SGK tiếng dân tộc: Cầu nối giữa bản sắc văn hóa và giáo dục phổ thông cho trẻ em miền núi

Tiếng dân tộc là biểu tượng văn hóa, gắn liền với truyền thống và tri thức của mỗi cộng đồng. Chính vì vậy, việc duy trì và phát triển ngôn ngữ dân tộc thiểu số trở thành một yếu tố quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa và đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục.

Trao đổi với Người Đưa Tin, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng - Thành viên Hội đồng thành viên, Phó Tổng Biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) cho biết từ năm 2021 đến hết năm 2024, NXBGDVN là đơn vị duy nhất trong cả nước tổ chức biên soạn SGK tiếng dân tộc thiểu số cho 8 ngôn ngữ đã được Bộ GD&ĐT ban hành chương trình môn học: Bahnar, Chăm, Êđê, Khmer, Jrai, Mnông, Mông và Thái.

"Ngay sau khi Thông tư 34/2020/TT-BGDĐT được ban hành, chúng tôi bắt tay vào triển khai. Tính đến hết tháng 12/2024, toàn bộ SGK từ lớp 1 đến lớp 5, cùng tài liệu hướng dẫn dạy học, đã hoàn thiện và được phê duyệt", ông Tùng chia sẻ.

Chỉ trong khoảng thời gian ngắn, NXBGDVN đã tổ chức biên soạn xong 80 đầu sách, mỗi lớp gồm 8 cuốn SGK và 8 Tài liệu hướng dẫn dạy học.

"Chúng tôi xác định đây không chỉ là việc biên soạn, xuất bản SGK thông thường, mà là nhiệm vụ chính trị và trách nhiệm xã hội đặc biệt quan trọng", PGS.TS Nguyễn Văn Tùng nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo NXBGDVN, điều ý nghĩa nhất của việc biên soạn SGK tiếng dân tộc là gìn giữ và phát huy tiếng mẹ đẻ cho trẻ em dân tộc thiểu số.

Ông Tùng đánh giá: "Dạy tiếng dân tộc không đơn thuần là dạy chữ. Đó là dạy văn hóa, dạy phong tục, dạy tri thức bản địa và khơi dậy niềm tự hào dân tộc cho các em. Ở đây, không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn góp phần bảo tồn di sản văn hóa, thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục và xây dựng xã hội đa dạng, đoàn kết".

Khi được học bằng ngôn ngữ quen thuộc, học sinh vùng cao tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn, tự tin hơn và hứng thú đến trường hơn. Điều này góp phần giảm tỉ lệ bỏ học, đồng thời tạo nền tảng để các em học tốt các môn học khác trong chương trình phổ thông.

Không chỉ giúp học sinh tiếp cận tri thức, SGK tiếng dân tộc còn đóng vai trò cầu nối giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng phổ thông, giúp các em vừa giữ được bản sắc riêng vừa hòa nhập với cộng đồng rộng lớn hơn.

"Đó chính là cách giáo dục tôn trọng sự đa dạng văn hóa, đồng thời thúc đẩy sự bình đẳng trong tiếp cận giáo dục", ông Tùng nhận định.

Việc Nhà nước và NXBGDVN đầu tư công phu cho SGK tiếng dân tộc cũng được xem là thông điệp về sự tôn trọng quyền văn hóa và bình đẳng ngôn ngữ. Mỗi dân tộc đều có quyền được học tập bằng tiếng nói của mình.

Hoàn thiện 80 đầu SGK tiếng dân tộc thiểu số là bước ngoặt lớn của NXBGDVN. Đây là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa đội ngũ biên tập viên, các trí thức dân tộc thiểu số, giáo viên vùng cao và sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT. Thành quả này cũng phản ánh nỗ lực của Nhà nước trong việc thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa các vùng miền.

"Chúng tôi hy vọng những cuốn sách này không chỉ phục vụ chương trình giáo dục hiện tại, mà còn trở thành công cụ lâu dài để gìn giữ tiếng mẹ đẻ cho các thế hệ sau", PGS.TS. Nguyễn Văn Tùng bày tỏ.

Với hệ thống SGK tiếng dân tộc hoàn chỉnh, học sinh ở nhiều tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa sẽ có cơ hội học tập công bằng hơn. Đồng thời, tiếp tục nuôi dưỡng tiếng nói, văn hóa của cộng đồng mình trong dòng chảy hội nhập chung của đất nước.

Hoa Trà