"Cú bắt tay" của Vingroup và Thép Pomina
Mới đây, Tập đoàn Vingroup (HoSE: VIC) đã công bố hợp tác và hỗ trợ CTCP Thép Pomina (UPCoM: POM) thông qua CTCP Sản xuất và Kinh doanh VinMetal.
Cụ thể, Vingroup sẽ cho Pomina vay vốn lưu động với lãi suất 0% tối đa trong 2 năm; đồng thời ưu tiên chọn Pomina là nhà cung cấp thép cho các công ty thành viên trong hệ sinh thái như VinFast, Vinhomes, VinSpeed… nhằm góp phần đảm bảo đầu ra bền vững cho doanh nghiệp.
“Việc ưu tiên chọn thép Pomina cũng là một phần trong kế hoạch gia tăng tỉ lệ nội địa hóa vật liệu trong các dự án lớn của Vingroup tại Việt Nam”, phía Vingroup cho biết.
Ông Đỗ Tiến Sĩ – em trai ruột của Chủ tịch HĐQT Thép Pomina sẽ trở lại điều hành Pomina.
Song song với gói hỗ trợ tài chính và đảm bảo kênh tiêu thụ cho Pomina, Vingroup cũng hỗ trợ Pomina tăng tốc quá trình tái cấu trúc, củng cố đội ngũ quản trị. Trong đó, ông Đỗ Tiến Sĩ – em trai ruột của Chủ tịch HĐQT Thép Pomina sẽ trở lại điều hành Pomina, dẫn dắt chiến lược phục hồi và phát triển của doanh nghiệp trong giai đoạn mới.
Ông Đỗ Tiến Sĩ từng giữ vị trí Tổng Giám đốc Pomina trong giai đoạn 2000–2008. Năm 2009, ông Tiến Sĩ được bầu làm Phó Chủ tịch HĐQT Pomina, ông Đỗ Văn Khánh đảm nhiệm chức vụ Tổng Giám đốc.
Đến tháng 6/2015, ông Tiến Sĩ được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc Pomina thay ông Khánh. Trong quá trình công tác tại Pomina, ông Tiến Sĩ từng có giai đoạn giữ vị trí Chủ tịch HĐQT Pomina (2022–2023)
Tại VinMetal, vị trí Tổng Giám đốc được chuyển giao lại cho ông Phạm Nhật Quân Anh nhằm bảo đảm tính liên tục trong chiến lược phát triển lĩnh vực luyện kim của Vingroup.
VinMetal là doanh nghiệp được Vingroup thành lập ngày 6/10/2025 với vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng.
Cơ cấu sở hữu gồm Vingroup nắm 98% cổ phần, hai cổ đông cá nhân là ông Phạm Nhật Quân Anh và ông Phạm Nhật Minh Hoàng mỗi người sở hữu 1%. VinMetal đặt mục tiêu xây dựng tổ hợp luyện – cán thép công nghiệp, công nghệ cao với công suất giai đoạn 1 khoảng 5 triệu tấn/năm tại Vũng Áng (Hà Tĩnh).
"Ông lớn" ngành thép một thời
Được thành lập năm 1999, tiền thân của Pomina là Nhà máy Thép Pomina 1 do Công ty TNHH Thép Việt đầu tư xây dựng. Sau đó, công ty chuyển đổi thành Công ty Cổ phần Thép Pomina.
Thép Pomina thuộc về gia tộc họ Đỗ ở Việt Nam, với người đứng đầu hiện tại là ông Đỗ Duy Thái - Chủ tịch Hội đồng Quản trị. Công ty được thành lập ban đầu bởi Công ty TNHH Thép Việt, với các thành viên gia đình họ Đỗ giữ vai trò chủ chốt trong cơ cấu quản trị.
Pomina từng là doanh nghiệp thép hàng đầu tại khu vực phía Nam, cạnh tranh trực tiếp với Hòa Phát. Hiện doanh nghiêp đang vận hành chuỗi 3 nhà máy luyện phôi và cán thép xây dựng với tổng công suất khoảng 1,1 triệu tấn thép xây dựng và 1,5 triệu tấn phôi mỗi năm.
Cụ thể, Nhà máy thép Pomina 1 đi vào hoạt động từ tháng 2/2012, kế thừa dây chuyền sản xuất của Công ty CP Thép Pomina với hai dây chuyền, mỗi dây chuyền có công suất 300.000 tấn thép xây dựng mỗi năm.
Ông Đỗ Duy Thái - Chủ tịch HĐQT Thép Pomina.
Pomina 2 được đầu tư từ năm 2005 tại Khu công nghiệp Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, với công suất 500.000 tấn thép xây dựng và 500.000 tấn phôi mỗi năm.
Đến tháng 7/2009, Pomina mở rộng với dự án Nhà máy luyện phôi thép Pomina 3 trên diện tích 46 ha tại Phú Mỹ, có tổng vốn đầu tư khoảng 300 triệu USD. Nhà máy gồm một dây chuyền luyện phôi công suất 1 triệu tấn mỗi năm, hai dây chuyền cán thép xây dựng với tổng công suất 1 triệu tấn mỗi năm, cùng một cảng biển phục vụ bốc dỡ.
Sự vận hành của Pomina 3 không chỉ cung cấp nguồn phôi cho toàn hệ thống mà còn bổ sung cho thị trường trong nước, góp phần giảm nhu cầu nhập khẩu phôi thép, ước tính giảm nhập siêu khoảng 300 triệu USD mỗi năm.
Đáng chú ý, Thép Pomina đang trải qua giai đoạn suy giảm kéo dài, với chuỗi thua lỗ liên tiếp và tình hình tài chính ngày càng căng thẳng.
Theo báo cáo tài chính quý III/2025, Pomina ghi nhận doanh thu thuần hơn 200 tỷ đồng, giảm 58% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù doanh nghiệp đã có lãi gộp trở lại và chi phí tài chính giảm, gánh nặng lãi vay lên tới 160 tỷ đồng khiến công ty vẫn lỗ ròng hơn 180 tỷ đồng. Dù vậy, mức lỗ này đã thu hẹp so với khoản gần 290 tỷ đồng trong quý III/2024.
Phía Pomina cho biết nguyên nhân chính dẫn đến khoản lỗ lớn chủ yếu do Nhà máy Pomina 3 vẫn đang trong tình trạng tạm ngưng hoạt động, hoạt động sản xuất chính tại các Nhà máy khác chưa được phục hồi hoàn toàn trong khi chỉ phí lãi vay ngắn hạn vẫn ở mức cao.
Lũy kế 9 tháng năm 2025, Pomina đạt doanh thu thuần gần 1.700 tỷ đồng, tăng khoảng 7% so với cùng kỳ, nhưng chi phí tài chính hơn 500 tỷ đồng đã khiến công ty lỗ ròng 512 tỷ đồng.
Tính đến cuối tháng 9/2025, tổng tài sản ngắn hạn của công ty đạt khoảng 1.730 tỷ đồng, trong đó tiền mặt chỉ còn 22 tỷ đồng, còn lại chủ yếu là các khoản phải thu và hàng tồn kho. Ở chiều ngược lại, nợ ngắn hạn vượt 8.500 tỷ đồng, bao gồm hơn 5.200 tỷ đồng vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn. Kết quả thua lỗ kéo dài khiến vốn chủ sở hữu của Pomina đã âm gần 187 tỷ đồng.
Kể từ năm 2022, Pomina liên tục ghi nhận thua lỗ và chưa có dấu hiệu phục hồi bền vững. Tính đến nay, công ty đã trải qua 13 quý lỗ liên tiếp, với tổng lỗ lũy kế hơn 2.800 tỷ đồng.
Những lần xoay xở tìm đối tác
Trước tình trạng khó khăn, Pomina từng nhiều lần tìm kiếm cơ hội hợp tác vốn với đối tác chiến lược, trong đó có cả những tập đoàn nước ngoài và nhà đầu tư trong nước. Tháng 9/2023, doanh nghiệp bước vào giai đoạn thương thảo với Nansei (Nhật Bản) và đạt được biên bản ghi nhớ, theo đó Pomina dự kiến chuyển nhượng 51% cổ phần với tổng giá trị khoảng 58,9 triệu USD.
Tuy nhiên, kế hoạch nhanh chóng “vướng trần” khi quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa ở mức 50%. Điều này khiến thỏa thuận không thể hoàn tất như điều kiện ban đầu, buộc Pomina phải chuyển hướng tìm kiếm đối tác trong nước và các quỹ đầu tư.
Pomina từng nhiều lần tìm kiếm cơ hội hợp tác vốn với đối tác chiến lược.
Một trong những đối tác từng được cân nhắc là THACO Industries. Dù là nhà đầu tư lớn, có kinh nghiệm triển khai dự án công nghiệp, nhưng THACO chưa có đủ trải nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực luyện – cán thép.
Trước khi đi đến hợp tác, phía THACO muốn đánh giá kỹ quy trình vận hành của nhà máy, đặc biệt là lò cao, đồng thời đặt mục tiêu mở rộng sang các sản phẩm thép đặc chủng phục vụ ngành sản xuất ô tô. Điều này đòi hỏi thời gian nghiên cứu và thử nghiệm, kéo theo lộ trình hợp tác bị kéo dài. Cuối cùng, hai bên không thể tiến tới thỏa thuận chung.
Tháng 6/2024, công ty đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSteel) để thành lập CTCP Pomina Phú Mỹ, và dự kiến hoàn tất vào quý I/2026. Dự án có vốn điều lệ dự kiến 2.700–2.800 tỷ đồng, chiếm khoảng 40% tổng nguồn vốn, phần còn lại (khoảng 4.000 tỷ đồng) sẽ huy động từ vốn vay ngân hàng.
Về cơ cấu sở hữu, Thép Pomina sẽ giữ 35%, tương ứng 900 - 1.000 tỷ đồng và VNSteel nắm 65%, tương ứng 1.800 - 1.900 tỷ đồng. Thép Pomina sẽ góp vốn bằng toàn bộ đất đai, nhà xưởng, dây chuyền thiết bị của hai nhà máy Pomina 1 và Pomina 3; trong khi VNSteel góp vốn bằng tiền mặt. Tuy nhiên sau đó, phía Pomina cũng chưa có thêm thông tin gì về dự án này.
Ngày 18/11, HĐQT Pomina đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông bất thường năm 2025 nhằm thảo luận phương án tái cấu trúc toàn diện, xử lý nợ, cải thiện thanh khoản và khôi phục hoạt động sản xuất.
Trong bối cảnh Pomina chìm sâu trong vòng xoáy thua lỗ và áp lực thanh khoản ngày càng lớn, sự xuất hiện của Vingroup được xem như một “phao cứu sinh” hiếm hoi, không chỉ giải quyết bài toán vốn ngắn hạn, mà còn mở ra một hướng tái cấu trúc toàn diện cả về quản trị, thị trường lẫn chiến lược dài hạn.
