Ảnh: REUTERS/Jonathan Ernst.
Trong một cuộc họp báo tại Nhà Trắng sau cuộc họp với ông Netanyahu, ông Trump cho biết, hai nước đã tới "rất gần" mục tiêu ký kết thoả thuận kết thúc chiến tranh cho Gaza. Tuy nhiên ông cũng gửi cảnh báo tới Hamas, khẳng định Israel sẽ nhận được sự hậu thuẫn từ Mỹ đối với mọi hành động mà Israel coi là cần thiết trong trường hợp tổ chức dân quân này từ chối thoả thuận.
Nhà Trắng đã công bố văn bản với 20 điều khoản cho thoả thuận ngừng bắn, trao đổi con tin đang bị giam giữ tại Gaza, rút lực lượng Israel khỏi Gaza, giải giáp Hamas và đề ra một chính quyền trong thời gian chuyển giao quyền lực do một cơ quan quốc tế điều hành.
Ông Trump đã tham gia cuộc họp trong ngày thứ Hai nhằm giải quyết những bức xúc của ông Netanyahu về một số phần trong kế hoạch này. Hiện vẫn chưa rõ chính quyền hai nước đã giải quyết các bất đồng hay chưa, xung quanh các vấn đề như đề ra nhà nước Palestine, một kế hoạch mà ông Netanyahu đã từ chối mạnh mẽ, và vai trò của Chính quyền Dân tộc Palestine trong chính phủ điều hành khu nội phận sau cuộc chiến.
Ông Trump đã gửi lời cảm ơn ông Netanyahu "vì đã chấp nhận thoả thuận và tin tưởng rằng nếu chung tay hợp lực, chúng ta có thể kết thúc tình trạng bạo lực đã kéo dài nhiều năm, nhiều thập kỷ và thậm chí nhiều thế kỷ qua".
Ông Netanyahu công nhận kế hoạch thoả mãn mục tiêu của Israel
Phát biểu cạnh ông Trump, ông Netanyahu đã trả lời: "Tôi ủng hộ kế hoạch kết thúc cuộc chiến tại Gaza, theo hướng thoả mãn các mục tiêu của Israel".
"Thoả thuận này sẽ giải phóng toàn bộ con tin người Israel, giải giáp Hamas, cắt đứt vai trò chính trị của tổ chức này, và đảm bảo Gaza sẽ không bao giờ có thể đe doạ Israel trong tương lai".
Tuy nhiên, Hamas vẫn là yếu tố quan trọng nhất quyết định khả năng đề xuất hoà bình của ông Trump trở thành hiện thực.
Việc tổ chức này từ chối tham gia các phiên thương lượng và liên tục từ chối giải giáp đã dẫn tới nhiều nghi ngại về tính khả thi của kế hoạch.
Một quan chức Hamas đã cho biết: "Hamas chưa chính thức nhận được thông tin về kế hoạch này, chưa nắm được chi tiết nào ngoài các công bố thông qua các cơ quan truyền thông".
Tuy nhiên một quan chức tiếp nhận thông tin về các thảo luận đã cho biết Qatar và Ai Cập đã chia sẻ một số tài liệu với Hamas, và tổ chức này đã khẳng định sẽ cân nhắc "một cách có thiện chí" trước khi trả lời.
Gaza chỉ còn là tàn tích
Israel trong tháng vừa qua đã tổ chức chiến dịch tấn công quy mô lớn nhất trong cuộc chiến, sau khi ông Netanyahu tuyên bố mục tiêu quét sạch Hamas và tàn quân. Cuộc chiến đã san bằng phần lớn Gaza và đã châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng nhân đạo.
Kế hoạch của chính phủ Mỹ được đặc phái viên Steve Witkoff và cố vấn Trung Đông của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu, Jared Kushner, đề xuất một thoả thuận ngừng bắn kèm với giải phóng toàn bộ con tin trong 72 giờ đầu để đổi lấy sự tự do của hàng trăm tù nhân Palestine, và yêu cầu lực lượng Israel dần rút quân.
Kế hoạch này vạch ra một tiến trình khá mơ hồ hướng tới thành lập nhà nước Palestine sau khi quá trình tái kiến thiết Gaza và cải tổ Chính quyền Dân tộc Palestine đã bắt đầu được triển khai, nhưng không cung cấp nhiều chi tiết.
Theo một nguồn tin có hiểu biết về các thảo luận, câu hỏi về khả năng thành lập nhà nước Palestine, một tiến trình mà ông Netanyahu đã cam kết sẽ không cho phép xảy ra, là một trong những điểm ngăn cản ông Netanyahu chấp nhận kế hoạch của ông Trump.
Theo kế hoạch đề ra, chính phủ Mỹ sẽ hợp tác với các đối tác Ả Rập và các tổ chức quốc tế để đề ra một lực lượng an ninh tạm thời nhằm giám sát an ninh hậu chiến tại Gaza.
Gaza sẽ được điều hành mà không có sự tham gia của Hamas và trong thời gian đầu sẽ chỉ cung cấp vai trò có hạn cho các "đại diện" của Chính quyền Dân tộc Palestine. Ông Netanyahu đã khẳng định cơ quan này không được phép điều hành Gaza.
Đề xuất kêu gọi thành lập một uỷ ban chịu trách nhiệm tạm thời điều hành các dịch vụ công tại Gaza, với sự giám sát của một "uỷ ban hoà bình" quốc tế do ông Trump lãnh đạo cùng với cựu Thủ tướng Anh Tony Blair.
Nguyễn Quang Minh (Lược dịch theo Reuters)
