Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Hạn chót của ông Trump
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 21/11 cho rằng Ukraine đang đối mặt với lựa chọn “khó khăn”: hoặc đánh mất phẩm giá và tự do – hoặc đánh mất sự hậu thuẫn của Washington – trước một kế hoạch hòa bình của Mỹ vốn ủng hộ nhiều yêu cầu then chốt của Nga.
Trong cuộc phỏng vấn với Fox News Radio, Tổng thống Mỹ cho biết ông tin rằng hạn chót dành cho Kiev là ngày 27/11.
Phát biểu với báo giới sau đó, ông Trump nói thời gian không còn nhiều do mùa đông đang đến gần và cần sớm chấm dứt đổ máu. Ông cho biết ông Zelensky sẽ phải chấp thuận bản kế hoạch hòa bình này.
“Ông ấy sẽ phải thích nó. Nếu ông ấy không thích thì… tôi nghĩ họ cứ tiếp tục chiến đấu thôi. Đến một lúc nào đó, ông ấy sẽ phải chấp nhận điều mà trước giờ ông ấy chưa từng chấp nhận”,ông Trump cảnh báo.
Nhắc lại cuộc gặp đầy căng thẳng với ông Zelensky hồi tháng 2/2025, ông Trump nói: “Các bạn còn nhớ chứ, ngay tại Phòng Bầu dục, tôi đã nói: ‘Ông không có cửa thắng đâu’”.
Theo bản dự thảo mà Reuters xem được, kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm của Washington yêu cầu Ukraine nhượng lãnh thổ, chấp nhận giới hạn quân sự và từ bỏ tham vọng gia nhập NATO. Đổi lại, Nga cũng sẽ phải rút quân khỏi một số khu vực họ đã kiểm soát. Bản kế hoạch của Mỹ cũng còn nhiều đề xuất mà Moscow có thể phản đối.
Bình luận về đề xuất của Mỹ, Tổng thống Nga Vladimir Putin - người vẫn giữ lập trường cứng rắn về yêu cầu lãnh thổ và an ninh - ngày 21/11 cho rằng kế hoạch của Mỹ có thể là nền tảng cho một thỏa thuận chấm dứt cuộc xung đột kéo dài gần 4 năm. Ông Putin nói Kiev phản đối bản kế hoạch, nhưng Ukraine và các đồng minh châu Âu “không hiểu thực tế” về mức độ tiến quân của Nga.
Các ý kiến trái chiều
Ông Kirill Dmitriev. Ảnh: Roscongress Photobank
Ông Kirill Dmitriev – đặc phái viên của Nga – nói kế hoạch của Mỹ nhằm ngăn Ukraine tiếp tục mất người và mất lãnh thổ.
Nhiều nguồn tin nói với Reuters rằng đề xuất này được hình thành qua các kênh liên lạc bí mật giữa ông Dmitriev và ông Steve Witkoff, đặc phái viên của ông Trump.
Ông Dmitriev viết trên mạng X rằng nhiều người không nhận ra kế hoạch hòa bình của Mỹ nhằm cứu Ukraine khỏi việc mất thêm đất và sinh mạng.
Hai nguồn tin nói Washington đã dọa cắt chia sẻ tình báo và ngừng cung cấp vũ khí nếu Ukraine không chấp nhận đề xuất hòa bình. Một quan chức cấp cao của Mỹ sau đó phủ nhận việc Mỹ “đe dọa” như vậy.
Ông Zelensky – người đã điện đàm hôm 21/11 với lãnh đạo Anh, Đức, Pháp và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance – luôn tránh công khai từ chối kế hoạch hoặc làm phật lòng Washington.
“Chúng tôi trân trọng nỗ lực của Mỹ, Tổng thống Trump và đội ngũ của ông nhằm chấm dứt cuộc xung đột này”, ông Zelensky nói. “Đây phải là một kế hoạch mang lại nền hòa bình thực sự và có phẩm giá”.
“Nga được gần như mọi thứ, còn Ukraine thì không được bao nhiêu,” ông Tim Ash thuộc Viện Chatham House (Anh) nhận định. “Nếu ông Zelensky chấp nhận, tôi dự đoán bất ổn chính trị, xã hội và kinh tế lớn sẽ xảy ra”.
“Thời khắc nguy hiểm”
Ba nguồn tin cho biết Ukraine đang cùng Anh, Pháp và Đức soạn một bản phản đề xuất. Các nước châu Âu không được tham vấn về đề xuất của Mỹ và vẫn ủng hộ mạnh mẽ Kiev.
Bà Kaja Kallas, lãnh đạo chính sách đối ngoại của EU, nói: “Tất cả chúng ta đều muốn xung đột kết thúc, nhưng cách nó kết thúc mới là điều quan trọng. Đây là thời khắc rất nguy hiểm”.
Quan chức Mỹ cho biết kế hoạch được soạn thảo sau các cuộc tham vấn với ông Rustem Umerov – Tổng thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Ukraine, đồng minh thân cận của ông Zelensky và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine.
Theo một quan chức Mỹ, ông Umerov “đã đồng ý phần lớn kế hoạch, sau một số chỉnh sửa, và trình lên Tổng thống Zelensky”.
Tuy nhiên, ông Umerov phủ nhận việc thống nhất bất kỳ điều khoản nào và nói ông chỉ đóng vai trò trong việc tổ chức trao đổi.
Nguyễn Thái - Reuters
