Sau các cuộc đàm phán căng thẳng và kéo dài tới 15 giờ tại Hội nghị Thượng đỉnh ở Brussels, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) ngày 18/12 cuối cùng đã nhất trí về khoản vay 90 tỷ Euro (106 tỷ USD) cho Ukraine trong 2 năm tới.
Theo Bloomberg, điều này nhằm củng cố vị thế của Ukraine trên bàn đàm phán và giúp quốc gia này vượt qua khó khăn do xung đột kéo dài. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo châu Âu đã không thể không đạt được sự đồng thuận về việc sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để cung cấp hỗ trợ tài chính cho Moscow.
Thay vào đó, theo Politico, EU đã chuyển hướng sang một kế hoạch thay thế, trong đó khoản vay chung 90 tỷ Euro này được cấu trúc dưới dạng nợ chung do EU phát hành trên thị trường vốn, được bảo đảm bởi ngân sách của khối.
Kế hoạch mới nhận được sự nhất trí của 24 trong tổng số 27 quốc gia thành viên. Hungary, Slovakia và Cộng hòa Séc là 3 quốc gia không tham gia, trong khi Đức – vốn trước đây vẫn phản đối hình thức tài trợ này – đã đồng ý.
"Quyết định cung cấp 90 tỷ Euro hỗ trợ cho Ukraine trong giai đoạn 2026-2027 đã được thông qua", Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa cho biết trên X. "Chúng tôi đã cam kết, và chúng tôi đã thực hiện".
Trong bối cảnh xung đột với Nga vẫn tiếp diễn, ngân sách của Ukraine sẽ cạn kiệt vào tháng 4/2026 nếu không có nguồn tài trợ quốc tế bố sung. Ảnh: Getty
Đây được xem là một chiến thắng cho Thủ tướng Bỉ Bart De Wever, đồng thời phản ánh sự chuyển dịch đáng kể khỏi ý tưởng ưu tiên ban đầu là sử dụng tài sản Nga bị đóng băng trên lãnh thổ EU cho một "khoản vay bồi thường".
Trong phần kết luận của mình, các nhà lãnh đạo EU cam kết tiếp tục làm việc về kế hoạch sử dụng khối tài sản này, đồng thời cam kết triển khai kế hoạch nợ chung ngay lập tức để cung cấp cho Ukraine nguồn viện trợ vốn đang cực kỳ cần thiết để tránh cho quốc gia Đông Âu này khỏi kịch bản tài chính tệ nhất.
Các nhà lãnh đạo EU đã chịu áp lực rất lớn về việc phải đồng ý với khoản vay khổng lồ cho Ukraine tại Hội nghị Thượng đỉnh cuối cùng của năm sau nhiều tháng đàm phán không thành công trong việc đưa ý tưởng về "khoản vay bồi thường" tiến lên.
Mỹ đã cắt giảm phần lớn hỗ trợ tài chính và ngân sách của Kiev sẽ cạn kiệt vào tháng 4/2026. Washington cũng đang gây áp lực để buộc Ukraine nhượng bộ trong các cuộc đàm phán hòa bình, khiến các quan chức châu Âu lo ngại rằng toàn bộ lục địa có thể bị đặt vào tình thế nguy hiểm.
Trong vài tháng qua, hầu hết các nhà lãnh đạo EU đều cho rằng lựa chọn tốt nhất để tài trợ cho Ukraine là sử dụng 210 tỷ Euro tài sản bị đóng băng của Ngân hàng Trung ương Nga trên lãnh thổ EU. Đề xuất của Mỹ về việc sử dụng số tài sản đó cho các khoản đầu tư với Nga thời hậu chiến chỉ làm cho vấn đề trở nên cấp bách hơn đối với châu Âu.
"Theo quan điểm của tôi, đó thực sự là lựa chọn duy nhất", Thủ tướng Đức Friedrich Merz nói với các phóng viên vào đầu ngày 18/12, bảo vệ lập trường của mình về việc sử dụng tài sản của Nga.
Ông Merz lập luận rằng việc sử dụng các tài sản này có thể củng cố vị thế của Ukraine trên bàn đàm phán đồng thời trừng phạt Moscow. Ý tưởng là số tiền này sẽ chỉ được trả lại cho Nga nếu Nga bồi thường chiến phí cho Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, người đã tham gia cùng các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Thượng đỉnh ở Brussels, cho biết việc sử dụng quỹ của Moscow là lựa chọn tài chính "phù hợp nhất" để "Nga hiểu rằng họ sẽ phải bồi thường" vì đã tàn phá đất nước ông.
"Chúng tôi cần tiền để Nga hoặc bất kỳ ai khác không thể sử dụng nó như một đòn bẩy chống lại chúng tôi", ông Zelensky nói với các phóng viên. "Chúng tôi muốn công cụ này hỗ trợ chúng tôi. Chúng tôi cảm thấy tự tin hơn khi có công cụ này hơn là không có nó".
Nhưng Bỉ, nơi phần lớn tài sản được cất giữ, đã dẫn đầu một cuộc phản kháng quyết liệt, lập luận rằng họ có thể phải đối mặt với sự trả đũa từ Nga và rủi ro pháp lý nếu Moscow kiện thành công để đòi lại tiền của mình.
Nga cũng đã tăng cường nỗ lực để ngăn chặn nỗ lực này trong những ngày gần đây. Tuần trước, Ngân hàng Trung ương Nga đã đệ đơn kiện tại Moscow, yêu cầu Euroclear, tổ chức lưu ký có trụ sở tại Bỉ nắm giữ phần lớn tài sản bị đóng băng, bồi thường 18,2 nghìn tỷ Rúp (229 tỷ USD).
Trong ngày 18/12, Moscow đã đưa ra một cảnh báo mới cho EU, nói rằng họ có thể tìm kiếm can thiệp pháp lý từ các tòa án địa phương để đòi khoản bồi thường từ các tổ chức tài chính châu Âu nếu khối này tiếp tục sử dụng các tài sản đó.
Minh Đức (Theo Bloomberg, Politico)
