Video lan truyền trên mạng xã hội được cho là Nga triển khai hệ thống tên lửa Iskander-M phục vụ tập trận Zapad-2025. Nguồn: United Media
Theo Guardian (Anh), trên thao trường Borisov (gần thành phố Barysaw, miền trung Belarus), hàng loạt xe tăng rầm rập tiến lên, phá hủy những mô hình nhà gỗ, trong khi máy bay chiến đấu Nga và Belarus quần đảo trên bầu trời. Tiếng máy bay không người lái vù vù xen lẫn tiếng nổ mô phỏng chiến trường. Sau đó, binh sĩ tiến vào, cắm cờ đồng minh Nga - Belarus lên “khu vực vừa được giải phóng”.
Đây là một phần trong cuộc tập trận quân sự quy mô lớn Zapad-2025 mà Nga và Belarus phối hợp tổ chức. Theo thông báo chính thức, kịch bản giả định là phòng thủ trước một cuộc tấn công từ phương Tây. “Zapad” trong tiếng Nga có nghĩa là “phía tây”, ám chỉ hướng tác chiến.
Quy mô “khiêm tốn” so với trước
Theo Bộ Quốc phòng Belarus, Zapad-2025 chỉ huy động khoảng 1.000 binh sĩ Nga và 7.000 quân Belarus – con số khiêm tốn nếu so với Zapad-2021 lên tới 200.000 người. Một số chuyên gia cho rằng nguyên nhân là lực lượng Nga vẫn đang căng mình tại chiến trường Ukraine, khó tổ chức một cuộc tập trận lớn.
Ông Konrad Muzyka, chuyên gia quân sự Ba Lan, nhận định: “Có thể Nga không đủ thời gian và nguồn lực để làm một Zapad quy mô đầy đủ. Hoặc cũng có khả năng họ muốn che giấu kịch bản thực sự đang luyện tập tại Belarus”.
Màn phô diễn sức mạnh?
Vũ khí, khí tài tham gia tập trận Zapad-2025. Ảnh: TASS
Moscow và Minsk đều khẳng định các cuộc tập trận mang tính “phòng thủ”. Theo Sky News (Anh), trong kịch bản giả định lần này, họ nói rằng đang diễn tập cách đối phó trong trường hợp bị một thành viên NATO tấn công.
Tuy nhiên, theo các quan sát viên phương Tây có mặt tại thao trường, khó có thể phủ nhận yếu tố “phô diễn” của cuộc tập trận. Một phần là huấn luyện, nhưng phần khác giống như một màn phô diễn sức mạnh, gửi thông điệp tới những quốc gia ở sườn phía đông châu Âu.
Theo Sky News, dù quy mô nhỏ hơn so với các năm trước, phần nhiều vì Nga vẫn cần binh lực và khí tài ở chiến trường Ukraine, nhưng cuộc tập trận vẫn được nhìn nhận như lời khẳng định rằng Moscow, dù tổn thất, vẫn duy trì sức mạnh đáng kể.
Sự xuất hiện bất ngờ của sĩ quan Mỹ cho thấy điều gì?
Điểm gây bất ngờ lớn là sự hiện diện của hai quan chức quân sự Mỹ – lần đầu tiên Washington cử đại diện dự khán một cuộc tập trận của Nga trong nhiều năm qua. Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Belarus Viktor Khrenin còn nói với một tùy viên Mỹ: “Chỗ ngồi tốt nhất sẽ dành cho các ông”.
Ngoài Mỹ, còn có đại diện từ nhiều quốc gia, gồm Trung Quốc, Myanmar, một số nước châu Phi, cùng cả hai thành viên NATO là Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ. Một sĩ quan cấp cao Pakistan được mời dự nhận xét ngắn gọn: “Một màn trình diễn rất tốt, cho thấy cách chiến tranh hiện đại đang được tiến hành ở khu vực này”. Trong bối cảnh Ba Lan, nước láng giềng của Belarus, đã triển khai 40.000 binh sĩ tới biên giới để ứng phó, phóng viên đã đặt câu hỏi về mức độ lo ngại của Warsaw và vị sĩ quan này đáp: “Tôi không thấy có lý do để lo lắng. NATO cũng không cần phải lo lắng như vậy”.
Sự xuất hiện của phái đoàn Mỹ được truyền thông Nga và Belarus tận dụng để khẳng định tập trận có sức nặng quốc tế. Trong khi đó, một số nhà quan sát cho rằng động thái này có thể phản ánh nỗ lực tìm kênh đối thoại giữa Washington và Moscow, bất chấp tiến trình hòa bình Nga – Ukraine chưa có đột phá.
Châu Âu phản ứng mạnh
Ký ức từ Zapad-2021 vẫn còn đậm nét: Chỉ vài tháng sau cuộc tập trận đó, Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt vào Ukraine, trong đó có hướng xuất phát từ Belarus. Vì vậy, lần này một số nước láng giềng châu Âu của Belarus tỏ ra lo ngại và cảnh giác cao độ.
Ba Lan đã triển khai tới 40.000 binh sĩ dọc biên giới, đồng thời tuyên bố đóng cửa cửa khẩu với Belarus vô thời hạn – một động thái gây ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế Belarus, bởi tuyến đường này vốn là huyết mạch vận chuyển hàng hóa Nga và Trung Quốc.
Lithuania, quốc gia vùng Baltic giáp Belarus, cũng tổ chức các cuộc tập trận riêng. Nước này từ lâu được xem là một trong những thành viên NATO có lập trường cứng rắn nhất với Moscow, do lo ngại an ninh khu vực sau cuộc xung đột Ukraine.
Nguyễn Thái - Sky News, Guardian
