Mưa bão và lũ lụt không chỉ gây thiệt hại nặng nề về tài sản, giao thông mà còn kéo theo hàng loạt nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm.
Trong thời điểm thiên tai, việc giữ gìn vệ sinh môi trường và kiểm soát nhiễm khuẩn trở nên vô cùng quan trọng, không chỉ trong cộng đồng mà ngay tại các cơ sở y tế, nơi dễ phát sinh và lây lan dịch bệnh nếu thiếu kiểm soát.
Theo TS.BS Trương Anh Thư – Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Bạch Mai sau bão lũ, môi trường sống thường bị ô nhiễm nghiêm trọng do nước ngập, rác thải, xác động vật và hệ thống thoát nước tắc nghẽn, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và vi rút phát triển.
"Chủ động kiểm soát nhiễm khuẩn trong thiên tai ngay từ đầu có thể ngăn được dịch bệnh, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng", BS nhấn mạnh.
Các bệnh thường gặp sau bão gồm nhóm bệnh đường hô hấp như viêm phổi, cảm cúm, Covid-19 dễ lây lan khi người dân phải trú ẩn trong không gian chật hẹp, thiếu thông gió.
TS.BS Trương Anh Thư – Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Bạch Mai.
Bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy, tả, thương hàn, viêm gan A/E do sử dụng nước và thực phẩm nhiễm khuẩn cùng với đó là các bệnh ngoài da, uốn ván do tiếp xúc với nước bẩn hoặc bùn đất.
Ngoài ra, tình trạng nước đọng và rác thải sau thiên tai cũng khiến các bệnh do muỗi và động vật gặm nhấm như sốt xuất huyết, sốt rét, bệnh chuột truyền (Leptospirosis) gia tăng. Chỉ sau 48 giờ ngập úng, thực phẩm dễ bị ô nhiễm, nấm mốc phát triển gây thêm nhiều nguy cơ cho sức khỏe.
Để giảm thiểu rủi ro, TS.BS Trương Anh Thư khuyến cáo cần xây dựng kế hoạch ứng phó khẩn cấp và kiểm soát nhiễm khuẩn với các nguyên tắc "đơn giản – dễ làm – kịp thời", phù hợp với điều kiện thực tế khi mất điện, thiếu nước hoặc vật tư y tế.
BS lưu ý: "Trong bối cảnh bão lũ, chỉ một sai sót nhỏ trong khâu vệ sinh cũng có thể dẫn đến lây nhiễm chéo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến người bệnh nặng. Vì vậy, nhân viên y tế phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình từ sàng lọc, cách ly, vệ sinh môi trường đến xử lý chất thải".
Tại bệnh viện và các khu sơ tán, việc sàng lọc và phân loại người bệnh phải được thực hiện ngay khi có người từ vùng bão chuyển đến hoặc xuất hiện triệu chứng nghi ngờ như sốt, ho, phát ban, nôn, tiêu chảy.
Người có nguy cơ lây nhiễm cần được cách ly riêng, nhân viên y tế phải sử dụng đầy đủ phương tiện phòng hộ cá nhân (PPE). Các trường hợp bị thương nên được chăm sóc và tiêm phòng uốn ván kịp thời.
Một trong những biện pháp quan trọng nhất, theo TS.BS Trương Anh Thư chính là vệ sinh tay.
"Một hành động nhỏ nhưng hiệu quả lớn, nếu có nước sạch, hãy rửa tay bằng xà phòng, nếu không hãy dùng dung dịch cồn sát khuẩn. Người dân cần rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi dọn rác hoặc tiếp xúc với nước bẩn", BS khuyến nghị.
Cùng với đó, nguồn nước sinh hoạt cần được khử trùng đúng cách đun sôi ít nhất một phút trước khi uống, hoặc dùng dung dịch clo (loại không mùi, chứa 5,25% natri hypoclorit) theo liều lượng khuyến cáo.
Sau khi xử lý, phải đợi ít nhất 48 giờ và kiểm tra lại chất lượng nước trước khi sử dụng. Thực phẩm phải được bảo quản khô ráo, đậy kín; thực phẩm cần làm lạnh nhưng để ở nhiệt độ phòng quá hai giờ cần được loại bỏ. Người có biểu hiện bệnh truyền nhiễm không được tham gia chế biến thức ăn.
Khi nước rút, công tác tổng vệ sinh và khử khuẩn toàn bộ khu vực sinh hoạt, bệnh viện, trường học là bắt buộc. Cần lau rửa sàn, tường, đồ dùng bằng dung dịch clo loãng (0,1 – 0,5%), xử lý nấm mốc, diệt côn trùng, đảm bảo hệ thống thông khí tự nhiên và nguồn nước sạch.
Song song đó, phải giám sát sức khỏe cộng đồng, theo dõi hằng ngày các dấu hiệu bất thường như sốt, phát ban, tiêu chảy, nhiễm trùng da để phát hiện sớm nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
"Bảo vệ sức khỏe cộng đồng không chỉ bằng thuốc men mà còn phải bằng chính ý thức chủ động vệ sinh và phòng bệnh của mỗi người", TS.BS Trương Anh Thư gửi gắm .
