Làm thế nào để công tác phổ biến, giáo dục pháp luật có hiệu quả?

Ngày 9/6, Đoàn công tác của Hội đồng phối hợp phổ biển, giáo dục pháp luật Trung ương (Hội đồng PH PBGDPL TW) do Phó Chủ tịch Hội đồng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh làm trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc với Hội Luật gia Việt Nam. Tham gia Đoàn công tác có đại diện lãnh đạo Cục, Vụ, Viện, Văn phòng của Bộ Tư pháp giúp việc của Hội đồng.

Về phía Hội Luật gia Việt Nam có Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Văn Quyền; các Phó Chủ tịch chuyên trách Hội Luật gia Việt Nam Lê Thị Kim Thanh, Trần Đức Long cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Trung ương Hội Luật gia Việt Nam.

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Văn Quyền trân trọng cảm ơn Hội đồng PH PBGDPL TW, Bộ Tư pháp, các đồng chí lãnh đạo các đơn vị chuyên trách tham dự buổi làm việc. Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền cho hay, sự quan tâm, tạo điều kiện của Hội đồng PH PBGDPL TW, Bộ Tư pháp, các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp đã ủng hộ cao độ và cộng tác chặt chẽ với Hội Luật gia Việt Nam trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở; tham gia các hoạt động liên quan đến việc xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật trong thời gian qua.

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền cũng bày tỏ mong muốn, qua báo cáo của Hội Luật gia Việt Nam về tình hình tổ chức và hoạt động, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện, cũng như đề xuất, kiến nghị để Hội phát huy tốt nhất vai trò, nhiệm vụ trong thời gian tới, Hội đồng PH PBGDPL TW, Bộ Tư pháp sẽ hướng dẫn, giải đáp các thắc mắc của Hội nhằm tìm ra các giải pháp để giải quyết các khó khăn, vướng mắc và xây dựng Hội ngày càng vững mạnh, phát huy dân chủ, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước giao.

Tiếp đó, Phó trưởng Ban Nghiên cứu, xây dựng và phổ biến pháp luật Trần Văn Quảng đã báo cáo tóm tắt tình hình công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở; tham gia các hoạt động liên quan đến việc thực hiện các tiêu chí, chỉ tiêu xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật và một số kiến nghị của Hội Luật gia Việt Nam.

Ông Trần Văn Quảng cho hay, trong những năm qua, Hội Luật gia Việt Nam đã chỉ đạo các cấp Hội đổi mới phương thức hoạt động tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, hướng về cơ sở, đặc biệt chú ý đến các đối tượng chính sách, những người nghèo và nhân dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc ít người, vùng kinh tế đặc biệt khó khăn nhằm tạo điều kiện tốt nhất để các đối tượng này tiếp cận nhiều hơn với các văn bản pháp luật và nâng cao hiểu biết pháp luật, chấp hành pháp luật ngày một tốt hơn.

Về công tác hòa giải ở cơ sở, Hội Luật gia Việt Nam đã chú trọng xây dựng, củng cố các tổ chức hoạt động hòa giải; thí điểm các mô hình Trung tâm Pháp luật cộng đồng; chú trọng tăng cường đội ngũ trong quá trình thực hiện hoạt động hòa giải ngoài tòa án theo quy định; vận động hội viên tham gia làm hòa giải viên ở cơ sở, triển khai mô hình huy động Luật gia hỗ trợ nghiệp vụ cho hòa giải viên ở cơ sở.

Cùng với đó, Hội Luật gia Việt Nam đã nghiên cứu, hình thành một số phương thức hòa giải phù hợp với các đối tượng có tranh chấp: đối với tranh chấp về đất đai, đền bù và giải phóng mặt bằng, trong đó nổi bật với việc thí điểm áp dụng phương thức “Đối thoại đa chủ thể”.

Về việc triển khai đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, dù không được quy định vai trò, trách nhiệm, tuy nhiên trong quá trình hoạt động, Hội Luật gia có vai trò đóng góp trong triển khai thực hiện một số tiêu chí, chỉ tiêu tiếp cận pháp luật có liên quan đến nhiệm vụ của Hội.

Tuy nhiên, do một số địa phương, cấp ủy và chính quyền nhận thức chưa đúng, đủ về vai trò của Hội Luật gia; đội ngũ Hội viên chủ yếu là công tác kiêm nhiệm; nguồn kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện làm việc chưa đáp ứng được với yêu cầu;  quy định của pháp luật hiện nay chưa khuyến khích, thu hút và tạo điều kiện thuận lợi để các cấp Hội Luật gia tham gia tích cực vào hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật, nên hoạt động của các cấp Hội cũng gặp phải khó khăn, vướng mắc.

Nhằm thực hiện hiệu quả hơn vai trò của Hội trong thời gian tới, ông Trần Văn Quảng nêu một số kiến nghị liên quan đến việc thể chế hoá đầy đủ chủ trương, quan điểm của Đảng về xã hội hóa công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở; sự tham gia của Hội Luật gia trong Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật các cấp; chính sách ưu đãi, hỗ trợ, khuyến khích; quan hệ phối hợp giữa Hội Luật gia với các Bộ, ngành và chính quyền địa phương.

Tại buổi làm việc, các đại biểu đã tập trung thảo luận, trao đổi nhiều vấn đề liên quan đến vai trò, nhiệm vụ của Hội Luật gia Việt Nam trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở, trợ giúp pháp lý, bao gồm: Phát huy hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật; trao đổi kinh nghiệm về các mô hình triển khai có hiệu quả của các cấp Hội; đa dạng hóa việc xã hội hóa nguồn lực trong hoạt động của các cấp Hội; công tác hợp tác quốc tế; tham gia công tác cải cách hành chính; quan hệ phối hợp giữa Hội Luật gia với Bộ Tư pháp cũng như các Bộ, ngành, địa phương.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Hội đồng PH PBGDPL TW, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh ghi nhận những kết quả và đóng góp của các cấp Hội Luật gia Việt Nam trong công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở, tham gia xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý trong thời gian qua.

Đồng thời, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh để có được kết quả trên phải khẳng định có sự quan tâm chỉ đạo sát sao, kịp thời của Đảng đoàn, Lãnh đạo Hội Luật gia Việt Nam, Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương Hội Luật gia Việt Nam và sự nỗ lực của các đơn vị thuộc Trung ương Hội và các cấp Hội ở địa phương. Qua đó, nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng, tuân theo pháp luật của người dân, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh cũng cho rằng bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai các lĩnh vực công tác nêu trên vẫn còn những tồn tại, hạn chế, trong đó hoạt động của Hội đồng phối hợp PBGDPL của Trung ương Hội Luật gia Việt Nam có lúc chưa thực sự hiệu quả; một số cấp Hội ở địa phương hoạt động còn hình thức, chưa phát huy được vai trò của mình; chưa chủ động tham gia vào các công việc của địa phương;  việc huy động hội viên tham gia PBGDPL, hòa giải ở cơ sở còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, số lượng hội viên hiện có; chưa có giải pháp căn cơ, hiệu quả huy động nguồn lực xã hội tham gia vào công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở…

Trên cơ sở đó, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh đề nghị Hội Luật gia tiếp tục thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao tại Luật PBGDPL, Kết luận số 80-KL/TW của Ban Bí thư và Quyết định số 1521/QĐ-TTg ngày 06/10/2020 của Thủ tướng Chính phủ, Chương trình phối hợp công tác giữa Bộ Tư pháp và Hội Luật gia Việt Nam giai đoạn 2018-2023; nghiên cứu, tham mưu xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ Đề án “Phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong công tác PBGDPL giai đoạn 2022 - 2027”; phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong việc truyền thông, góp ý, tham gia phản biện dự thảo chính sách pháp luật từ sớm, từ xa; quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị trực thuộc, tổ chức Hội các cấp ở địa phương phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các cơ quan, đơn vị trong ngành Tư pháp.

Thứ trưởng cũng thông tin, hiện nay, Bộ Tư pháp đang chỉ đạo tổng kết 10 năm thi hành Luật PBGDPL, qua đó nhận diện những tồn tại, hạn chế trong tổ chức thi hành và bất cập trong quy định của Luật (nếu có). Trên cơ sở đó, Bộ Tư pháp sẽ nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật để bảo đảm yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL, tính khả thi trong thực hiện, trong đó có phát huy vai trò của tổ chức Hội Luật gia Việt Nam tham gia PBGDPL, bảo đảm thực hiện chủ trương đa dạng hóa nguồn lực xã hội cho công tác này.

Về các kiến nghị của Hội Luật gia Việt Nam và nội dung thảo luận tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh ghi nhận và cơ bản nhất trí đồng thời giao Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật tổng hợp đầy đủ kết quả buổi làm việc, nhất là các vướng mắc, bất cập; các đề xuất, kiến nghị để nghiên cứu, tham mưu Hội đồng phối hợp PBGDPL trung ương, Lãnh đạo hai cơ quan giải pháp tháo gỡ để tạo chuyển biến mạnh mẽ, thực chất hơn nữa trong công tác.

Đánh giá buổi làm việc đã đạt được nhiều kết quả, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Văn Quyền bày tỏ mong muốn các đơn vị chức năng của Hội Luật gia Việt Nam và Bộ Tư pháp tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác phối hợp giữa hai cơ quan. Đồng thời, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam cũng đề nghị Bộ Tư pháp tiếp tục hỗ trợ, khuyến khích bằng các chính sách cụ thể nhằm hỗ trợ Hội phát huy hơn nữa vai trò chỉ đạo, định hướng nội dung, hình thức PBGDPL gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị theo hướng toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm.

Hiện nay, các cấp Hội Luật gia đang tiến hành tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị số 56-CT/TW, ngày 18//2000 của Bộ Chính trị (khóa VIII) về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác của Hội Luật gia Việt Nam tiến tới việc ban hành Chỉ thị mới để lãnh đạo công tác Hội trong thời gian tới. Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền bày tỏ mong muốn với vai trò, chức năng của mình Bộ Tư pháp sẽ tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ xây dựng và ban hành Chỉ thị về hoạt động của Hội đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay.

Về phía Hội Luật gia Việt Nam, Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền khẳng định Hội sẽ nâng cao trách nhiệm, hiệu quả hoạt động của các cấp Hội nhằm đóng góp nhiều hơn trong hoạt động phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật.

Một số hình ảnh tại buổi làm việc:

Mạnh Quốc - Hữu Thắng