Luật Báo chí (sửa đổi): Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 50, chiều 8/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Báo chí (sửa đổi).

Điều chỉnh hoạt động của báo chí trên không gian mạng

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh sự cần thiết phải có một khuôn khổ pháp lý mới, bám sát các nội dung về cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý.

Theo đó, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) được xây dựng theo bố cục hợp lý, kết cấu thành 4 Chương, 50 Điều, giảm 2 Chương và 11 Điều so với Luật Báo chí hiện hành. 

Dự án luật bám sát 4 nhóm chính sách đã được thông qua tại Nghị quyết số 148 của Chính phủ, đồng thời giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn theo chủ trương sắp xếp tinh gọn bộ máy, bao gồm cả việc sắp xếp tinh gọn cơ quan báo chí và liên quan đến phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương.9Ả

4 nhóm chính sách này là: Tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động báo chí (gồm 7 vấn đề); Nâng cao chất lượng người làm báo và đảm bảo cơ quan báo chí (5 nội dung); Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí (4 nội dung) và Điều chỉnh hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng. 

Dự thảo luật cũng phải đảm bảo quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, phù hợp với Hiến pháp.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã nêu bật hai nhóm quy định mới quan trọng. Thứ nhất, về quy định thu hồi giấy phép: Nội dung này quy định rõ nội hàm thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, theo đó cơ quan báo chí phải chấm dứt hoạt động khi bị thu hồi giấy phép.

Lý do đề xuất quy định này là bởi quy định hiện tại về quản lý giấy phép còn thiếu, chưa rõ các trường hợp thu hồi. Điều 59 của Luật Báo chí 2016 có quy định hình thức thu hồi giấy phép nhưng lại thiếu quy định cụ thể về các trường hợp thu hồi khi bị vi phạm. 

Hơn nữa, pháp luật về xử lý vi phạm hành chính không có hình thức thu hồi giấy phép, dẫn đến thiếu chế tài răn đe cao hơn và không thể ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm. Việc bổ sung quy định thu hồi giấy phép là để cụ thể hóa Chính sách 1 trong vấn đề xây dựng về báo chí.

Thứ hai, về hoạt động báo chí trên không gian mạng (Điều 30 và Điều 31), đây là hai điều mới được thiết kế, quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng và trách nhiệm của cơ quan quản lý báo chí khi mở kênh nội dung trên không gian mạng. 

Dự thảo luật quy định các nguyên tắc quản lý hoạt động, trách nhiệm của cơ quan báo chí khi mở kênh nội dung trên không gian mạng và trách nhiệm của cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia.

Để đảm bảo hoạt động chỉ đạo theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, luật mới đã giao cho Chính phủ quy định chi tiết tổng số 19 điều, và Bộ VHTT&DL quy định chi tiết 6 điều. Dự kiến sẽ có 5 Nghị định và 3 Thông tư để quy định chi tiết và hướng dẫn luật. 

Đặc biệt, tinh thần phân cấp, phân quyền được thể hiện rõ khi 10 thủ tục hành chính đối với cơ quan quản lý báo chí, tổ chức, doanh nghiệp Nhà nước được phân cấp cho địa phương xử lý.

Đáng chú ý, dự kiến luật sẽ cắt giảm 20 thủ tục hành chính, giảm từ 68 thủ tục theo luật cũ xuống còn 48 thủ tục hành chính. Mục đích là để đơn giản hóa, giảm các điều kiện, giảm thời gian giải quyết và giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính.

Luật sửa đổi tiếp tục khẳng định báo chí ở Việt Nam là báo chí cách mạng, hướng đến xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng. Luật bổ sung quy định điều kiện cấp phép hoạt động báo chí đối với các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp và giao cho Chính phủ quy định chi tiết.

Dự án luật nhằm giải quyết 7 vấn đề lớn, bao gồm: Mở rộng không gian hoạt động của báo chí trên không gian mạng để định hướng thông tin; Hình thành các cơ quan chủ lực lớn, đủ mạnh; Thúc đẩy các nguồn lực xã hội cho báo chí phát triển; Khắc phục những bất cập, vướng mắc của Luật Báo chí năm 2016; Phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về báo chí; tăng cường quản lý tạp chí, hoạt động của phóng viên, hạn chế tình trạng báo chí nhũng nhiễu doanh nghiệp; Nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo.

Các nội dung liên quan đến "kinh tế báo chí"

Thẩm tra sơ bộ các nội dung liên quan đến "kinh tế báo chí", Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, dự thảo Luật đã bổ sung, hoàn thiện một số quy định nhằm tạo điều kiện cho cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tháo gỡ khó khăn trong hoạt động như: được Nhà nước hỗ trợ đầu tư, tài chính, mở rộng nguồn thu của cơ quan báo chí, quy định về liên kết, hợp tác, quy định về quảng cáo…

Thường trực Uỷ ban nhận thấy dự thảo Luật còn thiếu khái niệm "kinh tế báo chí" để có hệ thống chính sách đồng bộ, toàn diện về vấn đề này; một số quy định chưa cụ thể, chưa thực sự tạo thay đổi lớn về "kinh tế báo chí", chưa giải quyết được những vướng mắc, khó khăn đặt ra với cơ quan báo chí, còn thiếu quy định cụ thể liên quan đến đầu tư công và cơ chế tự chủ. 

Một số quy định cần có hướng dẫn cụ thể để tránh lợi dụng hoặc thương mại hoá báo chí như quy định nguồn thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, liên kết của cơ quan báo chí, các đơn vị trực thuộc cơ quan báo chí, quy định cơ quan báo chí sử dụng tài sản công để thực hiện liên kết thực hiện theo quy định pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công. 

Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định liên quan đến việc liên kết với các nền tảng xuyên biên giới có khả năng mang lại nguồn thu lớn, đồng thời, bổ sung quy định về phạm vi được liên kết để bảo đảm bản quyền và tính độc lập của báo chí, trên cơ sở đó giao Chính phủ quy định chi tiết...

Dự án Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV.