Vào mỗi dịp Tết đến, làng mứt tết cổ truyền Xuân Đỉnh (Từ Liêm-Hà Nội), lò sản xuất mứt Tết lớn nhất nhì Việt Nam, lại trở nên nhộn nhịp. là một trong những nơi chuyên cung cấp các sản phẩm kẹo, mứt tết trên thị trường Hà Nội và nhiều nơi khác. Đây vốn là một trong những làng cổ truyền chuyên sản xuất bánh kẹo, có thương hiệu trên thị trường. Tuy nhiên, nhiều năm trở lại đây, chất lượng các sản phẩm này trở thành mối lo ngại cho nhiều người.
Dạo một vòng quanh thôn Đông (Xuân Đỉnh, Từ Liêm, Hà Nội). Dễ nhận thấy, các cơ sở sản xuất bánh mứt không còn hoạt động lộ liễu như trước. Những con đường dọc vào thôn, không còn bắt gặp những mẻ mứt bí, mứt xoài… được phơi tràn lan ngoài bờ mương hay bờ kênh. Nếu chỉ dạo qua thôn, sẽ không thể bắt gặp được một xưởng sản xuất mứt nào hoạt động công khai.
Ngay cổng vào thôn Đông rẽ trái là một xưởng sản xuất bánh mứt kẹo Tết. Mặc dù chỉ đứng ngoài, nhưng người đi đường vẫn ngửi được mùi chua và hôi đặc trưng của các loại mứt chưa được phơi. Xung quanh khu vực đó, tường rào, phông bạt được căng kín mít khiến người ở ngoài không thể nhìn thấy những hoạt động bên trong.
Các cơ sở sản xuất mứt Tết luôn căng phông bạt kín mít.
Bên ngoài xưởng sản xuất, luôn có những tốp người đứng canh trừng, đề phòng có đối tượng lạ muốn “xâm nhập”. Cánh cửa chính duy nhất để vào xưởng cũng vậy, ít khi vắng bóng của những công nhân. Khi phát hiện có người lạ lảng vảng quanh khu vực này, một số công nhân làm ở xưởng tỏ ra cảnh giác hơn.
Luôn có người canh phòng cẩn thận xung quanh xưởng sản xuất mứt Tết.
Trong xưởng, những người thợ tay trần, liên tục bê những mẹt mứt lớn nhỏ xếp lên giá. Nhìn từ xa, phải rất tinh mắt mới phát hiện được những mẫu mứt được nhuộm phẩm xanh đỏ được bảo quản một cách tạm bợ. Bên cạnh là những kênh nước đen xì, ruồi muỗi từ đây “đua nhau” lao vào xưởng bánh kẹo như nhìn thấy mồi thơm.
Khu vực sản xuất Mứt bí, xung quanh bộn bề rác thải.
Để khó bị phát hiện, các xưởng sản xuất bánh kẹo chia quy trình làm mứt ra làm nhiều khâu, ở những địa điểm khác nhau. Phải rất vất vả PV mới tìm được một khu vực sơ chế và gia công mứt bí. Khu vực này được quây cót và phủ bạt nilong tạm bợ.
Bên trong khu vực sản xuất mứt bí, một lượng lớn bí đang trong quá trình phân hủy được xếp vào một góc, phía dưới là máy bào chế bí thành phẩm, phẩm tạo màu cũng được đặt ngay cạnh. Theo quan sát, quá trình sản xuất mứt bí diễn ra vô cùng nhanh chóng, những quả bí sẽ được sơ chế bởi máy sau đó được chất đống tại một vị chí, bí sau khi sơ chế bị xỉn màu bởi để lâu ngày. Tuy nhiên chúng sẽ nhanh chóng được phết lên mình một lớp phẩm tạo màu, bí thành phẩm sẽ được thay một màu áo mới.
Mứt bí được phơi phóng tại những nơi "bụi bặm".
Chứng kiến quá trình sản xuất mứt, chúng tôi phần nào nắm được thời gian hoạt động của các xưởng nơi đây. Buổi sáng là khoảng thời gian các khu vực sản xuất mứt không hoạt động, chỉ chờ tới giờ ăn trưa thì các xưởng mới cho công nhân hoạt động. Đó là khoảng thời gian ít người qua lại quanh địa bàn, việc sản xuất mứt cũng vì thế mà khó bị phát hiện.
Việc mứt được sản xuất chui lủi cũng khiến cho nơi phơi sản phẩm cũng rất “đặc biêt”. Đa số lượng mứt được phơi chủ yếu tại những khu vực bụi bặm, những nơi khó bị phát hiện như ven bờ kênh, khu vực xây dựng, những bãi đất trống với đầy ruồi nhặng.
Clip kinh hãi ở lò sản xuất mứt Tết lớn nhất nhì Việt Nam.
Vân Du - Văn Tùng
