Không chỉ là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của người Tây Nguyên bởi thân cây thẳng tắp, bốn mùa xanh tốt, cây kơ nia hay còn gọi là cây cầy còn cho loại hạt có giá trị kinh tế cao, được nhiều người yêu thích.
Rao bán hạt kơ nia với giá 150 nghìn đồng/kg, chị Uyên Nie, trú tại Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) cho biết, cây kơ nia hay còn gọi là cây cầy, cây cô đơn là loại cây gỗ lớn, tán rậm rạp, mọc hoang trên rừng và xanh tốt quanh năm.
Cây Kơ nia hay còn gọi là cây cầy, quanh năm tươi tốt.
“Cây Kơ nia không mọc thành rừng mà chỉ sống đơn lẻ một mình nhưng bốn mùa không thay lá nên dân làng đi rẫy, lúc mệt thường ngồi nghỉ dưới tán cây này. Những lúc đói bụng cũng nhặt quả kơ nia, lấy đá đập tách vỏ, ăn phần nhân trắng bên trong, rất bùi và ngậy”, chị Uyên kể.
Vì là loại cây mọc hoang nên ngày xưa hầu như chỉ lấy hạt kơ nia ăn chơi chứ không mua bán. Tuy nhiên, vài năm gần đây, hạt kơ nia bỗng trở thành đặc sản, được bán thương mại, thậm chí là thu mua để xuất khẩu nên giá từ vài chục nghìn đồng đã lên đến hàng trăm nghìn đồng/kg.
Quả kơ nia chín rụng còn trơ mỗi hạt, người dân nhặt về ăn chơi hoặc bán.
Theo chị Uyên, quả kơ nia nhìn như quả xoan, nhỏ như ngón tay cái, khi chín có màu vàng nhạt và tự rụng. Mỗi năm cây chỉ cho quả một lần. Vào tháng 11 hàng năm, người dân đi rừng nhặt về từng gùi nhỏ, đập tách hạt và mang bán.
“Phải 6-7kg quả mới đập được 1kg hạt. Khi nhai hạt sống sẽ thấy rõ mùi tinh dầu đặc trưng xông lên mũi cùng với vị béo, ngậy trong vòm miệng. Nếu rang khô lên như rang lạc thì sẽ có mùi thơm, giòn, béo như hạt điều”, chị Uyên nói.
Cây kơ nia cho quả chín vào tháng 11 hàng năm, người dân rủ nhau đi nhặt về bán. (Ảnh: Ngọc Thu).
Từ thứ quả rụng đầy rừng, quả kơ nia ngày càng được nhiều người tìm mua vào dịp cuối năm hoặc tết đến, vì vậy, thời gian này chị Uyên bắt đầu giao sỉ cả hạt kơ nia sống và hạt đã rang chín.
Hạt sống được chị bán với giá 60-80 nghìn đồng/kg, hạt rang chín có giá từ 140-150 nghìn đồng/kg.
Rao bán hạt kơ nia trên chợ mạng với giá 160 nghìn đồng/kg, chị Lê Thị Yến, trú tại Phạm Hùng (Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, năm trước chị được một người bạn ở Gia Lai gửi ra làm quà Tết. Thấy lạ và ngon nên hỏi mối nhập về bán.
Hạt kơ nia to hơn hạt dưa hấu, được gọi là mắc-ca rừng.
Không ngờ loại hạt lạ này thu hút rất nhiều người đặt mua. Riêng Tết năm ngoái, mỗi ngày chị bán được gần 1 tạ hạt kơ nia. Hàng về đến đâu hết đến đó nên năm nay chị mở bán sớm cho khách, vừa để giới thiệu đến khách chưa ăn bao giờ vừa để khởi động cho mùa Tết.
“Hạt kơ nia hay còn gọi là hạt cốc, hạt cầy được ví như macca rừng lại là loại hạt mọc tự nhiên, quá sạch và an toàn. Hạt sống mang về chỉ cần rang như rang lạc khoảng 8-10 phút, rất béo, thơm và giòn”, chị Yến nói.
Sau khi rang chín, hạt kơ nia có mùi thơm, ăn rất bùi, ngậy và béo.
Thấy chợ chung cư khu mình rao bán hạt kơ nia, chị Hoàng Thu Thảo, trú tại Trần Bình (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng mua thử 0,5kg với giá 150 nghìn đồng/kg.
“Tôi mới chỉ được nghe tên cây kơ nia trong một số bài hát về Tây Nguyên chứ cũng chưa được tận mắt thấy, không cả biết hạt kơ nia ăn được nên mua về ăn thử. Công nhận là bùi bùi, béo béo lại rất thơm, tựa như hạt mắc ca”, chị Thảo chia sẻ.
Xoa nhẹ lớp vỏ bên ngoài sẽ thấy lớp nhân hạt bên trong màu trắng, ăn rất ngon.
Theo chị Thảo, các loại hạt như hạt hướng dương, hạt bí hay hạt dưa đã rất quen thuộc với các gia đình nên tết này dự tính chị sẽ mua vài cân hạt kơ nia để tiếp khách. Vừa lạ vừa đảm bảo hạt rừng Tây Nguyên sạch và an toàn.
Theo một số nghiên cứu, hạt kơ nia có chứa tới 67% dầu rất tốt cho da và tóc. Bên cạnh đó, lượng đạm, can-xi và các vitamin khác có trong hạt kơ nia rất cao, bao gồm 9% carbohydrat, sắt 61.4mg, canxi 103.3mg, và 37mg vitamin khác.
Hồng Cảnh
