Hơn 30 năm hành nghề đánh bắt tôm, cá trên sông Thái Bình, khi tiết trời chớm Đông là khoảng thời gian được mùa nhất với những người như anh Nguyễn Văn Miền (44 tuổi, trú xã An Phượng, huyện Thanh Hà, Hải Dương).
Đó là thời điểm xuất hiện của loài cà ra, một loài cua đặc biệt, đặc sản ở Hải Dương mà ít vùng có được. Loài này chỉ xuất hiện trong khoảng từ tháng 9 - tháng 11 âm lịch hằng năm. Khi thời tiết chuyển rét loài này bắt đầu bò từ các hang hốc ven sông ra sinh sản, là thời điểm đánh bắt tốt nhất.
Anh Miền cho hay, cua ra, cà ra, cua lông…đều là tên gọi khác nhau của một loài có thân hình giống như con cua. Điều đặc biệt là đầu càng có một túm lông mềm, mịn như nhung. Trọng lượng con cà ra trưởng thành lớn hơn của đồng rất nhiều, vào khoảng 1,5 đến 2 lạng. Nếu chọn lọc loại to bán riêng thì giá có thể lên tới 600 nghìn đồng/kg cho thương lái mua ngay tại sông.
Trên chiếc thuyền nhỏ, từ năm 9-10 tuổi anh Miền đã cùng cha, chú đã lênh đênh trên sông nước để bắt tôm, cá. Hơn 30 năm qua, nhiều người rời quê đi “tứ xứ thập phương”, nhưng anh Miền vẫn gắn bó với con sông quê hương.
Anh Miền tươi cười nói: “Mùa nào thức ấy, ra Tết thì chúng tôi săn bắt tôm, cá đến mùa rét thì lại chuyển sang bắt Cà da”. Cứ thế, sông Thái Bình như một dòng máu đã nuôi nhiều thế hệ của gia đình anh.
Theo anh chia sẻ, số tiền kiếm được từ bắt cà ra đủ cho gia đình chi trả sinh hoạt và nuôi con cái trưởng thành. “Là lộc trời nên mình chỉ bỏ công chứ chi phí không nhiều. Trước mùa đánh bắt, vợ chồng anh chỉ cần mua một chút tre, nứa về sửa sang lại những rọ đã cũ. Chiếc nào không dùng được thì đan lại”, anh chia sẻ.
Với kinh nghiệm nhiều năm, để chuẩn bị cho một chuyến đi săn với anh Miền không có gì khó khăn. Đầu tiên cần chuẩn bị mồi câu. Mồi có thể là ốc, cá, tôm…nhưng tốt nhất là cá rô phi, vì giống cá này tanh nên hấp dẫn cà ra chui vào rọ. Chỉ với chi phí vài trăm nghìn là có thể đánh bắt cả mùa.
Khúc sông anh Miền “quản lý” dài chừng 1km, cứ khoảng 1 sải tay người lớn thì một chiếc rọ được cho mồi rồi thả xuống dọc theo ven sông.
Hàng ngày vào lúc 6h30, vợ chồng anh Miền lại trèo thuyền ra thu rọ. Anh Miền dùng 2 chân đạp mái chèo, đưa 2 tay từ từ kéo sợi dây để thu rọ được giăng dưới lòng sông lên, tạo nên những động tác nhịp nhàng, thuần thục.
Cà ra sinh sống ở đáy sông nên mắt thường không thể nhìn thấy. Việc xác định chỗ nào có cà ra đều phụ thuộc và kinh nghiệm. Thông thường những khu vực năm trước có thì năm sau cũng sẽ có.
Tiếp đó, những chiếc rọ được anh chuyển ra sau thuyền cho vợ tra mồi. Khi thuyền quay lại, những chiếc rọ được thả xuống cho cà ra mắc bẫy. Đến khoảng 16h, anh lại ra lập lại quy trình trên.
“Chúng tôi phải quan sát bám theo con nước, giống cua lông này dưới nước bơi nhanh như cá. Hễ nghe thấy tiếng động là chúng mất hút nơi đáy sông, bởi thế không bao giờ người ta có thể bắt được cà ra bằng tay mà phải dùng bẫy. Mỗi rọ khi bẫy sập thì chỉ bắt được một con cà ra”, anh Miền chia sẻ.
Thường ngày sau khi thu hoạch, vợ chồng anh Miền bán đổ đầu với giá khoảng 350 nghìn/kg. Bắt được bao nhiêu, thương lái đều đến tận sông mua ngay. Vì là đặc sản không quây nuôi được nên giá cà ra cao, có tiền mà chậm chân chưa chắc mua được. Ngày nhiều bắt được 7-8 kg là anh Miền bỏ túi vài triệu đồng. Hôm thất thu anh cũng bắt được 1-2kg.
Trên bờ nhiều người dân và dân đã chờ sẵn, họ muốn thưởng thức những mẻ cà ra cuối cùng, bởi đến khoảng giữa tháng 11 âm lịch cà ra sẽ hết. “Mùa này con nào cũng ngon, loài này có thể hấp bia như ghẹ hoặc nấu canh như cua. Nhưng hương vị cà ra rất đặc biệt mà những loài cua, ghẹ không thể có được”, anh Hùng, một người mua chia sẻ.
Thông tin thêm với phóng viên, lãnh đạo UBND xã An Phượng cho biết thêm, hiện chưa có dự án chính thức nào trong việc quy hoạch, phát triển mô hình quây nuôi loài cà ra. Việc săn bắt tôm, cá, cà ra trên sông ở địa phương hiện chỉ một số ít hộ còn làm.
