Mới đây, The Independent và New York Post đưa tin, ngày 9/10 vừa qua, gia đình Brown trong lúc dọn rác trên bãi biển Wharton, gần Esperance (Tây Úc), đã phát hiện một chai thủy tinh hiệu Schweppes nằm trên bờ cát. Ban đầu, họ chỉ nghĩ đây là một mảnh rác thông thường. Tuy nhiên, khi nhìn kỹ, bên trong chiếc chai lại chứa những mảnh giấy cũ kỹ được gấp gọn gàng.
Debra Brown tìm thấy chiếc chai khi đang nhặt rác trên bờ trong một ngày dọn dẹp bãi biển thường lệ của gia đình cô.
Deb Brown, người trực tiếp tìm thấy, kể lại: "Chúng tôi dọn dẹp bãi biển thường xuyên và không bao giờ bỏ qua một món rác nào. Chiếc chai nhỏ này nằm ngay đó, như thể đang chờ được phát hiện".
Khi mở nắp, họ bàng hoàng nhận ra bên trong là hai lá thư viết bằng bút chì, đề ngày 15/8/1916, do hai binh nhì Malcolm Neville (27 tuổi) và William Harley (37 tuổi) gửi đi trên đường tới chiến trường Pháp.
Cả hai đang ở trên tàu HMAT A70 Ballarat, rời cảng Adelaide chỉ 3 ngày trước đó, trong hành trình sang châu Âu để tham gia Mặt trận phía Tây Châu Âu tăng cường cho Tiểu đoàn Bộ binh Úc số 48.
Trong thư, Neville đã viết cho mẹ mình, bà Robertina Neville, tại Wilkawat (hiện là một thị trấn ma ở Nam Úc), rằng ông đã "có một khoảng thời gian thực sự vui vẻ, đồ ăn rất ngon cho đến giờ". Ông hài hước mô tả con tàu "lắc lư, nhưng chúng tôi cũng vui như Larry".
Binh nhì Harley thì nhắn gửi rằng "mong người tìm thấy cũng khỏe mạnh như chúng tôi hiện tại", và dặn rằng nếu có ai tìm thấy thì cứ giữ lại bức thư làm kỷ niệm.
Hai lá thư trong chai do những người lính Úc viết cách đây hơn một thế kỷ.
Theo hồ sơ lịch sử, Neville đã hy sinh một năm sau đó tại chiến trường châu Âu, còn Harley bị thương hai lần nhưng sống sót trở về, qua đời năm 1934 vì ung thư.
Chiếc chai được cho là đã nằm im suốt hơn 100 năm, có thể bị chôn vùi trong cồn cát và chỉ mới lộ ra gần đây do sóng lớn làm xói mòn bờ biển. "Nó hoàn toàn nguyên vẹn, không hề có vết hà hay dấu hiệu bị ăn mòn. Nếu từng trôi dạt lâu ngày, giấy bên trong đã mục nát từ lâu rồi", Deb Brown nói.
Nhờ nét chữ vẫn còn rõ ràng, gia đình Brown đã liên lạc được với hậu duệ của hai người lính. Cháu gái của ông Harley, bà Ann Turner, xúc động chia sẻ: "Chúng tôi không thể tin được. Giống như ông nội đang vươn tay tìm lại gia đình từ bên kia thế giới".
Cháu trai của ông Neville, ông Herbie Neville, cũng cho biết phát hiện này khiến đại gia đình đoàn tụ và cùng tưởng nhớ người thân đã khuất: "Nghe những dòng thư ấy, tôi cảm nhận được niềm vui và tinh thần lạc quan của ông. Thật buồn khi biết ông đã hy sinh quá sớm".
Khám phá này không chỉ là một cổ vật lịch sử quý giá, mà còn là một cây cầu kết nối cảm xúc vượt thời gian, mang theo những câu chuyện cá nhân, sự lạc quan trong bi kịch và lời nhắc nhớ sâu sắc về những con người đã hy sinh trong một trong những cuộc chiến tranh tàn khốc nhất của nhân loại.
Quốc Tiệp (t/h)
