Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025 đoạn qua địa phận tỉnh Quảng Bình gồm 3 dự án thành phần, có tổng chiều dài 126,43km. Trong đó, đoạn Vũng Áng - Bùng có chiều dài dài khoảng 42,95km; đoạn Bùng - Vạn Ninh có chiều dài 49,93km; đoạn Vạn Ninh - Cam Lộ có chiều dài 33,55km. Tổng diện tích chiếm dụng đất các dự án khoảng 1.143,38ha.
Công trình nằm trond Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam, đoạn qua địa phận tỉnh Quảng Bình.
Về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), đến nay, các địa phương của tỉnh Quảng Bình đã hoàn thành công tác trích đo hiện trường 126,43km (đạt 100%). Hội đồng GPMB cấp huyện đã thực hiện kiểm đếm tài sản trên đất phạm vi 125,62km/126,43km (đạt 99,36%); hiện còn vướng mắc 800m tại xã Phú Thuỷ, huyện Lệ Thuỷ liên quan đến việc thống nhất loại đất.
Cùng với đó, UBND cấp huyện đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC và chi trả tiền với giá trị 800,638 tỷ đồng, diện tích 951,54ha/1.155,7ha (đạt 82,33%) trên chiều dài 106,78km/126,43km (đạt 84,46%). Đã chi trả 715,918 tỷ đồng trên chiều dài 105,71km/126,43km (đạt 83,61%).
Tính chung, chiều dài các đoạn tuyến đã bàn giao mặt bằng sạch cho các BQL dự án là 106,66km/126,43km (đạt 84,36%).
Theo ông Trần Anh Tuấn, Phó giám đốc Sở GTVT tỉnh Quảng Bình, để triển khai dự án, tỉnh Quảng Bình sẽ xây dựng 26 khu TĐC trên địa bàn tỉnh. Đến nay, UBND tỉnh đã phê duyệt 6 dự án TĐC phục vụ dự án (khu TĐC xã Quảng Phương; xã Quảng Thạch; xã Quảng Thanh; thôn Tam Đa, xã Quảng Lưu; thôn Vân Tiền, xã Quảng Lưu, huyện Quảng Trạch; Thị trấn Nông trường Lệ Ninh, huyện Lệ Thuỷ); có 2 dự án TĐC đang chỉnh sửa hồ sơ theo ý kiến của Hội đồng thẩm định (khu TĐC xã Phú Thuỷ và Bãi rác xã Vĩnh Ninh, huyện Quảng Ninh); 2 dự án đang được tổ chức thẩm định (khu TĐC xã Quảng Lộc và khu TĐC xã Quảng Sơn, thị xã Ba Đồn); 2 dự án đã trình UBND tỉnh thành lập hội đồng thẩm định (Trường mầm non Cự Nẫm và khu TĐC khu vực thôn Hà Môn, xã Cự Nẫm, huyện Bố Trạch).
Theo Sở GTVT Quảng Bình, để thực hiện dự án đường bộ cao tốc, có khoảng 3.227 hộ gia đình bị ảnh hưởng, trong đó có 580 hộ thuộc diện tái định cư.
Mặc dù đã bàn giao mặt bằng sạch đạt hơn 84% cho dự án nhưng hiện tỉnh này vẫn chưa có khu TĐC nào được hoàn thành; với tiến độ chậm như vậy thì 580 hộ dân sẽ "đi đâu về đâu"?.
Ông Phạm Văn Năm, Giám đốc Sở GTVT cho biết, vướng mắc nhất hiện nay đối với các địa phương là việc thực hiện các khu TĐC, nghĩa trang tiến độ còn chậm. Một số công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội chưa thực hiện xong phương án di dời... Nếu không đẩy nhanh tiến độ các nội dung này thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến tiến độ của dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông, đoạn đi qua địa bàn tỉnh Quảng Bình.
Là huyện có đến 12 khu TĐC, ông Bùi Quốc Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Bố Trạch, lý giải: "Địa phương đã tập trung quyết liệt để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tuy nhiên, do thủ tục để triển khai các KTĐC tốn rất nhiều thời gian nên muốn nhanh cũng khó. Đơn cử như riêng việc thẩm duyệt phương án phòng cháy chữa cháy (PCCC) nằm trong phương án chung của quy hoạch cũng mất khá nhiều thời gian. Địa phương mong muốn cơ quan chức năng quan tâm rút ngắn để tạo điều kiện triển khai các bước tiếp theo".
Được biết, dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam đi qua địa bàn huyện Lệ Thủy có chiều dài lớn nhất, với một khối lượng TĐC nhà cửa, công trình, mồ mả lớn nhất từ trước đến nay. Trước thực tế này, Phó Chủ tịch UBND huyện Lệ Thủy Lê Văn Sơn, cho hay "Thủ tục pháp lý để thực hiện TĐC, di dời hạ tầng rất nhiều trong khi cơ chế đặc thù không quy định cắt bỏ các thủ tục liên quan làm ảnh hưởng đến tiến độ. Mặt khác, tiến độ thực hiện TĐC của huyện Lệ Thủy chậm còn do trong quá trình thực hiện, nhiều hộ dân lúc đầu đăng ký TĐC nhưng giữa chừng đổi ý xin nhận tiền nên huyện phải điều chỉnh lại quy mô dự án".
Việc thực hiện các khu TĐC gồm nhiều thủ tục, nhiều bước nên cần nhiều thời gian, dẫn đến chậm tiến độ so với yêu cầu đặt ra, trong đó chỉ riêng khâu thẩm duyệt phương án PCCC và ĐTM (đánh giá tác động môi trường) cũng đã tốn khá nhiều thời gian. Bên cạnh đó, nhiều khu TĐC còn phải thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích rừng, điều tra số liệu; quy hoạch chung, quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất tại các vị trí đề nghị thực hiện TĐC đầu phải điều chỉnh nên chậm tiến độ. Ngoài ra, quy mô TĐC cũng có thay đổi do nhu cầu của người dân có thay đổi, nhiều khu TĐC phải bồi thường GPMB cũng dẫn đến làm chậm tiến độ công tác TĐC.
Ông Hồ An Phong, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho biết, việc tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án là rất cấp bách. Theo kế hoạch, phải bàn giao 100% mặt bằng cho cao tốc vào cuối năm (2023), thì cần phải tính đến các phương án hỗ trợ người dân di dời nhà khi chưa có nơi ở mới. "Người dân đã chấp thuận bàn giao mặt bàng cho dự án của Nhà nước để đi nơi khác thì chúng ta phải quan tâm, cần thiết thì phải có đề xuất chính sách hỗ trợ. Không được để người dân nhường đất cho Cao tốc Bắc - Nam chịu thiệt thòi", Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình nói.
