Bước đi chuyển giao S-300 cho Syria là nước cờ nhiều mục đích của Nga.
Tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu đã tuyên bố thực hiện ba bước đi để tăng cường năng lực phòng thủ của quân đội Syria và hạn chế tự do hoạt động của Israel.
- Cung cấp thiết bị phòng không tiên tiến cho Syria với hệ thống S-300 do Nga chế tạo.
- Cung cấp hệ thống giám sát và điều khiển điện tử hiện đại, trang bị tính năng phân biệt máy bay địch/ta, cho phép các chỉ huy phòng không của Nga/Syria kiểm soát cả hệ thống tên lửa S-300 và các hệ thống phòng không khác của quân đội Syria.
- Sử dụng tác chiến điện tử để phá vỡ hệ thống định vị GPS và radar được lắp đặt trên máy bay chiến đấu mà Nga muốn ngăn đến gần không phận Syria.
Trong mọi trường hợp, ngay cả khi mục tiêu của Nga là ngăn chặn và làm gián đoạn hoạt động của máy bay chiến đấu và tên lửa của Israel trong không phận Syria và Địa Trung Hải, rõ ràng các biện pháp này cũng có thể làm gián đoạn hoạt động của máy bay chiến đấu Mỹ, Pháp và Anh đang hoạt động chống khủng bố ở khu vực này.
Ngoài ra, nếu nhìn xa hơn, những biện pháp này còn có khả năng làm gián đoạn các tuyến bay thương mại giữa Síp và bờ biển Syria, cũng như Lebanon. Các chuyến bay thương mại đến và đi từ Israel — chủ yếu từ châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ — cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các biện pháp này.
Sự khôn ngoan của người Nga
Theo giới quan sát, quyết định của Nga được coi là bước đi nghiêm trọng nhất của Nga trong việc chống lại Israel kể từ Chiến tranh Yom Kippur năm 1973. Tờ Ynet News cho rằng, Nga đã rất khôn khéo khi đưa ra quyết định cung cấp S-300 cho Syria thông qua sự phẫn nộ của mình về vụ Il-20 vô tình bị bắn rơi.
Mặc dù kết luận về vụ việc không được công bố chi tiết, bộ Quốc phòng Nga vẫn lên tiếng chỉ trích Israel đã cố tình đưa trinh sát cơ của Nga làm mồi nhử, khiến máy bay bị bắn hạ. Không quân Israel (IAF) có bị “oan” hay không là điều chưa bàn đến. Nhưng chính sự tham gia một cách gián tiếp trong vụ việc đã khiến Israel không thể làm rõ được sự trong sạch của mình.
Moscow nắm rõ được tình thế yếu ớt của Israel và cố gắng đẩy sự việc lên mức nghiêm trọng hơn để hiện thực hóa mục tiêu nâng cấp năng lực không quân của Syria - điều mà trước đó nước này vì nể mặt mà quyết định dừng việc chuyển giao S-300.
Một lý do khác để người Nga “nghiêm trọng hóa” vụ tai nạn Il-20 là để ngăn chặn các cuộc tấn công của IAF ở Syria, hoặc ít nhất là giảm đáng kể số vụ tấn công lên tới hơn 200 lần đã được thực hiện trong năm qua.
Con số này khiến cả Tổng thống Syria Assad và người Iran phàn nàn rằng người Nga không cung cấp cho họ sự bảo vệ đầy đủ. Người Nga lo ngại những lời than phiền này sẽ dẫn đến việc chính quyền Assad (đang chịu ảnh hưởng của Iran) gửi lời cảm ơn Moscow vì đã giúp đỡ thời gian qua và lịch sự yêu cầu người Nga rời Syria. Điều này sẽ làm suy yếu lợi ích kinh tế và địa chính trị của chính quyền Tổng thống Vladimir Putin.
Ngược lại, bằng việc cung cấp cho người Syria hệ thống S-300 và các biện pháp phòng thủ trên không khác, người Nga muốn gửi gắm thông điệp rằng: Chính quyền Assad không thể tồn tại nếu không có sự giúp đỡ của Moscow. Ngoài ra, chính quyền Putin muốn chứng minh rằng một khi đã hứa bằng lời nói, họ cũng sẽ hành động trên thực tế.
Lý do thứ hai là về mặt ngoại giao: Người Nga muốn chính quyền Assad hoàn toàn phụ thuộc vào mình, và việc máy bay của Nga bị bắn hạ mang lại cho Điện Kremlin một thành tựu ngoại giao đáng kể; điều này làm cho Tổng thống Syria ngày càng đặt trọn niềm tin vào Moscow nhiều hơn.
Một lý do khác cho hàng loạt các bước đi bất thường nói trên của người Nga có thể là vì lợi ích tài chính. Moscow không cung cấp cho người Syria hệ thống S-300 miễn phí. Cần phải nhớ rằng, S-300 là một hệ thống đắt tiền và có khả năng Iran trước đây cũng từng phải trả hàng trăm triệu đô la để mua thứ vũ khí này.
Đối đầu với với Nga, Israel chỉ chịu thiệt thòi
Israel nên dùng ngoại giao thay vì thách thức Nga hiện nay.
Như thường lệ, người Nga biết làm thế nào để gặt hái lợi ích từ những rắc rối xung quanh mình. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là việc người Mỹ đã không thực sự đưa ra can thiệp gì cho đến nay.
Cố vấn An ninh Quốc gia của chính quyền Tổng thống Donald Trump, ông John Bolton và Ngoại trưởng Mike Pompeo gọi đây là "sự leo thang đáng kể" và bày tỏ hy vọng Nga sẽ cân nhắc lại động thái này, nhưng cho đến nay Washington vẫn chưa đưa ra hành động cụ thể.
Tổng thống Trump có thể can thiệp và giúp giảm bớt gánh nặng, nhưng lúc này, không ai khác ngoài Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Bộ trưởng Quốc phòng Avigdor Lieberman phải giải quyết cơn giận của Tổng thống Putin, bộ Quốc phòng Nga và quân đội Nga, những người không hề hài lòng với họ thời gian qua.
Tờ Ynet News nhận định, Nga là một cường quốc thế giới và có khả năng quân sự mà Israel không nên thách thức. Israel cần tránh trở thành kẻ thù của Nga và ngăn chặn một tình huống có thể buộc Tổng thống Putin quay sang đối đầu trực tiếp và công khai với Israel trong lãnh thổ Syria.
Cuộc đối đầu như vậy có thể sẽ không tốt cho Nga, nhưng Israel mới là quốc gia chịu thiệt hại nghiêm trọng; trong khi người Iran, Hezbollah và chính quyền Syria lại được hưởng lợi vô cùng.
Do đó, song song với những nỗ lực để đối phó với tình hình quân sự mới ở Syria, Israel phải thực hiện các biện pháp ngoại giao để đưa cuộc khủng hoảng này chấm dứt và tiếp tục hợp tác với Điện Kremlin. Nỗ lực ngoại giao bây giờ phải đi đầu, và công việc của Israel lúc này là giảm đi những động thái cứng rắn của Nga càng nhiều càng tốt.
