Theo Newsweek, các nhà khoa học vừa công bố phát hiện một loài thực vật hoàn toàn mới và vô cùng quý hiếm tại một điểm du lịch sinh thái nổi tiếng ở Malaysia. Đồng thời, họ cảnh báo rằng loài này đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng khi số lượng cá thể được ghi nhận chưa đến 20 cây.
Loài thực vật mới có tên khoa học Thismia selangorensis, được phát hiện lần đầu trong một hốc cây ven sông tại Taman Eko Rimba Sungai Chongkak, thuộc bang Selangor, Malaysia. Với hình dáng độc đáo, loài này còn được ví như “đèn lồng cổ tích”.
Do quần thể vô cùng ít ỏi, T. selangorensis đã nhanh chóng được xếp vào nhóm “Cực kỳ nguy cấp” trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).
Phát hiện loài thực vật mới cực hiếm tại công viên nổi tiếng ở Malaysia.
Điều đặc biệt ở loài cây này là nó không quang hợp như thực vật thông thường. Thuộc chi Thismia, nhóm cây này không có chất diệp lục, không sử dụng ánh sáng Mặt Trời để tạo năng lượng mà sống nhờ mối quan hệ cộng sinh ký sinh với các loại nấm dưới lòng đất.
Do thiếu diệp lục, Thismia selangorensis có màu sắc trung tính pha hồng nhạt, gần như hòa lẫn với môi trường xung quanh, khiến việc phát hiện trở nên vô cùng khó khăn. Cây thường mọc ở những khu rừng ẩm, nhiều lá mục và đất giàu độ ẩm.
Chia sẻ về phát hiện này, bà Siti-Munirah Mat Yunoh, tác giả chính của nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Rừng Malaysia (FRIM), cho biết: "Khám phá này cho thấy rằng những phát hiện khoa học quan trọng không chỉ diễn ra ở các khu rừng hẻo lánh. Chúng hoàn toàn có thể xuất hiện ngay tại những khu vực quen thuộc, nơi con người đi lại thường xuyên và ít ai ngờ tới".
"Việc bảo vệ Thismia selangorensis đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa giới nghiên cứu, ngành lâm nghiệp, các bên liên quan và cộng đồng, bởi sự sống còn của loài này phụ thuộc hàng ngày vào mức độ chúng ta tôn trọng môi trường sống của nó", bà Siti-Munirah Mat Yunoh nói.
Về mặt hình thái, cây chỉ cao khoảng 10 cm, có bộ rễ giống san hô và một bông hoa màu đào phát triển thành cấu trúc hình ô đặc trưng được gọi là "mũi tên". Phía trên "mũi tên" là ba phần phụ mảnh như que nhô lên, tạo nên vẻ ngoài kỳ lạ và cuốn hút.
Điều đáng ngạc nhiên là dù có hình dáng độc đáo như vậy, loài cây này đã tồn tại lặng lẽ trong nhiều thập kỷ tại một khu vực được cả người dân địa phương lẫn du khách quốc tế thường xuyên lui tới.
Người đầu tiên phát hiện ra T. selangorensis là nhà tự nhiên học Tan Gim Siew vào tháng 11/2023, khi ông ghé thăm Taman Eko Rimba Sungai Chongkak – một phần của Khu bảo tồn rừng Hulu Langat, gần Kuala Lumpur.
Ông bắt gặp một cây nhỏ màu hồng mọc giữa đám lá ẩm gần rễ của một cây ven sông và nhận ra đây có thể là một loài chưa từng được ghi nhận.
Sau nhiều chuyến quay lại khảo sát, ông kết luận rằng khu vực này chỉ có chưa đến 20 cây cùng loài.
Phát hiện trên bổ sung vào danh sách khoảng 120 loài thuộc chi Thismia đã được ghi nhận trên thế giới, nhiều loài trong số đó vẫn còn rất ít thông tin nghiên cứu. Do đặc điểm sinh tồn phụ thuộc môi trường chặt chẽ, nhóm tác giả lo ngại loài mới phát hiện sẽ rất dễ bị tổn thương trước các tác động như du lịch, ô nhiễm, thay đổi thảm thực vật hay biến đổi khí hậu.
Các nhà khoa học hiện khuyến nghị khu vực phát hiện loài cây này cần được quản lý nghiêm ngặt, đặc biệt trong mùa du lịch cao điểm.
Đồng thời, quần thể T. selangorensis sẽ tiếp tục được theo dõi trong thời gian tới để tìm hiểu khả năng tồn tại của loài này ở những khu vực khác.
Quốc Tiệp (t/h)
