Lao động nữ và “bài toán khó” cho nền kinh tế Ấn Độ

Câu chuyên gây tiếng vang

Cô Sanchuri Bhuniya, 23 tuổi tại ngôi làng hẻo lánh Patrapali (bang Odisha, Ấn Độ), đã đấu tranh với cha mẹ để tìm kiếm việc làm ổn định cuộc sống trong nhiều năm. Cô muốn đi xa và kiếm tiền chứ không chỉ đơn thuần trở thành một người nội trợ. Do đó, vào năm 2019, Bhuniya đã lén rời khỏi làng quê của mình tại miền đông Ấn Độ, di chuyển hàng trăm dặm bằng chuyến tàu về phía nam đến thành phố Bengaluru. Tại đây, cô làm việc trong một xưởng may với mức thu nhập 120 USD mỗi tháng. Bhuniya cho rằng công việc đã giúp cô giải phóng bản thân, “Tôi đã bỏ chạy. Đó là cách duy nhất để tôi có thể rời đi".

Tuy nhiên, cuộc sống tự do tài chính đó đã kết thúc đột ngột khi dịch Covid-19 tràn tới. Năm 2020, Thủ tướng Narendra Modi tuyên bố đóng cửa trên phạm vi toàn quốc để hạn chế sự lây lan của dịch bệnh, hầu hết các doanh nghiệp đã tạm ngừng hoạt động vào thời điểm đó. Đại dịch đã gây ra hậu quả nghiêm trong đối với những người lao động như cô Bhuniya, chỉ trong vòng vài tuần hơn 100 triệu người Ấn Độ bị mất việc làm.

Sau khi mất việc, Bhuniya đã đối mặt với nhiều khó khăn để có thể trụ lại thành phố Bengaluru. Nhưng cuối cùng cô đành quay về làng với cha mẹ và hiện chưa tìm được công việc ổn định khác. Bhuniya cho rằng mình sẽ không còn cơ hội để rời đi lần nữa. Người thân trong gia đình lo lắng cho sự an toàn khi một cô gái độc thân như Bhuniya đến sống tại thành phố xa xôi khác. 

Bhuniya chia sẻ: “Mẹ sẽ nguyền rủa nếu tôi rời đi một lần nữa”; “Hiện tôi chẳng còn gì. Tiền của tôi đã cạn trong khi có rất ít công việc tại ngôi làng”. Câu chuyện đã gây tiếng vang khắp Ấn Độ.

Khó khăn từ đại dịch

Hãng tin Bloomberg trích dẫn cảnh bảo của các nhà kinh tế trong bối cảnh thế giới đang dần phục hồi hậu đại dịch: Việc không khôi phục được việc làm cho phụ nữ, những người có khả năng trở lại lực lượng lao động thấp hơn nam giới, có thể ảnh hưởng tới hàng nghìn tỷ USD tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Dự báo đặc biệt ảm đạm ở các quốc gia đang phát triển như Ấn Độ, nơi mà sự tham gia của phụ nữ trong lực lượng lao động đã sụt giảm mạnh.

Tập podcast của chương trình The Pay Check tuần này làm về vấn đề đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy một xu hướng đáng lo ngại ở Ấn Độ, quốc gia đông dân thứ hai trên thế giới. Từ năm 2010 đến năm 2020, số phụ nữ đi làm ở nước này đã giảm từ 26% xuống còn 19%, theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB). Khi số ca nhiễm Covid-19 gia tăng, vấn đề việc làm càng trở nên trầm trọng: Các nhà kinh tế Mumbai (thủ đô Ấn Độ) ước tính việc làm của nữ giới đã giảm mạnh xuống 9% vào năm 2022. 

Mặc dù phụ nữ chiếm tới 48% dân số Ấn Độ, nhưng chỉ đóng góp khoảng 17% vào GDP so với việc phụ nữ góp 40% vào GDP ở Trung Quốc. Đây là “bài toán khó” cho nền kinh tế Ấn Độ, vốn đã bắt đầu chậm lại từ trước đại dịch.

Ấn Độ là trường hợp điển hình cho một hiện tượng toàn cầu. Trên khắp thế giới, phụ nữ có nhiều khả năng bị mất việc làm hơn nam giới trong thời kỳ đại dịch và quá trình trở lại công việc của phụ nữ cũng diễn ra chậm hơn. Theo Bloomberg Economics, những thay đổi chính sách nhằm giải quyết sự bất bình đẳng giới và thúc đẩy việc làm cho phụ nữ như cải thiện khả năng tiếp cận giáo dục, chăm sóc trẻ em hoặc sắp xếp công việc linh hoạt có thể giúp GDP toàn cầu tăng thêm khoảng 20 nghìn tỷ USD vào năm 2050. 

Thu hẹp khoảng cách việc làm giữa nam và nữ dự báo sẽ thúc đẩy GDP Ấn Độ thêm gần một phần ba vào năm 2050, tương đương với gần 6 nghìn tỷ USD theo phân tích của Bloomberg Economics.

Nỗ lực của chính quyền

Thủ tướng Modi đã ưu tiên tạo việc làm, thúc đẩy đất nước phấn đấu vươn tới kỷ nguyên vàng tăng trưởng. Tuy nhiên, chính quyền đã đạt được rất ít tiến bộ trong việc cải thiện vấn đề việc làm cho phụ nữ. Điều đó đặc biệt nghiêm trọng tại các vùng nông thôn, nơi sinh sống của hơn 2/3 trong số 1,3 tỷ người Ấn Độ, nhiều người vẫn giữ quan điểm bảo thủ.

Vào năm 2015, Thủ tướng Modi đã bắt đầu một chiến dịch mang tên “Beti Bachao, Beti Padhao” (ý nghĩa là “Hãy cứu con gái của chúng ta, dạy con gái của chúng ta”). Sáng kiến ​​nhằm khuyến khích trẻ em gái đến trường và giảm việc nạo phá thai lựa chọn giới tính.

Chính phủ cũng cố gắng xóa bỏ nạn tảo hôn. Vào năm ngoái, chính quyền của Thủ tướng Modi đã thông qua đề xuất nâng độ tuổi kết hôn hợp pháp đối với phụ nữ nước này từ 18 tuổi lên 21 tuổi, tương đương với nam giới. Điều đó nhằm thúc đẩy phụ nữ tham gia lực lượng lao động, bởi họ có thể học cao hơn và theo đuổi nghề nghiệp.

Tuy nhiên, tại nhiều làng quê Ấn Độ vẫn xem nhẹ luật pháp quốc gia. Họ duy trì phong tục địa phương được thực thi bởi các panchayats, một nhóm người hầu hết là đàn ông lớn tuổi. Trong khi chiến dịch của Thủ tướng Modi về thúc đẩy giáo dục cho trẻ em gái Ấn Độ được công bố rộng rãi, các cuộc kiểm toán gần đây của chính phủ cho thấy phần lớn quỹ của sáng kiến ​​vẫn chưa tiêu hết. 

Nguyên nhân phụ nữ giảm tham gia lực lượng lao động

Giáo sư kinh tế Rosa Abraham tại Đại học Azim Premji ở Bengaluru, đã theo dõi hơn 20.000 người trong thị trường lao động vào thời kỳ đại dịch. Bà cho rằng sau đợt đóng cửa đầu tiên, phụ nữ có nguy cơ mất việc làm cao hơn nam giới gấp nhiều lần và khả năng tìm việc trở lại công việc cũng thấp hơn sau khi các hạn chế được dỡ bỏ. 

Giáo sư Abraham giải thích một số nguyên nhân dẫn tới vấn đề việc làm của phụ nữ tại Ấn Độ như bổn phận chăm sóc gia đình, thiếu các dịch vụ chăm sóc trẻ em khi trường học đóng cửa, gia tăng các cuộc hôn nhân. Những nguyên nhân trên đã hạn chế quyền tự chủ của phụ nữ nước này.

Giáo sư Abraham nhận định: “Nam giới thường có lựa chọn dự phòng khi phải đối mặt với cú sốc kinh tế lớn này. Họ có thể chuyển sang các loại công việc khác nhau. Tuy nhiên, phụ nữ thường không có lựa chọn dự phòng nào như vậy". Trước đại dịch, phụ nữ Ấn Độ làm công việc chăm sóc nhiều gấp khoảng 10 lần so với nam giới và gấp khoảng 3 lần so với mức trung bình toàn cầu. 

Việc phụ nữ giảm tham gia lực lượng lao động cũng một phần do nguyên nhân văn hóa của Ấn Độ. Các gia đình Ấn sung túc thường muốn giữ phụ nữ ở nhà vì cho rằng điều đó tạo nên địa vị xã hội.

Bà Akhina Hansraj, quản lý cấp cao tại Trung tâm Akshara về ủng hộ bình đẳng giới có trụ sở ở thủ đô Mumbai, chia sẻ đàn ông Ấn Độ thường nghĩ “sẽ không nam tính nếu để vợ đóng góp vào thu nhập của gia đình. Họ muốn tạo ra sự phụ thuộc. Nhiều người cho rằng nếu phụ nữ được giáo dục để làm việc và độc lập về tài chính, sau đó họ có thể sẽ không tuân theo và tôn trọng gia đình".

Tại nhiều ngôi làng, quan điểm phụ hệ còn nặng nề và vẫn tồn tại phân biệt đối xử với bé gái. Việc phá thai để lựa chọn giới tính vẫn còn phổ biến mặt dù điều này là bất hợp pháp.

Tình hình hôn nhân cũng là một trở ngại tại Ấn Độ khi nhiều đám cưới vẫn diễn ra do sắp đặt. Vào khoảng thời gian đại dịch bùng phát nghiêm trọng, nhiều gia đình đã gả con gái đi vì không đủ thu nhập. 

Sau lần phong tỏa đầu tiên năm 2020, các trang web về hôn nhân của Ấn Độ đã báo cáo lượng đăng ký kết hôn mới tăng đột biến. Số liệu của chính phủ cho thấy hôn nhân của trẻ em và người trẻ tuổi đã tăng 80% tại một số bang, nhiều trường hợp trong số đó là bất hợp pháp.

Tại Ấn Độ, người phụ nữ sau kết hôn sẽ chuyển đến ở với gia đình chồng. Điều này có thể gây khó khăn cho họ trong việc rời khỏi những ngôi làng hẻo lánh, nơi cơ hội việc làm rất khan hiếm.

Cô Madhu Sharma, giáo viên tiếng Hindi tại trường nữ sinh Pardada Pardadi ở thị trấn phía bắc Anupshahr, cho biết mỗi năm cần can thiệp vào khoảng 3 cuộc hôn nhân trẻ em. Trong thời kỳ trường học đóng cửa do đại dịch, con số đó đã tăng lên gấp 3 đến 4 lần.

Cô giáo Madhu Sharma chia sẻ “Trước khi Covid-19 bùng phát, các em thường giữ liên lạc với giáo viên và cả với tôi. Tuy nhiên khi đại dịch khiến bọn trẻ phải ở nhà, việc giữ liên lạc với học sinh trở thành một thách thức lớn”. 

Cô Anjali Gupta, sống tại thủ đô Mumbai, cho biết đại dịch Covid-19 đã khiến cửa hàng tạp hóa nhỏ của gia đình gặp nhiều khó khăn và buộc phải chi tiêu đến các khoản tiền tiết kiệm. Sau đó, cha mẹ bắt đầu thúc ép Gupta và ba chị em gái của cô kết hôn vì lo lắng họ phải sống trong cảnh túng thiếu.

Cô Gupta đã chi khoảng 1.300 USD học thạc sĩ về dược phẩm và dinh dưỡng vì muốn có sự nghiệp ổn định. Cô đã cố gắng thuyết phục cha mẹ: “Tôi giải thích rằng hoàn cảnh của tôi khác, thế hệ của tôi cũng khác”. Tuy nhiên, sau khi một người chú qua đời vì Covid-19, cha của Gupta đã cầu xin cô bỏ học và bắt đầu đưa chú rể tương lai về nhà. Cô Gupta chia sẻ “Không nên làm như vậy. Tôi muốn học thêm và đi làm. Tôi mới chỉ 22 tuổi".

Phạm Hà Thanh (theo Bloomberg, News Click)