Ảnh: REUTERS/Mahmoud Issa.
Trong một chuyến thăm tới Israel, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cho biết, kế hoạch thoả thuận ngừng bắn đang tiến triển tốt hơn mong đợi nhưng cũng cảnh báo tổ chức Hamas sẽ bị tiêu diệt nếu không hợp tác.
Israel và Hamas liên tục cáo buộc lẫn nhau có hành vi vi phạm thoả thuận ngừng bắn kể từ khi thoả thuận này đi vào hiệu lực 11 ngày trước, với hàng loạt vụ bạo lực và vi phạm liên quan tới tốc độ hoàn trả thi thể con tin, cung cấp hàng cứu trợ và mở cửa chốt kiểm soát biên giới. Bộ y tế Gaza cho biết, Israel đã sát hại ít nhất 87 người Palestine kể từ khi thoả thuận đi vào hiệu lực, và 2 quân nhân Israel đã thiệt mạng tại miền Nam Gaza trong cuối tuần vừa rồi.
Trong một cuộc gặp với các quan chức chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ hôm thứ Ba, một phái đoàn của Hamas cho biết, tổ chức này tiếp tục cam kết tuân thủ thoả thuận ngừng bắn mặc cho "những hành vi vi phạm liên tục" từ phía Israel. Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những nước ký văn bản về thoả thuận ngừng bắn tại Gaza của ông Trump tại Sharm el-Sheikh, Ai Cập vào đầu tháng này.
Ông Vance thăm Israel
Với thoả thuận ngừng bắn hiện tại đang bắt đầu lung lay, phía chính phủ Mỹ và các chính quyền trung gian thương lượng Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng thúc đẩy các bên tham gia giai đoạn thứ 2 yêu cầu các bên thảo luận và chấp nhận những nhượng bộ đã từng khiến những nỗ lực đàm phán trước đây hoàn toàn thất bại.
Kế hoạch ngừng bắn với 20 điểm mấu chốt mà ông Trump đề ra yêu cầu Hamas giải giáp, một yêu cầu mà tổ chức này cho tới nay đã liên tục từ chối, và đồng thời yêu cầu phía Israel rút quân khỏi Gaza, cũng như đề ra một con đường hướng tới thành lập nhà nước Palestine.
Ông Vance sẽ gặp mặt Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong ngày thứ Tư, và cho biết ông cảm thấy lạc quan về thoả thuận ngừng bắn.
Tuy nhiên ông cũng đã quyết định thay đổi kỳ vọng về việc nhanh chóng thu hồi các thi thể con tin, một yêu cầu chủ chốt của phía Israel, đồng thời cho biết việc thực hiện hoàn toàn kế hoạch ngừng bắn sẽ cần nhiều nỗ lực hơn nữa và "sẽ tốn rất, rất nhiều thời gian".
Ông Vance sau khi thăm một căn cứ quân sự tại miền Nam Israel nơi binh lính Mỹ đang theo dõi đảm bảo chấp hành thoả thuận ngừng bắn cho biết, chính phủ Mỹ, Israel và các nước vùng Vịnh đều nhất trí mặc dù các tay súng của Hamas có thể được khoan hồng, tổ chức này vẫn cần phải giải giáp.
Ông Vance cảnh báo: "Nếu Hamas không hợp tác, như Tổng thống Mỹ đã nói từ trước, Hamas sẽ bị tiêu diệt". Các tổ chức nhân quyền đã chỉ trích đe doạ này từ phía Mỹ là hành động vi phạm luật pháp quốc tế.
Giải pháp ngoại giao
Ảnh: REUTERS/Ebrahim Hajjaj.
Các nhà trung gian thương lượng của Mỹ được dẫn đầu bởi các phái viên Steve Witkoff và Jared Kushner, đã gặp mặt lãnh đạo cơ quan tình báo Ai Cập Hassan Rashad tại Israel trong ngày thứ Ba vừa rồi.
Ai Cập đang tiếp đón đoàn thương lượng của Hamas, một phái đoàn được dẫn đầu bởi lãnh đạo ngoại quốc Khalil al-Hayya của tổ chức Hamas, trong khi phái đoàn này thảo luận về thoả thuận ngừng bắn hiện tại cũng như các bước tiếp theo.
Một quan chức Palestine cho biết, Hamas đã ủng hộ đề xuất thành lập cơ quan điều hành Gaza mà không có sự tham gia của các đại diện từ tổ chức này, với sự chấp thuận từ phía Hamas cũng như từ phía Chính quyền Dân tộc Palestine (PA).
Nhấn mạnh tính mỏng manh của thoả thuận ngừng bắn, Qatar (một trong những nước trung gian thương lượng) cũng đã cáo buộc Israel đã "liên tục vi phạm thoả thuận". Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar, hai nước đã sử dụng vai trò trong các thương lượng để cải thiện vị thế trong khu vực, là hai nước đối thoại trực tiếp chính với Hamas.
Ông Vance đã cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đóng "vai trò quan trọng" trong giai đoạn tiếp theo của thoả thuận.
Nguyễn Quang Minh (Theo Reuters)
