Trong ngày Chủ Nhật, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã giành được sự ủng hộ ngoại giao từ châu Âu và các nước thành viên NATO.
Sau nhiều tuần cảnh báo sẽ áp đặt những lệnh trừng phạt mới lên Nga vì không kết thúc chiến dịch tại Ukraine, ông Trump đã tuyên bố trong ngày thứ Sáu tuần vừa rồi về việc ông sẽ gặp ông Putin vào ngày 15/8 tới tại Alaska.
Một quan chức Nhà Trắng cho biết, ông Trump đồng ý sự có mặt của ông Zelenskiy nhưng hiện tại các chuẩn bị chỉ được thực hiện xoay quanh khả năng một cuộc họp song phương.
Trong ngày Chủ Nhật, Bộ Ngoại giao Ukraine cho biết, quân đội Nga đã không kích vùng Zaporizhzhia, Ukraine khiến 12 người bị thương.
Bình luận về cuộc không kích này, ông Zelenskiy đã phát biểu: "Đây là lý do cần có lệnh trừng phạt và áp lực từ quốc tế".
Ông Putin, lãnh đạo điện Kremlin trong tuần vừa rồi đã từ chối gặp mặt ông Zelenskiy, khẳng định những điều kiện để cuộc gặp này diễn ra "rất tiếc vẫn còn xa" mới có thể được đáp ứng đủ.
Ông Trump nhận định một thoả thuận có triển vọng sẽ có nội dung bao gồm "trao đổi lãnh thổ một cách có lợi cho cả hai phe", một bình luận càng làm tăng cao những lo ngại sẽ bị áp lực phải từ bỏ lãnh thổ từ phía chính quyền Ukraine.
Ông Zelenskiy khẳng định, mọi quyết định được đưa ra mà không có sự cân nhắc từ phía Ukraine đều sẽ "chết yểu" và không khả thi. Trong ngày thứ Bảy, lãnh đạo các nước Anh, Pháp, Đức, Ý, Ba Lan, Phần Lan và Uỷ ban châu Âu đã khẳng định mọi biện pháp ngoại giao đều phải bảo vệ lợi ích an ninh của Ukraine và châu Âu.
Lãnh đạo về chính sách ngoại giao EU Kaja Kallas trong ngày Chủ Nhật đã phát biểu: "Chính phủ Mỹ có khả năng buộc Nga phải ngồi vào bàn đàm phán một cách nghiêm túc. Mọi thoả thuận giữa Mỹ và Nga đều phải có sự tán thành từ Ukraine và châu Âu, vì đây là vấn đề về an ninh của Ukraine và của toàn châu Âu".
Bà cho biết, ngoại trưởng các nước EU sẽ họp trong ngày thứ Hai để thảo luận về các bước tiếp theo.
Trước kênh ABC News, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte đã cho biết hội nghị thượng đỉnh vào ngày thứ Sáu tới "sẽ nhằm thử thách ông Putin, để nhìn nhận về mức độ nghiêm túc của ông về quyết định kết thúc cuộc xung đột này".
"Tất nhiên nó sẽ xoay quanh các cam kết an ninh, nhưng nó cũng sẽ xoay quanh nhu cầu công nhận Ukraine có quyền tự quyết định tương lai của mình, Ukraine phải là một nước tự trị, có quyền tự quyết định tương lai địa chính trị của chính họ".
Hiện tại, Nga đang nắm quyền kiểm soát khoảng 1/5 lãnh thổ Ukraine.
Ông Rutte khẳng định thoả thuận không được phép công nhận Nga kiểm soát lãnh thổ Ukraine, mặc dù nó có thể bao gồm sự công nhận ngoài pháp lý. Ông so sánh cục diện tình hình này với một tình hình sau Thế Chiến II, khi chính quyền Washington công nhận ngoài pháp lý thực trạng các nước khu vực biển Baltic gồm Latvia, Lithuania và Estonia nằm trong quyền kiểm soát của Liên Xô, nhưng không công nhận pháp lý quyết định sáp nhập những quốc gia này.
Trong ngày Chủ Nhật, ông Zelenskiy đã khẳng định: "Màn chót của cuộc chiến phải công bằng. Tôi biết ơn với những người đã đứng về phía Ukraine và người Ukraine trong ngày hôm nay".
Một quan chức châu Âu cho biết, châu Âu đã chuẩn bị một đề xuất nhằm đáp trả đề xuất của ông Trump, nhưng từ chối cung cấp thông tin chi tiết. Các quan chức Nga cáo buộc châu Âu đang cố gắng phá hoại nỗ lực kết thúc cuộc chiến của ông Trump.
Ảnh: REUTERS/Sofiia Gatilova.
Lãnh thổ đã giành được
Bên cạnh Crimea, một bán đảo mà Nga đã sáp nhập trong năm 2014, Nga đã chính thức tuyên bố kiểm soát các vùng Luhansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia. Nga cũng đang kiểm soát các khu vực nhỏ hơn tại ba vùng khác, trong khi Ukraine tuyên bố kiểm soát một khu vực nhỏ tại vùng Kursk, Nga.
Sergei Markov, một nhà phân tích hậu thuẫn Kremlin, nhận định một thoả thuận công nhận sự kiểm soát này đồng nghĩa với việc Nga nhận được 7.000 km vuông đổi lấy trao 1.500 km vuông lãnh thổ cho Ukraine, một vùng lãnh thổ mà Nga có thể giành lại được trong vòng 6 tháng.
Ông không đưa ra thông số nào chứng minh cho khẳng định này. Theo các nhà phân tích phương Tây, Nga đã giành được 500 km vuông lãnh thổ trong tháng 7.
Ukraine và các đồng minh của quốc gia này tại châu Âu trong nhiều tháng qua đã bị ám ảnh bởi khả năng ông Trump, một vị tổng thống mong muốn nhận trách nhiệm kiến tạo hoà bình và ký kết thoả thuận thương mại có lợi giữa Nga và Mỹ, sẽ đứng về phía ông Putin và ký kết một thoả thuận bất lợi cho chính quyền Kyiv.
Trong ngày Chủ Nhật, nhà phân tích chính trị người Ukraine Volodymyr Fesenko nhận định, quan hệ đối tác giữa chính quyền Kyiv và các đồng minh châu Âu là vô cùng quan trọng trong mục tiêu ngăn chặn những nỗ lực gạt các chính quyền này ra ngoài lề các thương lượng.
"Hiện tại, đối với chúng tôi, một ghế chung với các nước châu Âu là nguồn tài nguyên chính cần đạt được".
Phó Tổng thống Mỹ JD Vance đã nhận định thoả thuận thương lượng khó có thể thoả mãn bất kỳ phe nào. Trên kênh Fox News, ông đã nhận định: "Chính quyền Nga và chính quyền Ukraine nhìn chung có lẽ sẽ không thoả mãn với thoả thuận đó".
Nguyễn Quang Minh (Theo Reuters)
