Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 14/10 đã ký sắc lệnh tước quốc tịch của ông Hennadiy Trukhanov, Thị trưởng thành phố Odessa, một trong những cảng biển quan trọng nhất của Ukraine.
Ông Hennadiy Trukhanov, 60 tuổi, trong nhiều năm qua đã bị cáo buộc sở hữu hộ chiếu Nga. Việc bị chấm dứt quốc tịch Ukraine đồng nghĩa với việc vị chính trị gia này bị buộc rời khỏi vị trí thị trưởng.
Hiến pháp Ukraine cấm việc mang hai quốc tịch nhưng đảm bảo rằng không công dân Ukraine nào có thể bị tước quốc tịch. Đồng thời, Hiến pháp trao cho Tổng thống quyền cấp hoặc hủy bỏ quốc tịch.
Theo luật, việc mất hoặc chấm dứt quốc tịch Ukraine có thể là căn cứ để bãi nhiệm một người, kể cả với các chức vụ được bầu như Thị trưởng.
Việc một quan chức cấp cao như ông Trukhanov bị cáo buộc có quốc tịch Nga – quốc gia đang bị xem là đối thủ trong cuộc chiến – được coi là một vấn đề nhạy cảm, có khả năng làm dấy lên nghi ngờ về an ninh quốc gia.
Ông Hennadiy Trukhanov đã giữ chức Thị trưởng Odessa từ năm 2014. Ảnh: Meduza
Trong bài phát biểu buổi tối, ông Zelensky cho biết ông sẽ sớm bổ nhiệm một người đứng đầu chính quyền quân sự mới để điều hành thành phố, đồng thời khẳng định rõ ràng rằng ông đang có động thái thay thế ông Trukhanov.
"Quá nhiều vấn đề an ninh ở Odessa vẫn chưa được giải quyết trong một thời gian quá dài", Tổng thống Ukraine nói, tuyên bố rằng Odessa "xứng đáng được bảo vệ nhiều hơn và hỗ trợ mạnh mẽ hơn".
Những phát biểu này lặp lại những bình luận của ông từ tuần trước, trong đó ông cáo buộc "các nhà lãnh đạo địa phương" của Odessa đã không làm đủ để bảo vệ người dân khỏi trận lũ lụt tháng trước khiến 10 người thiệt mạng.
Cơ quan an ninh nội địa Ukraine (SBU) cho biết trong một tuyên bố rằng họ có bằng chứng cho thấy ông Trukhanov sở hữu hộ chiếu Nga hợp lệ. Cơ quan này đã đăng một bức ảnh trên Telegram cho thấy bản sao một trang hộ chiếu Nga có in tên và khuôn mặt của ông Trukhanov.
Năm ngoái, nhà hoạt động Serhii Sternenko đã công bố các tài liệu được cho là cho thấy ông Trukhanov vẫn mang quốc tịch Nga, theo tờ Kyiv Independent.
Dữ liệu này cũng cho thấy một người trùng tên với thị trưởng Odessa đã nộp đơn xin mở tài khoản ngân hàng Nga chỉ vài tuần trước khi Moscow tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Trước đó, SBU cho biết họ không tìm thấy bằng chứng nào về quốc tịch Nga của ông Trukhanov.
Vào ngày 13/10, một bản kiến nghị đã được đưa ra, kêu gọi Tổng thống tước quốc tịch Ukraine của ông Trukhanov. Bản kiến nghị đã đạt được 25.000 chữ ký cần thiết chỉ trong vài giờ.
Theo bản kiến nghị, việc thị Trưởng Odessa bị cáo buộc mang hai quốc tịch "gây ra lo ngại về an ninh quốc gia và làm tổn hại đến niềm tin của công chúng vào lãnh đạo địa phương".
"Tôi được đa số người dân Odessa ủng hộ, và có người thực sự không muốn tôi làm Thị trưởng thành phố", ông Trukhanov nói với tờ Kyiv Independent, ám chỉ đến Tổng thống Ukraine.
Hãng tin United News của Ukraine, trích dẫn các nguồn tin chính phủ, cho biết trong sắc lệnh hôm 14/10, ông Zelensky cũng đã tước quốc tịch của 2 người khác, là cựu nghị sĩ Oleg Tsaryov và vũ công ballet Sergei Polunin.
Các lực lượng Nga đã không thể tiếp cận thành phố Odessa trong cuộc tấn công chớp nhoáng ban đầu của họ qua miền Nam Ukraine vào tháng 2/2022, nhưng Odessa kể từ đó đã bị tấn công thường xuyên bởi các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV/drone) trong suốt cuộc chiến.
Ông Trukhanov đã lên tiếng phản đối phong trào "phi Nga hóa" của Ukraine, bắt đầu từ năm 2014 khi Moscow sáp nhập bán đảo Crimea, và phong trào này đã tăng tốc kể từ cuộc xung đột năm 2022.
Ông phản đối việc dỡ bỏ bức tượng Nữ hoàng Catherine Đại đế của Nga – người đã thành lập thành phố cảng này vào năm 1794, và một bức tượng khác của Alexander Pushkin – nhà thơ, nhà viết kịch và tiểu thuyết gia người Nga, ở Odessa.
Ông Trukhanov tuyên bố sẽ đưa vụ việc ra tòa để phản đối quyết định tước quốc tịch. "Tôi sẽ kháng cáo quyết định tước quốc tịch Ukraine của tôi lên Tòa án Tối cao. Và nếu điều đó vẫn chưa đủ, tôi sẽ kháng cáo lên Tòa án Nhân quyền châu Âu", ông Trukhanov nói trong một bài phát biểu video.
Tuy nhiên, với những cáo buộc dai dẳng về quốc tịch Nga và các vụ bê bối tham nhũng trước đây, vị trí chính trị của ông đang trở nên bấp bênh hơn bao giờ hết.
Minh Đức (Theo Reuters, Kyiv Independent)
