Sẽ còn những tổng kết, những kinh nghiệm được rút ra sau những ngày tang thương vừa qua, từ cấp nhà nước tới từng người dân, để chúng ta không bị động, không để xảy ra những cảnh thương tâm đến thắt lòng nữa.
Nhưng qua những ngày hoạn nạn tang thương ấy, ta mới thấy tấm lòng của người Việt thương nhau.
Đầu tiên là từ chính những nơi bà con vừa trải qua tang thương, như Thái Nguyên, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng... Những chuyến xe, những phần quà, những kinh nghiệm... họ đến với Gia Lai, Đăk Lắk, Khánh Hòa, cụ thể là các huyện thành phố thuộc Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa (cũ), trong đó đặc biệt là vùng ven biển Phú Yên cũ với rốn là xã Hòa Thịnh, nơi mấy ngày liền lụt trắng xóa, mất liên lạc, nơi mà tin đồn rất nhiều người chết càng khiến mọi người hoang mang. Nhưng chính thức sau đó thống kê thì cả xã hơn hai chục người vừa chết vừa mất tích. Nhưng như thế cũng quá nhiều rồi, cũng quá đau thương rồi.
Rồi hầu như cả nước hướng về vùng lũ ấy. Những chuyến xe dằng dặc dẫu đường tắc, mưa lớn. Có người chở cả xuồng, ca nô cá nhân tới cứu người. Và xem các clip thì thấy, họ cứu được khá nhiều người và cũng tiếp tế được cho khá nhiều người cầm hơi qua ngày. Họ có kinh nghiệm. Chạy ca nô trong lũ trắng xóa như thế, nước cuồn cuộn như thế đòi hỏi phải có kinh nghiệm dày dạn.
Lực lượng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh Gia Lai hỗ trợ bà con tại điểm sơ tán tập trung
Và cũng lần đầu tiên, tôi đoán thế, Thủ tướng tổ chức tới 2 cuộc họp từ... nước ngoài. Cuộc đầu tiên là từ Algeria, và cuộc thứ 2 từ Nam Phi. Chả biết trên thế giới có cuộc nào như thế chưa, chứ Việt Nam, theo tôi biết là đầu tiên. Tất nhiên ngoài trách nhiệm của Thủ tướng và các cán bộ dưới quyền, vai trò của công nghệ hiện đại là rất lớn, nó khiến cho các đời Thủ tướng trước, có muốn cũng chịu.
Và từ 2 cuộc họp ấy, nhiều quyết định quan trọng được đưa ra.
Rồi sự vào cuộc của quân đội, công an.
Cũng không thể không nhắc tới sự ngoan cường của những người dân tại chỗ. Họ ngoan cường vượt qua, và chủ động giúp nhau. Rất nhiều câu chuyện cảm động đang được kể lại. Có những chuyện xúc động, có chuyện đau thương, rất đau thương.
Nhưng quả là, thiệt hại quá lớn.
Lớn nhất là thiệt hại về người. Tới sáng 23/11, khi tôi ngồi viết bài này thì thống kê chính thức đã có tới 102 người chết và mất tích, riêng Đắk Lắk 63 người chết và 8 mất tích, trong đó nặng nhất là xã Hòa Thịnh, góp tới 23 người chết và một người mất tích.
Khi bão số 13 (Kalmaegi) vào thì Gia Lai bị nặng nhất. Tưởng thế là đỉnh rồi, nhưng không ngờ những cơn lũ chồng lũ sau đấy đã đẩy Đăk Lắk (chủ yếu là Phú Yên cũ) trở thành nặng nề nhất. Nhiều người nói, có "vai trò" xả lũ của thủy điện. Cũng chắc sau đây chính phủ sẽ phải có những động thái cụ thể hơn với thủy điện, nhất là các thủy điện nhỏ, như thủy điện sông Ba hạ. Người ta thống kê trên con sông Ba có tới... 16 thủy điện.
Và cái thủy điện Ba Hạ ấy là đoạn cuối của 16 thủy điện trên sông Ba, nó không có chức năng chứa, cắt lũ vì hồ nhỏ. Và có người giải thích với tôi, cũng là xả lũ, nhưng ví dụ, cùng một xô nước nhưng đổ từ từ khác hẳn với cũng xô ấy trút ầm một lúc.
Người dân Gia Lai trải qua trận lũ lịch sử gây tổn thất nặng nề
Rồi thiệt hại tài sản cá nhân, không thể tính nổi. Một báo đưa tin bà cụ mất mấy hôm trong nhà mới được tìm thấy. Và phải mất khá lâu con cái mới đi xin được bộ đồ khô để liệm cho mẹ. Đọc mà nước mắt cứ chảy dù cố gắng kìm lại. Người con trai chạy bộ ra ngã ba đầu làng đón xe từ thiện xin quần áo khô cho mẹ, nghe có đứt ruột không?
Những kho lúa nảy mầm. Gia súc gia cầm chết. Chết mà không "tận dụng" được, phải dùng xe máy cày chở đi chôn ngay vì ô nhiễm.
Còn đây là thống kê chung được công bố sáng hôm qua: Thiệt hại sơ bộ hơn 9.000 tỷ đồng, trong đó Quảng Ngãi 650 tỷ đồng, Gia Lai 1.000 tỷ đồng, Đắk Lắk 5.330 tỷ đồng, Khánh Hòa 1.000 tỷ đồng, Lâm Đồng 1.055 tỷ đồng. Có 1.154 ngôi nhà bị thiệt hại hư hỏng, 185.733 nhà bị ngập (riêng Đắk Lắk 150.000 nhà, còn lại Gia Lai và Khánh Hòa).
Hơn 80.000ha lúa, hơn 117.000ha cây trồng lâu năm, 1.157ha thủy sản bị thiệt hại, hơn 3,2 triệu con gia súc, gia cầm bị chết, cuốn trôi.
Về giao thông còn 16 vị trí trên các tuyến quốc lộ bị ngập lụt sạt lở cục bộ gây ách tắc. Còn hơn 258.000 khách hàng mất điện, 552 trạm BTS bị mất kết nối và 73/301 xã phường ở Khánh Hòa, Gia Lai, Đắk Lắk bị mất kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng cấp 2 (từ tỉnh đến xã) do mất điện. Đây cũng là lý do mà việc thống kê thiệt hại, nhất là số người chết chậm...
Ở nhiều ngã đường, các xe hỗ trợ di chuyển mang theo nhu yếu phẩm phân phát cho người dân các thôn. Tại những điểm nhận hàng, người dân vui mừng. Nhiều người còn bật khóc nức nở khi nhận được những phần quà cứu trợ.
Nhưng hiện tại, cả nước đang hướng về miền Trung, về các tỉnh bị thiên tai. Các thành phố, tỉnh lớn "đỡ đầu" cho từng tỉnh như thành phố Hà Nội hỗ trợ tỉnh Gia Lai, Tp.HCM hỗ trợ tỉnh Khánh Hòa, thành phố Hải Phòng hỗ trợ tỉnh Đắk Lắk, tỉnh Quảng Ninh hỗ trợ tỉnh Lâm Đồng. Đây là một cách làm sáng tạo, phù hợp và thiết thực với tình hình thực tiễn. Tất nhiên, vẫn còn chính phủ, các bộ ngành, nhất là hai bộ Quốc phòng và Công an.
Khi tôi viết bài này, thì bà con trong con ngõ nhà tôi đang tấp nập gom đồ chất lên xe, trưng dụng cái xe bán tải của một gia đình, chất đầy trên ấy quần áo, lương thực... chở lên điểm tập kết của phường. Và tôi biết, hầu như ai cũng làm như vậy, nhiều người, nhiều nơi làm như vậy. Ít nhất là... chĩa cái điện thoại vào QR code của mặt trận được dán ở nhiều nơi, ít thì vài chục, nhiều thì tiền triệu, chia sẻ cùng bà con, để bà con không cô đơn, không thấy mình bị bỏ rơi, và gượng dậy sau mất mát quá lớn vừa qua.
Và đây là tin vui từ Hòa Thịnh, nơi bị lụt nặng nhất và cũng thiệt hại nhiều nhất, cả người và tài sản: "Sau khi dọn dẹp xong tùy tình hình chúng tôi sẽ xem xét có thể cho học sinh đi học vào thứ 2 tuần sau hay không vì hiện tại địa phương vẫn chưa có điện. Tuy nhiên muộn nhất vào thứ 3 tuần sau, các em sẽ đến lớp. Rất cảm ơn các lực lượng đã chung tay cùng nhà trường khắc phục sau lũ để sớm ổn định việc dạy và học", ông Sáu, hiệu trưởng Trường THCS Đồng Khởi thông báo trên một tờ báo.
*Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả!
