phòng tham dự.
Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Quốc Khánh – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Tp.Hải Phòng nhấn mạnh: bảo vệ môi trường không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Trong đó, đội ngũ luật gia giữ vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tham gia giám sát, phản ánh và kiến nghị xử lý các vấn đề môi trường phát sinh từ thực tiễn cơ sở.
Theo ông Nguyễn Quốc Khánh, các phường phía Tây thành phố là khu vực chịu tác động rõ nét của quá trình đô thị hóa, gia tăng dân cư và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Sự phát triển này vừa tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế – xã hội, vừa đặt ra nhiều thách thức trong công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm không khí, nước thải sinh hoạt và quản lý chất thải rắn.
"Luật gia ở cơ sở không chỉ làm công tác chuyên môn mà còn là lực lượng nòng cốt trong việc đưa pháp luật đến gần với người dân. Mỗi luật gia cần phát huy vai trò, trách nhiệm của mình, góp phần xây dựng ý thức thượng tôn pháp luật và hình thành nếp sống thân thiện với môi trường trong cộng đồng", ông Nguyễn Quốc Khánh nhấn mạnh.
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 là bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý
Tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Mai – Chủ tịch Hội Luật gia Tp.Hải Phòng đã trình bày chuyên đề trọng tâm về Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Theo bà Mai, đây là đạo luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện sự thay đổi căn bản trong tư duy quản lý môi trường của Việt Nam, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững và các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 chuyển từ cách tiếp cận "kiểm soát, xử lý ô nhiễm" sang "phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro", coi bảo vệ môi trường là điều kiện tiên quyết để bảo vệ sức khỏe con người và bảo đảm phát triển kinh tế – xã hội lâu dài. Thay vì chỉ xử lý hậu quả, Luật đặt trọng tâm vào việc đánh giá tác động môi trường, quản lý rủi ro và ngăn ngừa ô nhiễm ngay từ khâu quy hoạch, đầu tư, sản xuất.
Bà Nguyễn Thị Mai – Chủ tịch Hội Luật gia Tp.Hải Phòng thông tin tới các đại biểu tại hội nghị.
Một trong những điểm mới nổi bật của Luật là lần đầu tiên đưa khái niệm kinh tế tuần hoàn vào hệ thống pháp luật. Theo đó, các mô hình sản xuất, tiêu dùng được khuyến khích theo hướng tiết kiệm tài nguyên, kéo dài vòng đời sản phẩm, giảm phát sinh chất thải và tăng cường tái sử dụng, tái chế. Đây được xem là hướng đi tất yếu nhằm giảm áp lực lên môi trường và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.
Luật cũng quy định rõ hơn trách nhiệm của các chủ thể trong xã hội, từ cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp đến cộng đồng dân cư và từng cá nhân. Việc công khai thông tin môi trường, tham vấn cộng đồng và giám sát của người dân được tăng cường, tạo điều kiện để xã hội tham gia sâu hơn vào quá trình bảo vệ môi trường.
Phân tích thực tiễn tại địa phương, bà Nguyễn Thị Mai cho biết quá trình phát triển kinh tế nhanh, mở rộng không gian đô thị và gia tăng dân số trong những năm gần đây đã tạo ra áp lực lớn đối với môi trường tại khu vực phía Tây thành phố.
Ô nhiễm không khí vẫn là vấn đề đáng lo ngại tại các khu vực có mật độ giao thông cao và tập trung nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh. Bụi mịn và khí thải từ phương tiện giao thông, từ các cơ sở sản xuất có thời điểm vượt ngưỡng cho phép, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và chất lượng sống đô thị.
Về môi trường nước, một số sông, kênh, mương nội đô tiếp nhận lượng lớn nước thải sinh hoạt và sản xuất chưa được xử lý triệt để, làm suy giảm chất lượng nước và tiềm ẩn nguy cơ tác động tiêu cực đến hệ sinh thái cũng như nguồn nước sinh hoạt.
Cùng với đó, công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Lượng rác phát sinh hằng ngày lớn trong khi việc phân loại rác tại nguồn chưa được triển khai đồng bộ; rác thải nhựa dùng một lần vẫn phổ biến, gây áp lực cho hệ thống thu gom, xử lý và tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm lâu dài.
Từ thực trạng trên, Chủ tịch Hội Luật gia Tp.Hải Phòng nhấn mạnh vai trò của đội ngũ luật gia trong công tác bảo vệ môi trường. Luật gia không chỉ là người am hiểu pháp luật mà còn là lực lượng có uy tín trong cộng đồng, có khả năng tác động đến nhận thức và hành vi của người dân.
Mỗi luật gia cần gương mẫu trong việc tuân thủ pháp luật về môi trường, đồng thời tích cực tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện các quy định pháp luật bằng những hành động cụ thể như phân loại rác tại nguồn, hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần, tiết kiệm tài nguyên và giữ gìn vệ sinh môi trường sống.
Bên cạnh đó, đội ngũ luật gia cơ sở còn có vai trò quan trọng trong việc phát hiện, phản ánh kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và bảo đảm pháp luật được thực thi nghiêm minh.
Hội nghị được đánh giá là hoạt động thiết thực, góp phần củng cố kiến thức pháp luật và nâng cao trách nhiệm của đội ngũ luật gia cơ sở trong công tác bảo vệ môi trường. Thông qua việc phổ biến Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 gắn với thực tiễn địa phương, chương trình góp phần đưa pháp luật môi trường đi vào cuộc sống, từng bước hình thành ý thức tuân thủ pháp luật và lối sống xanh trong cộng đồng dân cư.
Thời gian tới, Hội Luật gia Tp.Hải Phòng sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về môi trường theo hướng đa dạng, linh hoạt, phù hợp với từng địa bàn và đối tượng, qua đó phát huy vai trò của đội ngũ luật gia trong việc chung tay bảo vệ môi trường, hướng tới xây dựng Hải Phòng trở thành đô thị xanh, sạch, văn minh và phát triển bền vững.
Thanh Nhung
