Sửa Luật Đấu thầu: Phải thông thoáng cho nhà đầu tư, tránh tiêu cực

Cuối phiên làm việc sáng 15/11, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm sau phiên thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Chống hành vi thông đồng, nâng khống giá

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đây là một luật tương đối khó, phức tạp và ảnh hưởng đến nhiều mặt của xã hội.

Trong quá trình soạn thảo cũng như ý kiến của các đại biểu thì có nhiều luồng ý kiến khác nhau, xung quanh việc nên nới lỏng quy định của Luật Đấu thầu theo hướng thông thoáng, thuận lợi hơn hay nên siết chặt để quản lý, đảm bảo hiệu quả nguồn vốn Nhà nước.

“Có nhiều ý kiến nói tại sao tư nhân họ lại làm nhanh, hiệu quả, quyết định dễ dàng như thế? Nhà nước làm lâu như thế mà vẫn không hiệu quả, vẫn xảy ra tiêu cực, xảy ra nhũng nhiễu, mất rất nhiều thời gian. Bản chất đó là vấn đề sở hữu, của tư nhân thì là lợi ích của họ, đồng tiền đi liền khúc ruột nên bao giờ cũng quyết định rất nhanh và đấy là quyền của họ. Còn khi sử dụng vốn Nhà nước, phải thực hiện theo quy định, theo pháp luật.

Tư nhân được làm những điều pháp luật không cấm, các cơ quan Nhà nước khi sử dụng tài sản nhà nước, là các cán bộ nhà nước thì chỉ được thực hiện những điều pháp luật cho phép”, Bộ trưởng nói.

Theo ông Dũng, Luật Đấu thầu năm 2005 và sửa đổi 2013 đã tiệm cận đến những vấn đề thông lệ rất tốt của quốc tế và được đánh giá cao và trên thực tế đã triển khai thực hiện được rất nhiều kết quả tốt. Nhưng hiện nay cũng đã bộc lộ những vướng mắc cần sửa đổi, song không có nghĩa là mở hết theo hướng không quản lý chặt chẽ để trục lợi, tiêu cực, tham nhũng, thất thoát.

"Chắc chắn chúng ta phải hài hòa giữa quyền lợi nhà nước và thông thoáng, thuận lợi cho các chủ đầu tư khi thực hiện mua sắm các gói thầu này, không để trục lợi, cũng không để vi phạm các quy định của pháp luật. Do vậy, chúng tôi đồng tình với rất nhiều ý kiến chia sẻ, phải quy định sao cho chặt chẽ, rõ ràng, minh bạch để thuận lợi trong quá trình hoạt động nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát chặt chẽ tài sản của Nhà nước, nguồn vốn của Nhà nước”, Bộ trưởng nêu rõ.

Để khắc phục tình trạng gian lận, thông thầu, tham nhũng trong hoạt động đấu thầu, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng đây một nội dung hết sức quan trọng, được rất nhiều đại biểu quan tâm và yêu cầu phải có giải pháp căn cơ để triệt để khắc phục tình trạng này.

Thực tiễn vừa qua cho thấy, hành vi thông đồng, gian lận, nâng khống giá, cài cắm các tiêu chí đánh giá trong hồ sơ mời thầu, can thiệp bất hợp pháp vào quá trình đấu thầu, chia nhỏ các gói thầu để chỉ định… đang diễn biến hết sức phức tạp và tinh vi.

Bên cạnh một số nguyên nhân chủ quan trong tổ chức thực hiện thì trong các quy định pháp luật còn chưa đầy đủ và chặt chẽ về vấn đề này. Lần này, dự thảo luật đã bổ sung rất nhiều quy định để tránh hiện tượng này. Theo đó, bổ sung hoàn thiện các quy định về hồ sơ mời thầu để làm sao chống hiện tượng "cài cắm" các tiêu chí để cạnh tranh, gây ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh.

Cần quy định rõ ràng đấu thầu thuốc, thiết bị y tế

Nói về giải pháp tháo gỡ những vướng mắc trong hoạt động đấu thầu mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, có rất nhiều ý kiến đề nghị rà soát, bổ sung những quy định để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong lĩnh vực y tế có tính chất đặc thù, đặc biệt và đề nghị tách ra thành một chương riêng đối với lĩnh vực kinh tế này.

“Đây là một loại hình hàng hóa hết sức đặc biệt, đặc thù và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của người dân. Nên việc cần có quy định rõ ràng, cụ thể là hết sức cần thiết và cấp bách. Tôi hoàn toàn chia sẻ và tán thành với rất nhiều ý kiến các đại biểu đã nêu về vấn đề này”, Bộ trưởng nêu.

Theo Bộ trưởng, trong dự thảo luật đã thiết kế một chương nói về các quy định này và có một số điều khoản ở các chương khác cũng đã nói về quy định những vấn đề về y tế, nhưng sẽ rà soát lại để làm sao cho đầy đủ, bao quát, thuận lợi trong quá trình mua sắm các trang thiết bị y tế, thuận lợi cho quá trình thực hiện, tổ chức thực hiện.

Về việc tách riêng một chương, Bộ trưởng cho biết nếu thiết kế một chương riêng cho lĩnh vực y tế, đây là vấn đề cần phải cân nhắc. Vì không để phá vỡ kết cấu chung của bộ luật và hệ thống pháp luật.

“Không phải chỉ có lĩnh vực y tế mới có đặc thù, đặc biệt, chúng ta có rất nhiều lĩnh vực cần đặc thù, đặc biệt, kể cả trong giáo dục, đào tạo, kể cả trong thiên tai, địch họa, kể cả trong chiến tranh, kể cả quốc phòng, an ninh… nếu mỗi một vấn đề đó, lại thiết kế một chương thì chắc chắn sẽ không hợp lý”, ông Dũng nói và cho biết, sẽ cứu thêm, trên tinh thần rà soát bao quát, đầy đủ tất cả các vấn đề vướng mắc hiện nay trong ngành y tế để làm sao cho thuận lợi.

Về việc tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, quy định của Luật Đấu thầu, Luật Ngân sách nhà nước và Luật Khám bệnh, chữa bệnh hiện nay thì đối với tất cả các dịch vụ hình thành từ các đơn vị sự nghiệp công, kể cả việc đóng góp của các cán bộ, công chức, viên chức để mua thiết bị y tế theo quy định là ngân sách nhà nước và phải đấu thầu.

Hiện chưa có một quy định để tách dịch vụ nào khám, chữa bệnh lại do bảo hiểm y tế chi trả, cái nào do người khám bệnh đóng góp nên chưa xử lý được vấn đề này.

Ban soạn thảo luật sẽ có nghiên cứu đầy đủ về vấn đề này để đồng bộ với cả các hệ thống pháp luật, nhất là Luật Khám bệnh, chữa bệnh để quy định được tính tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập khi quyết định mua sắm từ các dịch vụ khám, chữa bệnh cũng như việc đóng góp của cán bộ, công nhân viên chức để mua các thiết bị phục vụ cho các cơ sở y tế công lập.