Trước khi Qatar lần đầu tiên tìm được “vàng đen” vào năm 1939, cuộc sống giàu có ở đất nước vùng Vịnh xoay quanh ngọc trai. Những viên ngọc óng ánh của vùng sâu này đã định hình văn hóa, chính trị, quan hệ khu vực và sự giàu có của cư dân nơi đây trong hơn 7.000 năm qua – đặc biệt là gia đình Al Thani cầm quyền của Qatar, những người có thế lực thống trị ngành khai thác ngọc trai địa phương vào thời kỳ đỉnh cao vào khoảng thế kỷ 19, 20.
Được tôn sùng vì độ bóng và độ sáng rực rỡ của chúng, ngọc trai vùng Vịnh đặc biệt thu hút giới quý tộc và tầng lớp trung lưu mới nổi ở Châu Âu và Hoa Kỳ. Chúng chủ yếu được dùng để làm trang sức cho giới quý tộc và người nổi tiếng trên khắp thế giới.
Cùng với các nước láng giềng và đối thủ Bahrain và một số khu vực của Các quốc gia đình chiến (bao gồm UAE ngày nay), Qatar đã đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của toàn cầu, với 48% trong tổng số 27.000 dân số vào năm 1907 (hoặc gần như tất cả nam giới) làm việc trong lĩnh vực chế tác ngọc trai. .
Các thương nhân buôn bán ngọc trai và những người kiểm soát đội tàu chở ngọc là những người tích luỹ được khối tài sản khổng lồ từ báu vật của thiên nhiên. Trong khi đó, những thợ lặn ngọc trai có cuộc sống khá khắc nghiệt khi phải dành 4 tháng mùa hè trên biển. Họ sẽ phải tiết kiệm thức ăn và nước uống. Với 50-60 lần lặn mỗi ngày, họ còn phải đối mặt với nguy cơ bị cá mập tấn công hoặc mắc các bệnh về da.
Đến thập niên 1930, mặt hàng xuất khẩu chính của Qatar vẫn là ngọc trai. Nhưng với sự phát triển của công nghệ nuôi cấy ngọc trai từ Nhật Bản, ngành khai thác ngọc trai tự nhiên ở vùng Vịnh đã bị ảnh hưởng nặng nề.
Thông thường, 8.000 con vớt từ biển mới thu được 5-15 viên ngọc trai, và chúng không phải lúc nào cũng có giá trị cao. Nhưng với ngọc trai nhân tạo, 8.000 con sẽ cho ra những viên ngọc với đúng hình dạng, màu sắc và kích thước mong muốn.
Vì thế, đây được xem như là dấu chấm hết cho ngành khai thác ngọc trai tự nhiên ở Qatar. Lần đầu tiên sau rất nhiều năm, không một chiếc thuyền chở ngọc trai nào rời cảng Doha. Những con tàu lớn nằm phơi mình và dần mục nát trên bờ biển.
Nhìn bề ngoài của Qatar ngày nay, và các tài liệu tham khảo về quá khứ lấy ngọc trai của nó vẫn luôn hiện hữu, từ các kiến trúc công cộng như Đài tưởng niệm Ngọc trai ở lối vào Cảng Dhow của Doha đến kiến trúc hiện đại bao gồm The Pearl-Qatar, một khu dân cư và lối sống hào nhoáng được xây dựng trên một chiếc giường ngọc trai trước đây.
Những hành khách tinh mắt cũng sẽ chú ý đến những viên gạch ánh ngọc trai đặc trưng khắp các ga tàu điện ngầm của Doha. Du khách vẫn có thể mua sắm những viên ngọc trai vùng Vịnh quý hiếm (và đắt vô cùng) tại cửa hàng The Old Pearl Diver ở Souq Waqif của Doha do Saad Ismail Al Jassem, một cụ ông 80 tuổi, điều hành. Ông tuyên bố bản thân là một trong những thợ lặn ngọc trai thương mại cuối cùng của Qatar.
Huy Nguyễn (Theo CNN)
