Yêu cầu cấp bách trong kỷ nguyên số
Ở Việt Nam, tốc độ chuyển đổi số nhanh, tỉ lệ người dùng Internet cao và sự lan tỏa mạnh mẽ của các nền tảng xuyên biên giới đang tạo ra cơ hội phát triển chưa từng có.
Tuy nhiên, kéo theo đó là hàng loạt nguy cơ như tội phạm mạng gia tăng, thông tin xấu độc phát tán nhanh chóng, các hoạt động tấn công mạng nhằm vào hạ tầng trọng yếu ngày càng tinh vi, cùng với thách thức bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia trong môi trường số.
Thực tiễn đặt ra đòi hỏi cấp bách phải xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý đủ mạnh nhằm đảm bảo an ninh mạng, an toàn thông tin, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của không gian mạng, thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta ban hành nhiều chủ trương, định hướng, quy định pháp luật liên quan đến hoàn thiện thể chế về an ninh mạng.
Mới đây nhất, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã nhấn mạnh quan điểm "bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng; bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu, an toàn thông tin của tổ chức và cá nhân là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời trong quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia".
Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới cũng nhấn mạnh việc tập trung xây dựng pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, phi truyền thống (trí tuệ nhân tạo, chuyên đổi số, chuyển đổi xanh, khai thác nguồn lực dữ liệu, tài sản mã hóa...).
Tính đến thời điểm hiện tại, Luật An toàn thông tin mạng đã ban hành được 10 năm, Luật An ninh mạng ban hành được 7 năm, vì vậy, có những nội dung quy định trong 2 luật trên cần phải sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp với tình hình phát triển thực tiễn, nhất là những vấn đề mới về công nghệ thông tin, góp phần phục vụ hiệu quả quá trình chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số của Việt Nam.
Đặc biệt, thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đến nay, Bộ Thông tin và Truyền thông đã không thuộc cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo đảm an toàn thông tin mạng đã được chuyển giao về Bộ Công an.
Ngày 10/7/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung dự án Luật An ninh mạng vào Chương trình lập pháp năm 2025 trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng thành 1 luật thống nhất và tiến hành theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Trao đổi với Người Đưa Tin, ông Nguyễn Văn Huệ - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Nghiên cứu, Xây dựng và Phổ biến pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam cho biết trong kỷ nguyên số, bên cạnh những cơ hội lớn không thể phủ nhận, không gian mạng cũng đang trở thành một mặt trận mới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an ninh.
Thực tiễn cho thấy nếu thiếu một hành lang pháp lý rõ ràng, đồng bộ, hiệu lực và theo kịp sự phát triển của công nghệ, không gian mạng sẽ trở nên thiếu an toàn, dễ phát sinh các loại hình tội phạm, làm suy giảm niềm tin xã hội, ảnh hưởng tới ổn định chính trị – xã hội và cản trở quá trình chuyển đổi số bền vững của đất nước. Chính vì vậy, việc ban hành và hoàn thiện hệ thống pháp luật về an ninh mạng là yêu cầu cấp thiết.
Ông Nguyễn Văn Huệ - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Nghiên cứu, Xây dựng và Phổ biến pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam.
"Luật An ninh mạng không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước mà còn là đòi hỏi tất yếu của quá trình phát triển kinh tế số và xã hội số. Luật tạo cơ sở pháp lý để phòng ngừa, phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm; bảo vệ hệ thống thông tin quan trọng của quốc gia, đồng thời bảo đảm cân bằng giữa quyền tự do trên mạng và nghĩa vụ tuân thủ pháp luật.
Một hành lang pháp lý vững chắc sẽ giúp Việt Nam chủ động ứng phó trước các nguy cơ an ninh phi truyền thống, thúc đẩy môi trường mạng lành mạnh, an toàn, tin cậy và tạo nền tảng cho phát triển bền vững trong kỷ nguyên số", ông Huệ nhấn mạnh.
Khung pháp lý đầy đủ hơn
Dự thảo Luật An ninh mạng gồm 9 chương với 58 điều quy định về (1) Những quy định chung; (2) Bảo vệ an ninh mạng đối với hệ thống thông tin và hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia; (3) Phòng ngừa, xử lý hành vi xâm phạm an ninh mạng; (4) Hoạt động bảo vệ an ninh mạng; (5) Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật an ninh mạng; (6) Kinh doanh sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng; (7) Điều kiện bảo đảm an ninh mạng; (8) Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an ninh mạng; (9) Điều khoản thi hành.
Dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở hợp nhất chính sách đã được quy định trong Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2018) và Luật An ninh mạng năm 2018; đồng thời bổ sung một số quy định về những vấn đề cấp bách đang phát sinh, tác động lớn đến đời sống xã hội do sự phát triển vượt bậc của khoa học và công nghệ trong thời đại mới.
Luật An ninh mạng đã quy định về an ninh mạng, bảo vệ an ninh mạng; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; áp dụng với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam; cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài tại Việt Nam; cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động bảo vệ an ninh mạng, kinh doanh sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng tại Việt Nam và người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam đã được cấp giấy chứng nhận căn cước.
Mặc dù được xây dựng theo trình tự, thủ tục rút gọn, nhưng quá trình xây dựng dự án Luật, Bộ Công an vẫn tổ chức lấy ý kiến của quần chúng nhân dân trên Cổng thông tin điện tử Bộ Công an từ ngày 28/6/2025 đến ngày 13/7/2025 và hiện tại vẫn đang tiếp tục ghi nhận ý kiến tham gia của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.
Đáng chú ý, dự thảo Luật An ninh mạng đã nội luật hóa một số quy định trong Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội, mới được mở ký ở Hà Nội cuối tháng 10 vừa qua), như: cấm các hành vi truy cập trái phép, chặn thu trái phép dữ liệu, can thiệp vào dữ liệu điện tử, trộm cắp hoặc lừa đảo liên quan đến hệ thống thông tin và truyền thông, hành vi xâm hại, bóc lột tình dục trẻ em trực tuyến…
Đây là sự khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thực thi các tiêu chuẩn quốc tế, bảo vệ an ninh mạng, đồng thời góp phần nâng cao uy tín và trách nhiệm quốc tế của nước ta trong lĩnh vực an ninh này.
Bên cạnh những cơ hội lớn không thể phủ nhận, không gian mạng cũng đang trở thành một mặt trận mới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an ninh.
Tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội Khóa XV, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật An ninh mạng (ANM); đã có 70 lượt đại biểu phát biểu ý kiến tại Tổ (ngày 31/10/2025), 15 lượt đại biểu phát biểu tại Hội trường (ngày 06/11/2025) và 5 Đoàn đại biểu Quốc hội gửi ý kiến bằng văn bản.
Ý kiến của các đại biểu đều thống nhất rằng việc sửa đổi Luật An ninh mạng là cần thiết và cấp bách trong bối cảnh an ninh mạng, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo ngày càng gắn bó chặt chẽ với mọi hoạt động của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Việc hoàn thiện pháp luật theo hướng gắn kết giữa an ninh, phát triển và quyền con người sẽ giúp Việt Nam xây dựng không gian mạng an toàn, tin cậy, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và hội nhập quốc tế sâu rộng trong kỷ nguyên số.
