Triệu Vân (?-229) tự là Tử Long, người huyện Chính Định Nam, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc ngày nay. Ban đầu theo Công Tôn Toản, sau về phò trợ cho Lưu Bị. Ông có ngoại hình hùng dũng, uy phong lẫm liệt, giỏi võ nghệ và có tài thao lược, được đánh giá là bậc hổ tướng trí dũng song toàn. Triệu Vân được người đời gọi là Thường Sơn tướng quân, cả đời chinh chiến hầu như bất bại, cầm thương chiến đấu đến khi bệnh già mà mất.
Triệu Vân là danh tướng thời cuối Đông Hán và thời Tam quốc, người góp công lớn giúp Lưu Bị thành lập nhà Thục Hán.
Khi Lưu Bị biết mình không thể đối địch được với Tào Tháo, bèn bỏ luôn Nhữ Nam chạy về phía nam, đến Kinh Châu xin nương nhờ Lưu Biểu. Lưu Bị tới nương nhờ đã thay Lưu Biểu bình loạn. Một lần trên chiến trường, Lưu Bị trông thấy chủ tướng quân địch Trương Vũ (Trang Vũ lúc đầu là tướng của Lưu Biểu nhưng sau này phản bội lại Lưu Biểu) cưỡi một con tuấn mã, đó chính là bảo mã Đích Lô. Khi Lưu Bị còn chưa dứt lời khen ngợi, Triệu Vân đã hiểu được tâm ý của Lưu Bị, thúc ngựa xông vào lòng địch, chưa đầy ba hiệp đã giết Trương Vũ, cướp lấy thiên lý mã dâng cho Lưu Bị.
Sự kiện này xuất hiện tại hồi 34 trong Tam quốc diễn nghĩa. Huyền Đức cùng Quan, Trương, Triệu xuất chiến, nhìn xa thấy ngựa mà Trương Vũ cưỡi, vô cùng hùng tuấn. Huyền Đức nói: “kia tất là thiên lý mã”. Lời còn chưa dứt, Triệu Vân cầm thương xông trận. Trương Vũ thúc ngựa nghênh chiến, chưa đầy 3 hiệp đã bị Vân đánh bại, tiện tay cầm dây cương, kéo ngựa về trận.
Trước đó, khi thấy Lưu Bị hết lời khen ngợi bảo mã, Trương Phi cũng rất nóng lòng muốn "tặng quà" cho huynh trưởng của mình, nhưng không ngờ rằng Triệu Vân hành động quá nhanh, Trương Phi vẫn chưa kịp phản ứng thì Triệu Vân đã hoàn thành nhiệm vụ.
Triệu Vân là người hành động dứt khoát, phản ứng nhanh nhạy, khiến đối phương gần như không có cách nào chống trả.
Sao đó, khi Lưu Biểu nhìn thấy con ngựa này cũng khen không ngớt lời. Lưu Bị đang không biết lấy gì để báo đáp Lưu Biểu liền tặng con ngựa này cho Lưu Biểu. Không ngờ, Lưu Biểu lại thấy con ngựa này “có quầng mắt, trên đầu có những đốm trắng, lại tên Đích Lô, ắt là con ngựa sát chủ”, còn nói rằng “Trương Vũ cưỡi con ngựa này bị chết” chính là minh chứng, nên vội vàng tìm cớ trả lại cho Lưu Bị.
Người hầu của Lưu Bị đem tin “ngựa sát chủ” nói cho Lưu Bị, nhưng Lưu Bị không tin. Sau đó, khi nhận được mật báo có người định sát hại, Lưu Bị vội vàng thoát ra ngoài, cưỡi ngựa Đích Lô chạy trốn, nhưng bị nhầm đường, ông chạy đến bên suối Đàn Khê.
Cảnh trong phim Tam quốc diễn nghĩa 2010.
Phía trước là con suối rộng lớn, phía sau là quân địch truy đuổi, lúc này Lưu Bị mới nhớ đến lời khuyên “Đích Lô sát chủ” ngày trước, ông vừa điên cuồng quất vào lưng ngựa, vừa hét: “Đích Lô! Đích Lô! Hôm nay mày hại ta đi!”. Đích Lô bỗng nhiên vùng lên, phi một phát sang bờ bên kia, lập một kỳ tích chưa từng có trong lịch sử. Sau đó, Lưu Bị càng không tin chuyện “Đích Lô sát chủ” , ông càng yêu quý con ngựa đã cứu mạng mình này hơn.
Khi đem quân đi đánh nước Thục, thấy ngựa của Bàng Thống, một trong những mưu sĩ của Lưu Bị, già yếu quá, nên để thể hiện sự trọng dụng của mình với Bàng Thống, Lưu Bị đã đem ngựa yêu của mình tặng cho Bàng. Ai ngờ Bàng Thống không có phúc được hưởng, vừa mới cưỡi lên Đích Lô đã bị kẻ địch tưởng nhầm là Lưu Bị nên bắn chết. Sau này ngựa Đích Lô cũng không rõ lưu lạc về đâu.
Video: Lưu Bị phi ngựa qua suối Đàn Khê.
Quốc Tiệp (t/h)
