Mùa "săn" cá lia thia
Trên những cánh đồng hoang nằm hai bên tuyến đường 839 dọc biên giới Việt Nam - Campuchia, mùa này, không khí trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Người dân đổ về đây, mang theo thau và rổ, sẵn sàng cho cuộc "săn" cá lia thia đồng.
Đầm lầy bao phủ bởi cỏ năn, cỏ bàng là nơi thích hợp để cá lia thia đồng sinh sôi nảy nở.
Đây là một trong những nghề truyền thống của người dân huyện Đức Huệ, tỉnh Long An (nay là xã Đức Huệ, tỉnh Tây Ninh), nơi mà cá lia thia đồng sinh sôi nảy nở trong vùng nước nhiễm phèn, mặn hoang hoá, đầm lầy bao phủ bởi cỏ năn, cỏ bàng, hoa súng.
Người dân phải trầm mình dưới trảng cỏ, vạt năn ở đầm lầy và dùng rổ để vớt cá.
Cá lia thia đồng có kích thước nhỏ, chỉ bằng đầu đũa, chiều dài khoảng 5cm. Chúng sống ẩn khuất trong vùng nước cạn, giữa những đám cỏ, ít di chuyển.
Cánh đồng năn và cảnh "săn" cá lia thia nhìn từ trên cao.
Để bắt được cá, người dân phải trầm mình dưới trảng cỏ, vạt năn ở đầm lầy và dùng rổ để vớt. Họ thường lội xuống nước, đặt rổ xuống vũng nước rồi đi vòng tròn đám cỏ, giậm giậm chân để dồn cá lại một chỗ.
Người dân mang theo thau và rổ để “săn” cá lia thia đồng.
Theo kinh nghiệm của người dân, cá lia thia có thể xuất hiện quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào dịp cuối năm, sau khi mùa nước nổi đi qua.
Để bắt được nhiều cá, người đi "săn" cần phải biết quan sát. Khi thấy mặt nước có những đám bọt tròn nằm im ắng, đó là dấu hiệu của khu vực có nhiều cá lia thia. Những đám bọt này cho thấy lớp bùn đáy có nhiều sinh vật phù du, là mồi ăn ưa thích của cá lia thia.
Cá lia thia sống ẩn khuất trong vùng nước cạn, giữa những đám cỏ, ít di chuyển.
Ông Trần Văn Sang, một người dân ở xã Đức Huệ cho biết: "Khi thấy mặt nước có những đám bọt tròn nằm im ắng, tôi biết rằng khu vực đó có nhiều cá lia thia. Chúng phụ thuộc vào lượng khí ô-xy ở khu vực đó".
Sau khi thu hoạch được gần nửa kg cá, ông Sang nghỉ ngơi để chuẩn bị chuyển sang khu vực khác.
Clip: Cận cảnh "săn" cá lia thia đồng.
Thu nhập cả triệu đồng mỗi ngày
Chú Hai Lắm, một người dân cùng địa phương chia sẻ: "Việc săn bắt cá lia thia khá đơn giản. Chỉ cần trang bị thau và rổ là có thể bắt đầu lội xuống nước thực hiện công việc này. Một ngày, nếu may mắn, tôi có thể kiếm được từ 500.000 - 700.000 đồng, có khi cả triệu đồng".
Trên cánh đồng, người dân mang theo "đồ nghề" để "săn" cá lia thia đồng.
Lượng cá lia thia đồng bắt được mỗi ngày, người dân mang đến bán cho các cơ sở thu mua cá trên địa bàn huyện Đức Huệ để làm mắm.
Mắm cá lia thia được xem là đặc sản với hương vị rất ngon, đặc trưng của miền Nam bộ.
"Săn" cá lia thia đồng, người dân thu nhập cả triệu đồng mỗi ngày.
Theo một người thu gom cá, cho biết, trước đây, cá lia thia có giá chỉ vài ngàn đồng/kg, nhưng giờ đã lên tới 250.000 - 300.000 đồng/kg mà không đủ cung.
Chính sự khan hiếm này đã khiến cho giá trị của cá lia thia tăng lên, và nghề làm mắm cá lia thia trở thành một nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình.
Người dân dùng thúng để gom cá lia thia từ những bụi cỏ năn sau đó vớt lên (hay còn gọi là quay cù để bắt cá).
Trước nhu cầu ngày càng cao của thị trường, những cơ sở làm mắm cá lia thia đang kết hợp cùng ngành chức năng lên kế hoạch xây dựng vùng nguyên liệu ươm nuôi cá lia thia. Điều này không chỉ giúp bảo tồn nguồn cá tự nhiên mà còn tạo ra một nguồn thu nhập bền vững cho người dân.
Mỗi lần vớt, người dân thu hoạch từ 20-30 con cá lia thia đồng.
Người dân nơi đây không chỉ đơn thuần là những người "săn" cá. Họ còn là những người gìn giữ và phát triển nghề truyền thống của quê hương. Họ đã biến những cánh đồng hoang hóa thành nơi mang lại cuộc sống cho nhiều gia đình, đồng thời tạo ra những sản phẩm đặc trưng của miền Nam bộ.
Cá lia thia đồng có kích thước nhỏ, chỉ bằng đầu đũa, chiều dài khoảng 5cm.
Tình yêu quê hương trong từng mẻ cá
Hành trình "săn" cá lia thia đồng không chỉ là một nghề kiếm sống mà còn là một phần văn hóa, bản sắc của người dân Tây Ninh. Qua những câu chuyện, những trải nghiệm của họ, ta thấy được sự kiên trì, khéo léo và tình yêu quê hương trong từng mẻ cá. Cá lia thia đồng không chỉ là nguồn thu nhập mà còn là niềm tự hào của người dân nơi đây, góp phần làm phong phú thêm nền ẩm thực của vùng đất phương Nam.
Thanh Lâm
