Tại Việt Nam, ước tính khoảng 5 triệu người bị suy thận, khoảng 26.000 người bị suy thận mạn tính giai đoạn cuối phải chạy thận nhân tạo và 8.000 ca mắc mới mỗi năm. Các chuyên gia chỉ ra, một trong những yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh thận là do thói quen ăn uống, sinh hoạt, lối sống. Cụ thể:
Ăn nhiều thịt đỏ: Khoa Nội thận - Thận nhân tạo (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) ghi nhận sự gia tăng số lượng người trẻ tuổi bị sỏi thận do tăng axit uric. Nguyên nhân chính được nghĩ tới là thói quen ăn quá nhiều đạm, có trong thịt đỏ, hải sản.
Tuần trước, chị N.K.T, 20 tuổi phải đi khám ở Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM vì đau quặn sau lưng trái, tiểu ra máu. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy chỉ số axit uric của chị T. cao, siêu âm, chụp X-quang phát hiện một viên sỏi thận 10mm kẹt ở niệu quản.
Bác sĩ chỉ định bệnh nhân bắt buộc phải can thiệp tán sỏi, nếu để lâu sẽ gây hư thận. Kể với bác sĩ, chị T. nói uống rất ít nước, chỉ 1-2 ly/ngày bất kể mùa nào. Thời gian gần đây, chị hay đi ăn uống cùng bạn bè, món ăn ưa thích là thịt nướng và các đồ ăn nhanh nên chị ăn rất nhiều.
Theo các bác sĩ, thịt (đặc biệt là thịt đỏ) nhiều chất đạm (protein) khi vào cơ thể sẽ khiến sự hình thành axit quá mức trong hệ thống cơ thể. Thận phải làm việc quá mức lâu dần dễ bị hư tổn.
Không nên ăn các thức ăn có quá nhiều chất đạm khiến tăng urê gây quá tải cho thận. Nếu tính theo ngày, lượng thịt đỏ không nên vượt quá 70g (thịt đã chế biến chín), tương đương khoảng 100g/ngày thịt sống, theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
Nhiều bệnh nhân sỏi thận nguyên nhân chủ yếu nhất do uống ít nước (Ảnh minh họa)
Ăn quá mặn: TS.BS Phạm Đức Minh, Chủ nhiệm Bộ môn – Khoa Dinh dưỡng (Bệnh viện Quân y 103) cho hay ăn mặn khiến tuần hoàn máu tăng đến cầu thận, buộc thận phải làm việc nhiều dẫn đến suy thận.
Bệnh nhân đã bị bệnh thận nếu ăn nhiều muối sẽ suy chức năng nhanh hơn, ngược lại nếu ăn ít muối thì chức năng thận được cải tạo tốt hơn hoặc chậm lại quá trình suy giảm. Muối còn là nguyên nhân dẫn đến sỏi thận, thận nhiễm mỡ.
Tốt nhất không nên tiêu thụ quá 5 gam muối mỗi ngày (tương đương một muỗng cà phê gạt ngang). Để giảm muối, cần hạn chế các loại đồ hộp, thực phẩm chế biến sẵn như lạp xưởng, xúc xích, khô, mắm…
Hút nhiều thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, làm thận tổn thương và hoạt động kém hiệu quả. Hút thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ ung thư thận lên gấp rưỡi so với người không hút.
Ít uống nước; ít ăn hoa quả, rau xanh: Nhiều bệnh nhân sỏi thận nguyên nhân chủ yếu nhất do uống ít nước. Không uống đủ nước, các chất độc, chất thải tích tụ lại, cơ thể sẽ chóng mệt. Nếu kéo dài, có thể gây các bệnh lý thận tiết niệu như suy thận cấp, bệnh lý sỏi thận, nhiễm trùng đường tiểu.
Nhịn tiểu: Một thói quen xấu khác gây bệnh thận là nhịn đi tiểu. Nước tiểu bị giữ lại thường xuyên sẽ làm tăng áp lực cho thận, dẫn đến suy thận, sỏi thận và tiểu tiện mất kiểm soát.
Không kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết: Khoảng 50% người bệnh huyết áp rất cao mà không hề có triệu chứng và không biết mình mắc bệnh, về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chức năng thận. Bác sĩ khuyên kiểm tra huyết áp, đường huyết, đặc biệt với những người trên 40 tuổi.
Tăng huyết áp nếu đi kèm đái tháo đường, rối loạn lipid máu sẽ làm tổn thương thận nặng hơn. Người trẻ nếu mắc tăng huyết áp cần đến bác sĩ chuyên khoa để tìm nguyên nhân, đặc biệt cần phải lưu ý bệnh thận để điều trị sớm tránh gây tổn thương thận không hồi phục về sau.
Dùng thuốc bừa bãi: Theo ThS.BS Huỳnh Ngọc Phương Thảo, Trưởng Khoa Nội Thận – Thận nhân tạo Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM,các thuốc giảm đau kháng viêm non-steroid chẳng hạn như ibuprofen, diclofenac, celecoxib… nếu dùng lâu dài có thể ảnh hưởng chức năng thận, thậm chí có thể dẫn đến suy thận giai đoạn cuối.
Vì vậy, chỉ nên dùng những thuốc này theo hướng dẫn của bác sĩ. Những loại thuốc không rõ nguồn gốc, dù chỉ là cây cỏ, thực phẩm chức năng cũng cần chuyển hóa và đào thải qua thận. Trước khi dùng bất cứ loại sản phẩm nào cần tham khảo ý kiến của nhà chuyên môn.
Một vài thói quen tốt cho thận:
Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày: Việc duy trì thói quen rèn luyện thể thao khoảng 30 phút mỗi ngày, 5 ngày trong tuần sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, cân nặng lý tưởng. Lối sống năng động này cũng giúp bạn giảm nguy cơ bệnh thận mạn.
Chúng ta có thể có thể chạy bộ, đạp xe đạp, bơi lội, yoga… hoặc bất cứ môn thể thao nào làm đổ mồ hôi và tiêu hao bớt năng lượng dư thừa.
Ăn uống lành mạnh: Điều này giúp giảm huyết áp, phòng tránh bệnh đái tháo đường, bệnh tim mạch và các rối loạn khác liên quan bệnh thận mạn. Ăn uống lành mạnh là bổ sung đầy đủ các loại thực phẩm đủ năng lượng, hạn chế muối, ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế bột đường.
Đặc biệt, bạn nên giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày và nên duy trì ở mức không quá 6 g/ngày, tương đương một muỗng cà phê gạt ngang. Bạn cũng có thể hạn chế đồ hộp, thực phẩm chế biến sẵn như lạp xưởng, xúc xích, khô, mắm… để giảm bớt muối hàng ngày.
Uống đủ nước: Trong điều kiện sinh hoạt bình thường, một người khỏe mạnh cần tiêu thụ khoảng 8 ly nước/ngày, tương đương 2 lít nước. Số lượng này có thể tăng lên khi vận động, thời tiết, tình trạng sức khỏe, có thai hoặc cho con bú.
Với người hoạt động gắng sức, trời nắng nóng, đổ mồ hôi nhiều, bị nôn, tiêu chảy thì cần phải uống nhiều hơn lượng nước bình thường.
Nói không với thuốc lá: Thuốc lá có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, làm thận tổn thương và hoạt động kém hiệu quả. Hút thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ ung thư thận lên gấp 1,5 lần so với người không hút thuốc lá.
Kiểm soát đường trong máu: Khoảng 50% người bệnh không biết mình mắc bệnh đái tháo đường nếu không xét nghiệm hoặc khi xảy ra biến chứng. Do đó, bạn nên kiểm tra đường huyết thường xuyên nếu bản thân có yếu tố nguy cơ (tuổi trung niên).
Khoảng 50% bệnh nhân đái tháo đường sẽ bị tổn thương thận, nếu không được điều trị tốt sẽ dẫn đến suy thận.
Thùy Dung (T/h theo VietNamNet, Zing)
