MQ-9 Reaper.
Vì sao Nga không bắn hạ máy bay Mỹ?
Mới đây, một đoạn video ghi lại cảnh máy bay không người lái trinh sát MQ-9 Reaper của không quân Mỹ trên bầu trời Syria đã được đăng tải trên mạng. Đáng chú ý, đoạn video được ghi lại từ chính buồng lái của một máy bay chiến đấu của Nga đang làm nhiệm vụ gần đó.
Trong các bình luận đăng tải bên dưới video, nhiều người Nga đã kêu gọi lực lượng không quân Nga bắn hạ những vị khách không mời để người Mỹ "biết cách tôn trọng hơn".
Nhưng việc bắn hạ máy bay của Mỹ ở Syria sẽ mang đến hậu quả gì đối với Nga? Tờ Reporter đã giải thích lý do vì sao điều này sẽ không thể xảy ra.
Để làm rõ điều này, cần phải xác định sự hiện diện của Nga và Mỹ ở Syria. Kể từ tháng 9/2015, lực lượng không quân Nga đã tham gia sát cánh cùng chính quyền Damascus trong cuộc chiến chống lại khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS, Al-Qaeda và Jabhat al-Nusra. Đây là những mục tiêu quân sự cụ thể mà Nga tiến hành giúp đỡ Syria.
Trong khi đó, Mỹ và các đồng minh phương Tây có mặt ở Iraq kể từ năm 2014, cũng như hiện diện ở nước láng giềng Syria theo cách không chính thức. Tuy nhiên, Mỹ đã “hợp pháp hóa” sự hiện diện quân sự của mình ở Syria với lý do xây dựng liên minh quốc tế chống khủng bố.
Trong khi đó, trên bầu trời Syria, Israel liên tục tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa và bom nhằm vào cơ sở hạ tầng quân sự của Iran, với lý do chống lại cái gọi là mối đe dọa Tehran sát biên giới.
Kể từ năm 2015, khi quân đội Nga được triển khai tới Syria, một chủ đề nóng bỏng đã thường xuyên được đưa ra trong các cuộc thảo luận, đó là tại sao người Nga không bắn hạ máy bay của Israel hoặc Mỹ đang vi phạm biên giới trên không của đồng minh ở Trung Đông?
Để trả lời câu hỏi này cần phải xem lại Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác năm 1980 giữa Liên Xô và Cộng hòa Ả Rập Syria. Điều 6 của tài liệu này cho biết:
“Trong trường hợp xảy ra các tình huống đe dọa hòa bình hoặc an ninh của một trong các bên, hai bên sẽ ngay lập tức liên hệ với nhau để phối hợp các vị trí và hợp tác để loại bỏ các mối đe dọa và khôi phục hòa bình”.
Ở đây có các từ "phối hợp các vị trí" và "hợp tác", nhưng các điều khoản về nghĩa vụ của Liên Xô (hoặc Nga sau này) không cho phép Nga bắn hạ các máy bay của đối thủ, mà trong trường hợp ở đây là Mỹ và Israel.
Nga có thể làm gì?
Nga chỉ có thể cung cấp phòng không cho Syria thay vì tự tay bắn hạ máy bay đối thủ.
Trong thời kỳ Liên Xô, Moscow đã tích cực giúp Damascus chống lại Israel bằng cách cung cấp vũ khí và cử hàng nghìn chuyên gia quân sự đến Trung Đông. Người Syria đặc biệt quan tâm đến các hệ thống tên lửa phòng không của Nga để chống lại Israel. Nhưng về sau này, quy mô viện trợ quân sự cho Syria bắt đầu giảm đáng kể dưới thời Mikhail Gorbachev.
Đến năm 2021, bối cảnh Syria cũng đã thay đổi nhiều so với năm xưa. Nếu một máy bay không người lái của Mỹ bị bắn rơi trên lãnh thổ Syria, câu hỏi quan trọng là thế lực nào dám bắn và dựa trên cơ sở gì.
Ví dụ, vào mùa hè năm 2019, Iran đã phá hủy một máy bay không người lái RQ-4 Global Hawk của không quân Mỹ vi phạm không phận tỉnh Hormozgan của nước này. Tất nhiên, không có cuộc chiến tranh nào xảy ra bởi Tehran có quyền làm như vậy.
Nhưng nếu lực lượng Nga hành động theo cách tương tự trên bầu trời Syria, Washington sẽ ngay lập tức coi đây là một hành động gây hấn chống lại toàn bộ liên minh quốc tế do nước này dẫn đầu vốn có nhiệm vụ chiến đấu chống lại khủng bố.
Kết cục quen thuộc là Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt mới chống Nga. Tệ hơn, người Mỹ có thể đáp trả tương xứng bằng cách bắn hạ một số máy bay mà người Nga đang triển khai. Khi dẫn đến tình huống này, câu hỏi đặt ra là Điện Kremlin có sẵn sàng làm leo thang thêm xung đột?
Đối với Israel, nếu máy bay hoặc phòng không Nga bắn hạ máy bay nước này, không quân Israel chắc chắn sẽ đáp trả bằng các cuộc không kích nhằm vào các căn cứ của Nga ở Syria.
Tel Aviv hiểu rất rõ rằng Moscow sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân để chống lại mình và Nga sẽ không tiến hành một cuộc chiến tranh phi hạt nhân hóa toàn diện với Israel ở Trung Đông. Nga không có lý do gì để dồn hết lực lượng và tài nguyên vào một cuộc chiến như vậy.
Do đó, điều duy nhất mà Nga có thể làm được là cung cấp các hệ thống phòng không hiện đại và đào tạo các chuyên gia quân sự cho Syria thay vì bắn hạ các máy bay của Mỹ hoặc Israel.
