Theo khoản 9 Điều 3 Nghị quyết, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng được quy định trong Luật Đất đai, các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Đất đai và quy định sau đây:
Trước khi ban hành quyết định thu hồi đất, cơ quan có thẩm quyền gửi thông báo thu hồi đất cho người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan (nếu có) biết chậm nhất là 60 ngày đối với đất nông nghiệp và 120 ngày đối với đất phi nông nghiệp.
Thời hạn quy định tại điểm này không áp dụng đối với Trường hợp người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong khu vực thu hồi đất đồng ý để cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất trước thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 85 Luật Đất đai thì Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi đất mà không phải chờ đến hết thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 85 Luật Đất đai.
Thời hạn niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi, đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp xã là 10 ngày. Thời hạn tổ chức đối thoại trong trường hợp còn có ý kiến không đồng ý về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là không quá 30 ngày kể từ ngày tổ chức lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định việc tổ chức thực hiện bố trí tái định cư trong trường hợp địa điểm bố trí tái định cư ngoài địa bàn đơn vị hành chính cấp xã nơi có đất thu hồi.
Quy định mới về thủ tục bồi thường hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất (ảnh minh họa)
Đồng thời tại khoản 13 Nghị quyết quy định chuyển tiếp đối với thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư như sau:
Trường hợp đã có quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước ngày 1/1/2026 thì tiếp tục thực hiện theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã phê duyệt.
Trường hợp đã có quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của Luật Đất đai trước ngày 1/1/2026 thì tiếp tục ban hành quyết định thu hồi đất theo trình tự, thủ tục của Luật Đất đai;
Trường hợp trước ngày 1/1/2026 mà chưa có quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của Luật Đất đai và quy định tại Nghị quyết.
Đối với dự án còn một phần diện tích đất chưa phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước ngày 1/1/2026 thì trong trường hợp cần thiết, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định lựa chọn quy định tại thời điểm đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoặc quy định của Luật Đất đai hoặc quy định của pháp luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 để thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với phần diện tích đất chưa phê duyệt phương án;
Thông báo thu hồi đất ban hành trước ngày 1/8/2024 mà chưa ban hành quyết định thu hồi đất trước ngày 1/1/2026 thì thông báo thu hồi đất hết hiệu lực; trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền vẫn tiếp tục thực hiện thu hồi đất thì phải ban hành thông báo thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai.
Trường hợp đã có văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép tổ chức kinh tế nhận chuyển quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư theo quy định trước ngày 1/1/2026 mà dự án đáp ứng các điều kiện quy định tại điểm b khoản 2 Điều 3 của Nghị quyết thì được thực hiện theo quy định của Nghị quyết.
Cụ thể hóa các trình tự, thủ tục thu hồi đất, bồi thường, tái định cư
Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định dự thảo Nghị định hướng dẫn Nghị quyết 254/2025/QH15 quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai 2024.
Dự thảo gồm 6 Chương, 51 Điều, trong đó chia làm 3 nhóm nội dung: Nhóm các nội dung cần có quy định cụ thể điều khoản mà Nghị quyết của Quốc hội đã giao cho Chính phủ và nhóm các nội dung cần sửa đổi, bổ sung các Nghị định để thống nhất với Nghị quyết của Quốc hội; Nhóm các nội dung về quy định tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai mà các nội dung này thuộc thẩm quyền của Chính phủ; Nhóm các nội dung tiếp tục sửa đổi, bổ sung quy định phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai cho phù hợp với Nghị quyết của Quốc hội và thực tiễn sau 5 tháng thực hiện chính quyền địa phương 02 cấp.
Một trong những nhóm nội dung lớn của dự thảo Nghị định là quy định chi tiết về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo Nghị quyết của Quốc hội. Dự thảo làm rõ trình tự, thủ tục thu hồi đất đối với phần diện tích không thỏa thuận được trong các dự án sử dụng đất thông qua thỏa thuận nhận chuyển quyền; quy định cơ chế thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong trường hợp dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc khi đa số người có đất thu hồi đã đồng thuận.
Đáng chú ý, dự thảo bổ sung quy định về các trường hợp khác không được bồi thường về đất, bởi trong thực tế có nhiều trường hợp cần phải được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nhưng tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa được cấp Giấy chứng nhận do các yếu tố như quy hoạch, tranh chấp đất đai, chưa xác định được nguồn gốc sử dụng đất… Do đó, cần quy định chi tiết để giải quyết vướng mắc phát sinh, phù hợp với thực tiễn và lịch sử quản lý đất đai.
Ngoài ra, cũng như nguyên tắc, phương pháp bồi thường đối với rừng tự nhiên, rừng trồng khi Nhà nước thu hồi đất, bảo đảm công khai, minh bạch và thống nhất với pháp luật về lâm nghiệp.
Những quy định này được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng, khơi thông nguồn lực đất đai cho đầu tư phát triển, đồng thời vẫn bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người có đất bị thu hồi.
Tuệ Minh
