Thực tiễn triển khai Dự án 6 – Truyền thông và giảm nghèo về thông tin, nhất là Tiểu dự án 1, tại Thái Nguyên cho thấy: khi cộng đồng được đặt ở vị trí trung tâm, các giá trị văn hóa bản địa không chỉ được bảo tồn mà còn trở thành kênh truyền tải chính sách hiệu quả, bền vững.
Sau sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh Thái Nguyên mới vẫn còn nhiều xã có tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo cao, tập trung chủ yếu ở khu vực miền núi, nơi điều kiện tiếp cận thông tin còn hạn chế, hạ tầng truyền thông chưa đồng bộ. Không ít người dân, đặc biệt là đồng bào Dao, Tày, Nùng, Mông… gặp khó trong việc nắm bắt đầy đủ, kịp thời các chính sách về sinh kế, y tế, giáo dục, việc làm.
Nhận diện rõ "khoảng trống thông tin" này, Thái Nguyên xác định giảm nghèo về thông tin không thể chỉ trông chờ vào các kênh truyền thông hiện đại, mà cần khơi dậy sức mạnh của chính cộng đồng – nơi thông tin được nói bằng ngôn ngữ của người dân, trong không gian văn hóa quen thuộc.
Tại xóm đồng bào Dao, xã Yên Trạch, mô hình truyền thông cộng đồng đang phát huy hiệu quả rõ nét. Những người có uy tín trong cộng đồng không chỉ là "cột mốc tinh thần" của xóm mà còn đóng vai trò cầu nối đưa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến từng hộ dân. Thông qua các buổi sinh hoạt tại nhà văn hóa xóm, lồng ghép trong lễ hội truyền thống, các cuộc họp xóm, sinh hoạt chi bộ, thông tin về vay vốn ưu đãi, đào tạo nghề, bảo hiểm y tế, chuyển đổi sinh kế được truyền tải trực tiếp, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với đời sống của bà con.
Thông tin chính sách được diễn giải bằng ngôn ngữ bản địa, giúp đồng bào vùng cao Thái Nguyên tiếp cận các mô hình sinh kế bền vững.
Theo báo cáo của các cơ quan chuyên môn, trong khuôn khổ Tiểu dự án 1 – Giảm nghèo về thông tin, tỉnh Thái Nguyên đã tập trung nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ truyền thông, tăng cường cơ sở vật chất cho hoạt động thông tin cơ sở, từng bước đưa dịch vụ thông tin công cộng đến các xã đặc biệt khó khăn. Nhà văn hóa xóm, điểm sinh hoạt cộng đồng và hệ thống truyền thanh cơ sở đang trở thành "trạm trung chuyển thông tin" hiệu quả, nơi chính sách được diễn giải bằng ngôn ngữ đời sống, gắn với câu chuyện thực tế của người dân.
Điểm nổi bật trong cách làm của Thái Nguyên là không tách rời giảm nghèo thông tin khỏi không gian văn hóa – xã hội. Việc phát huy vai trò già làng, trưởng xóm, người có uy tín; lồng ghép truyền thông trong các sinh hoạt văn hóa truyền thống đã tạo nên sự đồng thuận xã hội, giúp thông tin "thấm" tự nhiên, bền bỉ.
Từ những buổi sinh hoạt cộng đồng ấy, nhiều hộ dân mạnh dạn tiếp cận vốn vay, tham gia mô hình sinh kế, cho con em đi học nghề, từng bước cải thiện đời sống. Quan trọng hơn, người dân đã hình thành thói quen chủ động tìm kiếm và tiếp cận thông tin chính sách, thay vì thụ động chờ đợi.
Thực tiễn triển khai Dự án 6 – Tiểu dự án 1 tại Thái Nguyên cho thấy, đầu tư cho hạ tầng thông tin là cần thiết, nhưng đầu tư cho con người và cộng đồng mới là giải pháp căn cơ. Khi văn hóa bản địa được tôn trọng và phát huy, cộng đồng sẽ trở thành chủ thể truyền thông, là "chìa khóa mềm" mở cánh cửa tiếp cận chính sách cho người nghèo, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Hà Anh
