Khám phá khoa học tầm cỡ thế kỷ
Năm 1908, Charles Dawson thuê hai công nhân làm đường đào bới một con mương phủ đầy cát sỏi dọc theo con đường gần làng Piltdown ở Sussex (Anh) để tìm kiếm những cổ vật, xương và cả hóa thạch vốn được cho là có khá nhiều ở khu vực này.
Sau vài ngày, các công nhân đã phát hiện ra vài mảnh vỡ giống như sọ dừa trong bãi cát và khi kiểm tra kỹ càng, Dawson xác định những mảnh vụn được tìm thấy là sọ người. Năm 1911, Dawson tìm thêm được một mảnh xương sọ lớn hơn và tin rằng nó thuộc cùng một hộp sọ với mấy mảnh sọ tìm được trước đó. Ông cũng tìm được một mảnh răng hà mã. Tất cả đều được tìm thấy ở vị trí khai quật ban đầu tại Piltdown.
Các chuyên gia đang nghiên cứu Piltdown Man năm 1915.
Tháng 02/1912, Dawson liên hệ với Arthur Smith Woodward, một người bạn làm ở Viện bảo tàng Lịch sử tự nhiên của Anh để thảo luận về những mảnh sọ này. Woodward đã rất ấn tượng với những phát hiện của Dawson và quyết định kiểm tra kỹ lưỡng hơn xem ở con mương phủ đầy cát sỏi kia còn thứ gì tương tự như vậy không. Vậy là Dawson và Woodward đã nhờ sự trợ giúp của Cha xứ Pierre Teilhard de Chardin để khai quật lần nữa tại địa điểm khai quật cũ ở Piltdown.
Năm đó, ba người đã khai quật được một số hiện vật độc đáo gồm nửa hàm dưới bên phải của một con vật giống như khỉ, một vài mẩu xương hàm của voi, răng voi, hóa thạch hải ly và thêm vài mảnh xương sọ nữa. Cả ba đều cho rằng nửa hàm dưới kia thuộc về một động vật giống người chứ không phải của khỉ. Hơn nữa, do các mảnh xương được tìm thấy rất gần nhau nên họ càng tin tưởng vào kết luận của mình.
Việc phát hiện ra một hộp sọ hoàn chỉnh với xương hàm trở thành một phát hiện mang tính lịch sử. Khi các mảnh xương sọ được Authur Woodward lắp ráp lại, nó được công bố rộng rãi trước công chúng giống như phần còn thiếu trong chuỗi tiến hóa của con người. Họ khẳng định rằng đây là một loài trung gian giữa vượn và con người; là loài đầu tiên tiến hóa từ vượn sang người.
Bộ não của hộp sọ Piltdown nhỏ hơn so với con người hiện đại và xương hàm thì phù hợp với một con vượn. Ngay cả mẫu vật răng được tìm thấy dường như cũng xác nhận hộp sọ và xương hàm là một phần mà khoa học chưa bao giờ tìm thấy trước đó. Ngoài ra, phát hiện này còn xác nhận giả thiết rằng não bộ là bộ phận đầu tiên của cơ thể người tiến hóa (điều này mâu thuẫn với tất cả các bằng chứng khảo cổ tính đến thời điểm lúc bấy giờ).
Những phát hiện này chính thức được công bố rộng rãi trên báo chí vào tháng 11/1912. Woodward và Dawson cũng đã chính thức diễn thuyết về Piltdown Man trước rất nhiều khán giả tại Hội địa chất London. Họ kể lại chuyện đã khai quật được Người Piltdown như thế nào, và rằng họ tin chiếc sọ này không dưới 500.000 năm tuổi.
Đa số các nhà khảo cổ học đều rất háo hức với những khám phá về người Piltdown, song bên cạnh đó vẫn có nhiều người nghi ngờ những điều mà Dawson và Woodward công bố. Giáo sư Arthur Keith - một nhà khảo học có tiếng đã lên tiếng phản bác lại những tuyên bố của Dawson và Woodward.
Ông cho rằng mẫu vật răng mới phát hiện không phù hợp với xương hàm và răng gốc. Keith trình bày quan điểm của mình tại một cuộc họp của Hội Hoàng gia. Tuy nhiên, sau khi nghe các bằng chứng, các thành viên trong cuộc họp lại cáo buộc Keith có tham vọng riêng và đây là lý do dẫn tới sự bất đồng của ông với Woodward.
Hộp sọ Piltdown Man được làm giả để đánh lừa giới chuyên môn.
Và sự thật khiến giới chuyên môn xấu hổ
Năm 1915, Dawson tiếp tục tìm thấy thêm nhiều cổ vật có giá trị lịch sử ở địa điểm khai quật khác gọi là Piltdown II. Những mảnh sọ khác cùng với một chiếc răng hàm tìm thấy ở đây được cho rằng cùng thời với những hiện vật đã khai quật được ở Piltdown I. Những mảnh sọ và chiếc răng là những thứ duy nhất được tìm thấy tại đó bởi sau khi Dawson chết vào tháng 08/1916, chẳng ai biết chính xác Piltdown II nằm ở đâu. Khám phá tại Piltdown II là rất quan trọng bởi lẽ nó đã góp phần thuyết phục những ai còn hoài nghi về câu chuyện của Dawson.
Tuy nhiên, đến hộp sọ thứ hai này thì các nhà chuyên môn mới lờ mờ nhận ra sự thật. Họ bắt đầu nghi ngờ hộp sọ và xương hàm của Piltdown Man không thuộc về nhau, rằng chúng chỉ đơn giản là được tìm thấy với nhau một cách tình cờ. Việc tìm thấy một bộ xương hàm của vượn cùng với một hộp sọ của con người rất hiếm. Vậy mà nó lại xảy ra hai lần trong một khu vực là điều khiến người ta không thể tin được. Tại thời điểm này, các nhà phê bình mới chỉ giải thích những phát hiện của Woodward có sai sót chứ chưa dám khẳng định đây là một trò lừa đảo.
Sự lừa dối tiếp tục được che đậy cho đến tận năm 1953 khi các bằng chứng dần được công bố. Sự hoài nghi trong suốt hơn 40 năm của các nhà khảo cổ đã được giải đáp bằng một sự thật động trời. Kết quả điều tra đưa ra vào năm 1953 cho thấy các hóa thạch được tìm thấy trong sự kiện Piltdown Man thực sự là một hỗn hợp của ba loài riêng biệt. Hộp sọ là của một người đàn ông hiện đại, xương hàm thuộc về một con đười ươi và các mẫu vật răng là của một con tinh tinh. Bộ xương được ủ với một hỗn hợp sắt và acid cromic để tăng tuổi thọ. Những mẫu vật răng thì đã được mãi giũa để tương thích với xương hàm.
Charles Dawson.
Vụ việc giả mạo vỡ lở đã làm toàn thể cộng đồng khoa học bị sốc nặng và vô cùng hổ thẹn. Năm 1959, các nhà khoa học đã đưa ra kết luận chiếc hộp sọ người chỉ khoảng 600 tuổi, còn phần hàm thực chất là của một con đười ươi sống cách đây có 500 năm. Các hiện vật khác cũng đều bị phát hiện là giả mạo. Không chỉ là những mẫu vật bị hóa trang để làm cho chúng có vẻ cổ xưa, mà còn có bằng chứng rằng nhiều hiện vật tìm thấy ở Piltdown đã được họ chôn xuống địa điểm khai quật từ trước.
Việc kiểm định các hiện vật Piltdown Man đã chỉ ra rằng khám phá khoa học tầm cỡ thế kỷ thực chất là một trong những vụ lừa đảo tinh vi nhất trong lịch sử khoa học. Vụ lừa đảo này không chỉ làm đảo lộn cộng đồng khoa học, mà còn làm dấy lên nghi ngờ rằng nhiều nhà khoa học danh tiếng đã tiếp tay trong vụ lừa đảo Piltdown Man. Trong khoảng thời gian từ 1955 - 1992 người ta đã điều tra ra 15 người có dính líu trong vụ việc này.
Mặc dù một số người đã được minh oan, nhưng vẫn có ít nhất 7 người bị xác định là đồng thủ phạm: Charles Dawson, Arthur Smith Woodward, W.J. Lewis Abbott, Arthur Keith, Martin AC Hinton, Teilhard de Chardin, và cả Arthur Conan Doyle - nhà văn nổi tiếng với bộ truyện trinh thám lừng danh thế giới Sherlock Holmes.
Tiến sĩ Pope, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Khảo cổ học UCL (một trong những trung tâm được đánh giá cao nhất về nghiên cứu khảo cổ học, di sản văn hóa và bảo tàng ở Anh) trong một bài phỏng vấn mới đây cho biết: "Đó là một sự lừa bịp rất cơ bản, rất thô sơ. Những kẻ lừa đảo đã lấy một hộp sọ tương đối giống của con người, sửa đổi một hàm đười ươi rồi sắp xếp để tìm thấy hai thứ cùng một lúc và trình bày chúng như là một bộ xương hoàn hảo.
Điều ngạc nhiên là những thủ thuật đơn giản ấy vẫn lừa bịp được các nhà khoa học trong suốt một thời gian dài... Chúng tôi đang chuẩn bị một cuộc họp với các chuyên gia của Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Anh và các trường đại học khác để thảo luận về các vấn đề còn chưa sáng tỏ trong vụ lừa đảo ngoạn mục này”.
| Quá khứ mờ ám Charles Dawson (1864 - 1916) được công nhận là nhà sưu tầm đồ cổ vĩ đại nhất ở Anh; ông cũng được biết đến là một luật sư, một nhà khảo cổ học nghiệp dư có tiếng. Ông đã có nhiều công trình khảo cổ được thế giới ghi nhận. Khi vụ việc Piltdown Man vỡ lở, cảnh sát mới bắt đầu điều tra về lý lịch của Charles Dawson và mới biết rằng quá khứ của nhà khảo cổ học này chẳng hề trong sạch. Theo tài liệu của một thám tử, Dawson từng ăn cắp những nghiên cứu về các lâu đài cổ ở Sussex chưa từng được công bố rồi khẳng định đó là công trình do mình làm nên; từng dính vào một vụ buôn bán đồ cổ giả mạo... Một cuộc điều tra khác cho biết thêm trong các cổ vật khác do Dawson cung cấp có ít nhất 38 mẫu được xác định là giả. Trong đó có một bộ sưu tập đá lửa bị phát hiện được ủ bằng hóa chất, tương tự như quá trình được sử dụng với các cổ vật Piltdown. |
Gia Hân (Theo BBC)
